Πλατφορμα «Αισωπος»

Αποτελέσματα Αξιολόγησης και Αποτιμηση Πραξης

Διαβάστε Περισσότερα

Αποτελέσματα Αξιολόγησης Σεναρίων

Διαβάστε Περισσότερα

Ημερίδα για τα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια

Ψηφιακα Διδακτικα Σεναρια

• 

  «ΑΧ ΚΑΛΗ ΜΟΥ ΓΙΑΓΙΑΚΟΥΛΑ, ΜΕ ΤΙ ΕΠΑΙΖΕΣ ΜΙΚΡΟΥΛΑ;»

  Προσχολική Παιδαγωγική

«ΑΧ ΚΑΛΗ ΜΟΥ ΓΙΑΓΙΑΚΟΥΛΑ, ΜΕ ΤΙ ΕΠΑΙΖΕΣ ΜΙΚΡΟΥΛΑ;»
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ  ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ
Η ιδέα που διέπει το εκπαιδευτικό σενάριο:
Η βασική ιδέα που διέπει το εκπαιδευτικό σενάριο είναι η  καλλιέργεια και ανάπτυξη γνώσεων, στάσεων και δεξιοτήτων μέσα από τον κόσμο των παραδοσιακών παιχνιδιών, το οποίο εντάσσεται στο πεδίο «Παιδί και Περιβάλλον (ανθρωπογενές, φυσικό και αλληλεπίδραση μέσα από τον κόσμο των παραδοσιακών παιχνιδιών) και έχει επεκτάσεις στη γλώσσα, τα μαθηματικά και τη δημιουργία - έκφραση (εικαστικά – θέατρο – δραματοποίηση) με διαθεματική προσέγγιση μέσα από τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ΤΠΕ.
Για πάρα πολλά χρόνια η καλλιέργεια και ανάπτυξη γνώσεων στα παιδιά στηριζόταν σε ένα δασκαλοκεντρικό σύστημα. Η εκπαίδευση των παιδιών σήμερα είναι μια ενεργητική διαδικασία, έχει επίκεντρο τα ίδια τα παιδιά, βασίζεται  στα ενδιαφέροντα και τις προηγούμενες γνώσεις τους και στηρίζεται στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο.
Επομένως οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες με δημιουργικές δραστηριότητες αξιοποιώντας το παιδαγωγικό περιβάλλον των ΤΠΕ στην εκπαίδευση (Ματσαγγούρας, 1997). Μια ανασκόπηση στη διαχρονική εξέλιξη και ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, μας κάνει εμφανές την ευρύτητά τους που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες όπως οι ποικίλες και διαφορετικές εκπαιδευτικές λειτουργίες των υπολογιστών (τη διδασκαλία της πληροφορικής ως ξεχωριστού γνωστικού αντικειμένου, τη χρήση των Η/Υ ως μέσου πληροφόρησης κι επικοινωνίας, την αξιοποίησή τους ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας, τη χρήση τους ως γνωστικό εργαλείο, τη δυνατότητα ψυχαγωγίας και παιχνιδιού (Ράπτης – Ράπτη, 2002/2004).
Η δημιουργία παιδαγωγικών δραστηριοτήτων με την αξιοποίηση εργαλείων όπως: Λογισμικά όπως το Inspiration, kidspiration (εννοιολογική χαρτογράφηση), Jigsaw (δημιουργία puzzle), αλλά και εργαλεία του Web2, Wordle, παρέχει τη δυνατότητα στους μαθητές να εργαστούν σε ομάδες, να επικοινωνήσουν, να αναπτύξουν βασικές αρχές τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού λόγου, να αλληλεπιδράσουν, να συνεργαστούν, να δημιουργήσουν καλλιτεχνικά και μη έργα και να απολαύσουν τη μαθησιακή διαδικασία δίνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα στον/ στην εκπαιδευτικό να παρακολουθήσει την εξέλιξη των μαθητών/τριών του, να καλλιεργήσει στην τάξη του βασικούς κανόνες επικοινωνίας αλλά και να αλλάξει το κλίμα της τάξης (θετικό και απολαυστικό μαθησιακό περιβάλλον).
Οι ΤΠΕ παρέχουν τη δυνατότητα ανακατασκευής της γνώσης, οπτικοποίησης εννοιών, αλλά ταυτόχρονα παρέχουν τη δυνατότητα στους μαθητές να αναπτύξουν διάλογο γύρω από τον υπολογιστή, να ερευνήσουν, να αξιολογήσουν, να συνδιαμορφώσουν και να αναστοχαστούν.
Στο συγκεκριμένο σενάριο οι μαθητές αξιοποιούν δημιουργικά τις δυνατότητες που τους παρέχει: ο κειμενογράφος - για να συνθέσουν λέξεις και να τις παρουσιάσουν και μέσω αυτών να επικοινωνήσουν με ένα συγκεκριμένο ακροατήριο - και το excel (υπολογιστικά φύλλα) – για να σημειώσουν σε πίνακα διπλής εισόδου τη συχνότητα της ονομασίας των παιχνιδιών που ακούγονται – εξασκώντας και ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την αφαιρετική τους ικανότητα που θα τους οδηγήσει στην κατάκτηση της μαθηματικής σκέψης.
Ο επεξεργαστής κειμένου μπορεί να διευκολύνει την ομαδοσυνεργατική παραγωγή γραπτού λόγου από τους μαθητές οι οποίοι πειραματιζόμενοι σε ένα ελκυστικό περιβάλλον, καλλιεργούν τη γλωσσική τους έκφραση και δημιουργικότητα.
Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες με δραστηριότητες που αξιοποιούν το παιδαγωγικό περιβάλλον των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στις διαδικασίες της γραφής που εκτελεί ο συγγραφέας – γραμματέας – μαθητής όταν γράφει, παρά στο περιεχόμενο και το τελικό προϊόν - κείμενο (Ματσαγγούρας, 1997).
Λογισμικά όπως το comic strip creator και το hot potatoes παρέχουν τη δυνατότητα στους μαθητές να αξιοποιήσουν με δημιουργικό τρόπο τις εικόνες που ανακάλυψαν στο διαδίκτυο και τις εικόνες από τις δικές τους δραστηριότητες και να δημιουργήσουν τη δική τους ιστορία, μύθο, κ.λ.π., χρησιμοποιώντας πιο συνοπτικό λόγο.
Οι μαθητές με το tux paint γίνονται δημιουργοί καλλιτεχνικών έργων, παίζουν με τα χρώματα, τις εικόνες, τις λέξεις και συνθέτουν.
Επίσης, το συγκεκριμένο σενάριο δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές, να περιηγηθούν στο διαδίκτυο γνωρίζοντας παραδοσιακά παιχνίδια από περιοχή σε περιοχή και από χώρα σε χώρα, αναγνωρίζοντας ομοιότητες και διαφορές μεταξύ τους.   
  Προστιθέμενη παιδαγωγική αξία.
Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής  μπορεί να αξιοποιηθεί ως ένα μαζικό εποπτικό μέσο διδασκαλίας και πηγή πληροφόρησης, ως ένα δυναμικό εργαλείο γνωστικής ανάπτυξης χάρη στις δυνατότητες που προσφέρει για τη δημιουργία ενός γόνιμου μαθησιακού περιβάλλοντος όπου ο ρόλος  μαθητή και εκπαιδευτικού αναβαθμίζεται και εφαρμόζονται σύγχρονες διδακτικές αρχές, οι οποίες ήταν δύσκολο να εφαρμοστούν στο περιβάλλον της παραδοσιακής τάξης (Ράπτης – Ράπτη, 2007).
Η προστιθέμενη αξία των ΤΠΕ στο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σενάριο είναι ότι παρέχουν στους μαθητές/τριες τη δυνατότητα να διευρύνουν τις γνώσεις τους, να οικοδομήσουν γνώσεις που έχουν νόημα γι’ αυτούς μέσα σε ένα πολυμεσικό περιβάλλον, να υιοθετήσουν ρόλους όπως: του ερευνητή, παρουσιαστή, συγγραφέα, καλλιτέχνη, κ.ά. και να απολαύσουν τη μαθησιακή διαδικασία.
Οι ομαδοσυνεργατικές παιδαγωγικές δραστηριότητες που δημιουργούνται στο ηλεκτρονικό υπολογιστικό περιβάλλον και συνδυάζουν: προσωπική αλληλεπικοινωνία – αλληλεπίδραση των μαθητών με τις πηγές (λογισμικά καθοδήγησης και διδασκαλίας, power point, inspiration, λογισμικά ανάπτυξης ομαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων puzzle, wordle), αυτενέργεια των μαθητών στην πορεία του μαθήματος και διαθεματικότητα τείνουν να μεγιστοποιούν τα οφέλη της τεχνολογίας στη σχολική τάξη.
Στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία χρησιμοποιούνται διερευνητικές στρατηγικές και απαιτείται η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών. Μάθηση σύμφωνα με το ομαδοσυνεργατικό κίνημα είναι μια συνεχής διαδικασία επίλυσης εσωτερικών γνωστικών συγκρούσεων και όχι απλά μια απόκτηση πληροφοριών (Ματσαγγούρας, 2004).  
 Γνωστικά – διδακτικά ζητήματα/προβλήματα
Σύμφωνα με το ΑΠΠΣ & ΔΕΠΣ ο σύγχρονος μαθητής δεν αντιμετωπίζεται σήμερα ως άγραφος χάρτης (tabula rasa), αλλά ως αποδέκτης μιας τεράστιας ποσότητας μηνυμάτων: προφορικών (τηλεόραση, ραδιόφωνο), γραπτών (κειμένων, σκίτσων, εικόνων, κόμικς και άλλες μορφές εικονικής αναπαράστασης) και ήχων (θα πρέπει να αναπτύξει ανώτερες δεξιότητες κοινωνικής έκφρασης και επικοινωνίας (κριτική, δημιουργική σκέψη).
Το συγκεκριμένο σενάριο στηρίζεται σε αρχές και πρότυπα της Γνωστικής Ψυχολογίας, αξιοποιεί τις δυνατότητες που παρέχει η εκπαιδευτική τεχνολογία για τη δημιουργία κατάλληλου υποστηρικτικού μαθησιακού περιβάλλοντος, υπό το πρίσμα της εποικοδομιστικής προσέγγισης και των κοινωνικοπολιτισμικών θεωρήσεων του Vygotsky και των απογόνων του, όπου δίνεται έμφαση στη μαθησιακή διαδικασία, στην αλληλεπίδραση των εμπλεκόμενων μερών καθώς και στο κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον που λαμβάνει χώρα (Vygotsky, 1978), αλλά και της μετασχηματιστικής μάθησης – ανάπτυξη διαλόγου και δράσης εκ μέρους των μαθητών – (Freire, 1970).
Ακολουθείται ένα μοντέλο καθοδηγούμενης διερεύνησης – ανακάλυψης με έμφαση στη «κριτική και στοχαστική σκέψη, στη συμμετοχική και συνεργατική μάθηση, στη δημιουργική έκφραση…» (Ράπτης & Ράπτη, 2007).
Οι μαθητές μέσα από την ανάπτυξη διαλόγου στις ομάδες καλλιεργούν και αναπτύσσουν βασικές επικοινωνιακές αρχές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, απαραίτητες για την ομαλή τους προσαρμογή τόσο στην μικροκοινωνία του σχολείου (θετικό κλίμα τάξης), των φίλων, της οικογένειας όσο και στην μακροκοινωνία.
Σε ένα τέτοιο μαθησιακό πλαίσιο οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες αξιοποιώντας και το παιδαγωγικό περιβάλλον των ΤΠΕ και απολαμβάνοντας τη μαθησιακή διαδικασία.

Δειτε το σεναριο
• 

  Το κύτταρο

  Βιολογία

Το κύτταρο
Το σενάριο περιλαμβάνει:
 
α) Συκριτική παρουσίαση των μονοκύτταρων και των πολυκύτταρων οργανισμών. Αναφορά και στους ιούς.
β) Εισαγωγική παρουσίαση των ευκαρυωτικών κυττάρων.
γ) Αφού ολοκηρωθεί η διδασκαλία του ευκαρυωτικού κυττάρου, ζητείται απο τους μαθητές να εντοπίσουν τις διαφορές μεταξύ φυτικού και ζωικού κυττάρου.
δ) Οι μαθητές εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στη μορφή διαφορετικών φυτικών και ζωικών κυττάρων και τις συσχετίσουν με τις λειτουργίες που επιτελούν. Μπορεί παράλληλα να αποτελέσει έναυσμα για τη συμμετοχή των μαθητών σε δραστηριότητα μικροσκοπικής παρατήρησης φυτικών και ζωικών κυττάρων στο εργαστήριο βιολογίας του σχολείου.
ε) Μαθησιακό αντικείμενο που μπορεί να αξιοποιηθεί από τους μαθητές πριν τη μικροσκοπική παρατήρηση κυττάρων βολβού κρεμμυδιού στο σχολικό εργαστήριο. Η άντληση πληροφοριών σχετικών με τα μέσα που χρησιμοποιούνται (εσωτερική πλευρά χιτώνα κρεμμυδιού, διάλυμα Lugol, αντικειμενοφόρος πλάκα, καλυπτρίδα, σταγονόμετρο, λαβίδα, νυστέρι) και τη διαδικασία προετοιμασίας των παρασκευασμάτων ενεργοποιεί το ενδιαφέρον των μαθητών και ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή και αυτενέργειά τους στη διάρκεια της εργαστηριακής άσκησης. Επιπρόσθετα, η παρατήρηση των φωτογραφιών μικροσκοπίου που περιλαμβάνονται στο μαθησιακό αντικείμενο και στις οποίες επισημαίνονται ο πυρήνας, ο πυρηνίσκος, το κυτταρόπλασμα και το κυτταρικό τοίχωμα των κυττάρων που απεικονίζονται, βοηθάει τους μαθητές στην καλύτερη κατανόηση του αντικειμένου μικροσκοπικής παρατήρησης. Τέλος, απαντώντας στα πέντε διαδραστικά ερωτήματα του μαθησιακού αντικειμένου, οι μαθητές μπορούν να αξιολογήσουν τις γνώσεις που αποκτούν και τα συμπεράσματα που εξάγουν κατά την παρατήρηση φυτικών κυττάρων στο μικροσκόπιο.
στ) Τέλος δίνεται στους μαθητές άσκηση αξιολόγησης και ομαδική εργασία για το σπίτι.

Δειτε το σεναριο
• 

  Οι Μαθητές της Φύσης

  Ευέλικτη Ζώνη

Οι Μαθητές της Φύσης
Το ψηφιακό αυτό σενάριο αποσκοπεί στο να αναπτύξει στους μαθητές την πρωτοβουλία, την ευαισθητοποίηση και την επιχειρηματολογία σε θέματα περιβάλλοντος και ανάπτυξης της ποιότητας ζωής του ανθρώπου, ξεκινώντας από τον κοντινό και γνώριμο σε αυτούς μικρόκοσμο της γειτονιάς και του σχολείου. Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, απαιτούνται αλλαγές των στάσεων των μαθητών απέναντι στα περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά ζητήματα αλλά και, των συμπεριφορών και των αξιών τους, ώστε αυτές να συνεργάσζονται με την αειφοράι και την ανάπτυξη. Η διδακτική λοιπόν αυτή δράση αφορά τη μελέτη των ευρύτερων προεκτάσεων της καταστροφής του περιβάλλοντος όπως της σπατάλης των πόρων του πλανήτη, της μόλυνσης των πηγών και της ραγδαίας αλλαγής του κλίματος. Παρουσιάζεται το πρόβλημα και αναπτύσσεται μια πορεία εύρεσης λύσεων με ταυτόχρονη ανάπτυξη δεξιοτήτων των μαθητών όπως της κριτικής αξιολόγησης και αξιοποίησης των πηγών καθώς και επίλυσης προβλήματος με διάλογο και συνεργασία.

Δειτε το σεναριο
• 

  ΑΝΑΚΛΑΣΗ, ΔΙΑΘΛΑΣΗ, ΟΛΙΚΗ ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

  Φυσική (ΔΕ)

ΑΝΑΚΛΑΣΗ, ΔΙΑΘΛΑΣΗ, ΟΛΙΚΗ ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
Μέσω του σεναρίου προσεγγίζονται τα φαινόμενα της Ανάκλασης, Διάθλασης και Ολικής Ανάκλασης. Στο πλαίσιο της υλοποίησης οι μαθητές καλούνται να εκτελέσουν απλά πειράματα οπτικής αλλά και εικονικά πειράματα, που υποστηρίζουν την εμπέδωση των εννοιών και την κατανόηση των φαινομένων. Η υλοποίηση του σεναρίου βασίζεται στο μοντέλο της Διερευνητικής Μάθησης και περιλαμβάνει 4 φάσεις. Οι φάσεις του σεναρίου είναι:
α. Αφόρμηση-Εναύσματα ενδιαφέροντος.
β. Εκτέλεση πραγματικών και εικονικών πειραμάτων.
γ. Συζήτηση σε ομάδες και στην ολομέλεια της τάξης.
δ. Αξιολόγηση.

Δειτε το σεναριο
• 

  "Μελετώ τους δεινόσαυρους"

  Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

"Μελετώ τους δεινόσαυρους"
Το παρόν ψηφιακό σενάριο στοχεύει στο να εντρυφήσουν τα παιδιά στο θέμα των δεινοσαύρων και κυρίως στη χρονολογική τους κατάταξη.

Δειτε το σεναριο
• 

  Σκάκι - Ένα εργαλείο μάθησης στην εκπαίδευση

  Ευέλικτη Ζώνη

Σκάκι - Ένα εργαλείο μάθησης στην εκπαίδευση
 
             Το σκάκι είναι η γυμναστική του μυαλού (Blaise Pascal, 1623-1662)
   Με αφορμή την εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας με θέμα «ένταξη του σκακιού στο υποχρεωτικό πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου» (ΥΠΕΠΘ, 2014), ο δάσκαλος του δημοτικού σχολείου μπορεί να γνωρίσει το σκάκι στον μαθητή με σκοπό τη χρήση του ως ένα εκπαιδευτικό εργαλείο μάθησης, τόσο στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης (Α’ – Δ΄ δημοτικού) όσο και σε ομίλους Αριστείας (Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία), αλλά και μέσω των προγραμμάτων της προαιρετικής ζώνης 14.00 – 17.00 στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία με ενιαίο αναμορφωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
   Βασικός στόχος του σεναρίου αυτού, είναι η ώθηση των μαθητών στην αγάπη του σκακιού και όχι απαραίτητα στην εκμάθησή του, ώστε να μπορέσουν να απομυζήσουν τα μέγιστα οφέλη. Όπως έχει ήδη αποδειχθεί, σε πλήθος στοχευμένων ερευνών, με τη βοήθεια του σκακιστικού παιχνιδιού οι μαθητές μπορούν να βοηθηθούν στην επίλυση μαθηματικών και όχι μόνο, προβλημάτων, στη γλώσσα, σε κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες, στη μνήμη, στην αυτοσυγκέντρωση, στην κοινωνικοποίηση, στη συμπεριφορά κ.α.  (Ενδεικτικά: Frank, 1974; Dullea, 1982; Palm 1990; Van Zyl, 1991; Ferguson, 1994; Ferguson 2000; Ferreira, et al., 2008; Sundberg, 2011; Kazemi et al., 2011; Barrett et al., 2011; Jerrim 2013; Aghuzumtsyan & Poghosyan 2014; Nicotera et al., 2014; Moreno 2014; Trinchero et al., 2014; Zielinska, 2014 κ.α.)
   Το σκάκι είναι ένα μα­θη­σια­κό παι­χνί­δι και με την κατάλληλη προσέγγιση είναι δυνατό να πετύχει στους στόχους της ευέλικτης ζώνης (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι., 2001) καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί διαθεματικά τόσο στο πρόγραμμα σπουδών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, όσο και στον τομέα της σύγχρονης διδακτικής μεθοδολογίας, όπου η κριτική, η βιωματική -ανακαλυπτική μάθηση, η ομαδοσυνεργατική μάθηση, η καθοδηγούμενη διερεύνηση αλλά και η παιγνιώδης προσέγγιση είναι απαιτητές προϋποθέσεις. Στο σενάριο το σκακιστικό παιχνίδι θα παρουσιαστεί στους μαθητές με παιγνιώδη και ευχάριστο τρόπο και θα εμπλουτιστεί με παράλληλες δράσεις (Παιδί και Σκάκι, 1996-97; Γιουβαντσιούδης & Μουσιάδου, 1999; Giouvantsioudis, 2014;).
  Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι κανόνων. Το παιχνίδι με κανόνες έχει ένα σύστημα κανόνων που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ο παίκτης μπορεί να κερδίσει ή να χάσει (Κίργινας, 2013). Τα παιχνίδια κανόνων είναι οι δραστηριότητες που δίνουν ένα ξεχωριστό χρώμα στην ομαδική ζωή. Οι κανόνες δεν επιβάλλονται αλλά πηγάζουν αυθόρμητα από την ανάγκη της συνεργασίας και της ομαλής εξέλιξης του παιχνιδιού. Έτσι το παιδί αποκτά πλήρη συνείδηση του αντιπάλου του, τον αναγνωρίζει ως ανώτερο όταν κερδίζει αλλά και όταν χάνει δεν παύει να τον θεωρεί φίλο του (Κάππας, 2005; Δαφέρμου et al., 2006; Ζαχοπούλου, 2009). Μέσα από τα παιχνίδια κανόνων τα παιδιά μαθαίνουν να αναλαμβάνουν τις ευθύνες και τις αρμοδιότητές τους (Γκαράνη, 2008) και να δημιουργούν κοινωνικές ή διαπροσωπικές σχέσεις (Νικολακάκη et al., 2009). Ο Ζωιτσάκος (στο Χασάπης, 2012), ο οποίος βασίστηκε στη θεωρία του Vygotsky σχετικά με την ανάπτυξη του παιχνιδιού, πιστεύει ότι στο σκάκι οι δυνατότητες και οι περιορισμοί για τις κινήσεις των κομματιών μπορεί να μη προσφέρουν άμεσα υποκατάστατα για τις σχέσεις της πραγματικής ζωής αλλά δημιουργούν μια φανταστική κατάσταση με συγκεκριμένους κανόνες συμπεριφοράς. Στο παιχνίδι με κανόνες, το παιδί από τη μια είναι ελεύθερο να αποφασίσει για τις πράξεις του ενώ από την άλλη οι πράξεις του πρέπει να υπακούν στο νόημα των αντικειμένων. Στο σενάριο αυτό, η διαδικασία ενισχύεται, καθώς το φαινόμενο της μάθησης που βασίζεται στη χρήση ψηφιακών παιχνιδιών με συγκεκριμένη δομή και κανόνες, περιορισμούς και προσχεδιασμένους μαθησιακούς στόχους, αποτελεί μια σύγχρονη τάση του ευρύτερου πεδίου της Τεχνολογικά Υποστηριζόμενης Μάθησης συγκεντρώνοντας, τα τελευταία χρόνια, το έντονο ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Ορίζεται ως μια καινοτόμα διδακτική προσέγγιση, που απορρέει από τη χρήση ψηφιακών παιχνιδιών με παιδαγωγική αξία, για σκοπούς εκπαίδευσης και κατάρτισης όπως η υποστήριξη της μάθησης, η βελτίωση της διδασκαλίας, η αποτίμηση και η αξιολόγηση των μαθητών (Κίργινας, ο.π.).
  Τα δύο βασικότερα χαρακτηριστικά του σκακιού, που είναι αλληλένδετα μεταξύ τους, είναι η παντελής έλλειψη τύχης και η δυνατότητα πλήρους πληροφόρησης των δεδομένων. Δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι, αλλά ένα σύνολο από αξιόλογες και χρήσιμες για τη ζωή πνευματικές ιδιότητες, που μπορούν μέσω αυτού να αποκτηθούν. Θα πρέπει να τονιστεί ότι αυτές οι ιδιότητες μπορούν να εξελιχθούν και να γίνουν συνήθειες οι οποίες ποτέ δεν μας εγκαταλείπουν, γιατί το σκάκι έχει μεν υπόσταση παιχνιδιού αλλά εμπεριέχει στοιχεία, τέχνης (δημιουργικότητα), επιστήμης (στον τρόπο μελέτης του) και αθλήματος (συναγωνισμός). Στο σκάκι έχουμε μια συνεχή διαδικασία κρίσης, σύγκρισης και δημιουργικής σκέψης, σε όλα τα επίπεδα, που απαιτεί αυτοσυγκέντρωση. Πρόκειται για μια πορεία αυτογνωσίας, που τις περισσότερες φορές δεν γίνεται συνειδητά, γι’ αυτό μπορεί να ωφελήσει παιδιά μικρής ηλικίας ή άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπως άτομα με προβλήματα αυτοσυγκέντρωσης και προσήλωσης. (Κουρκουνάκης, 1995; Γιουβαντσιούδης, 1997) Στο σκάκι, οι παίκτες παίρνουνε υπόψη την στάση και τις αποφάσεις άλλων ατόμων. Ως βασικό στοιχείο κοινωνικής ανάπτυξης, αυτό το χαρακτηριστικό του σκακιού συχνά αποδεικνύεται το σημαντικότερο για ένα παιδί, καθώς ο βιολογικός εγωκεντρισμός του δεν ισορροπείται εύκολα με άλλα μέσα (στο σκάκι, η πρώτη αυθόρμητη αντίδραση του ηττημένου, είναι να συγχαρεί τον αντίπαλο για την νίκη του). Το παιδί, μέσω του σκακιστικού παιχνιδιού, συνηθίζει να παίρνει αποφάσεις για θέματα όπου οι σημαντικότερες παράμετροι μεταβάλλονται διαρκώς, οπότε καταπολεμά την αναποφασιστικότητα, καθώς και το άσκοπο χάσιμο χρόνου, ενισχύοντας έτσι την αποτελεσματικότητά του. Η ανάλυση και η εμβάθυνση της σκακιστικής σκέψης βασίζεται και προϋποθέτει αναλυτικό τρόπο σκέψης (Γιουβαντσιούδης, 1999; Κουρκουνάκης, 2009). Ενώ οι βασικοί κανόνες του παιχνιδιού διδάσκονται, δεν ισχύει το ίδιο και για το κίνητρο που πρέπει να έχουν οι μαθητές, ώστε να μάθουν και να παίξουν σκάκι. Για το σκοπό αυτό ιδιαίτερο ρόλο έχει η μεθοδολογία εκμάθησης του παιχνιδιού, η οποία πρέπει να προσαρμοστεί και στην ηλικία των μαθητών. Παρ' ότι το σκάκι είναι ένα πνευματικό παιχνίδι, η εκμάθησή του θα πρέπει να γίνεται με ευχάριστο τρόπο που να βασίζεται σε κοινωνικο – δραματικές δράσεις. Η περισσευούμενη ενέργεια που διαθέτουν τα παιδιά μικρής ηλικίας, θα πρέπει να διοχετευτεί σε παιγνιώδεις δραστηριότητες με βάση το σκάκι. Δράσεις όπως η δραματοποίηση, η παντομίμα και κάθε μορφής θεατρικό δρώμενο μπορεί να τονώσει το ενδιαφέρον των παιδιών προσφέροντάς τους παράλληλα και παιδαγωγικά οφέλη (Γιουβαντσιούδης & Μουσιάδου, 1999; Ogneva, 2014;).
   Από το 1893 που έγινε η πρώτη έρευνα από τον Alfred Binet (1966) σε σκακιστές που έπαιζαν "τυφλό" σκάκι με σκοπό τη διερεύνηση της μνημονικής τους ικανότητας, έχουν πραγματοποιηθεί πλείστες έρευνες που κατέληξαν συμπερασματικά, ότι με τη βοήθεια του σκακιού, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές στην επίλυση μαθηματικών και όχι μόνο, προβλημάτων με μεγαλύτερη ευκολία, ενώ παράλληλα οι μαθητές ωφελούνται σε θέματα όπως η γλώσσα, οι κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες, η μνήμη, η αυτοσυγκέντρωση, η κοινωνικοποίηση, η συμπεριφορά. Η εισαγωγή του σκακιού στα σχολεία και μάλιστα από το Νηπιαγωγείο έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια σε χώρες εντός και εκτός Ευρωπαϊκής ένωσης. Σε πολλές χώρες και πρόσφατα και στην Ελλάδα, το σκάκι έχει εισαχθεί πιλοτικά στο ωρολόγιο πρόγραμμα, ενώ σε άλλες χώρες (όπως στην Αρμενία) είναι βασικό υποχρεωτικό μάθημα (Lputian, 2014). Στην Ελλάδα έχει αναπτυχθεί μεγάλο ενδιαφέρον σχετικά με την έρευνα του μαθησιακού οφέλους σε παιδιά μικρής ηλικίας (Κουρκουνάκης, 2009).
   Το σενάριο «Σκάκι - Ένα εργαλείο μάθησης στην εκπαίδευση» προτείνεται να αξιοποιηθεί πρώτιστα από τους μαθητές Α'-Δ' δημοτικού στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης (ΥΠΕΠΘ, 2014) αλλά και από μεγαλύτερους μαθητές, εφόσον ο εκπαιδευτικός μπορέσει να βρει τον κατάλληλο χρόνο για τη διδασκαλία του. Προσεγγίζει τους μαθητές μέσω της εποικοδομιστικής θεωρίας του Piaget, της ανακαλυπτικής μάθησης του Bruner και της κοινωνιογνωστικής προσέγγισης του Vygotsky καθώς και της αρχής της φθίνουσας καθοδήγησης (Ματσαγγούρας, 1998). Οι τρόποι διδασκαλίας που προτείνονται, περιλαμβάνουν κυρίως την Ομαδοσυνεργατική - Καθοδηγούμενη διερεύνηση και την Βιωματική - Ανακαλυπτική μάθηση. Οι στόχοι του σεναρίου ακολουθούν την ταξινομία του Bloom (1956) και τις μετέπειτα αναθεωρήσεις (Anderson et al. 2000 & Krathwohl et al 2004). Το σενάριο μπορεί να διδαχθεί τόσο στην σχολική αίθουσα διδασκαλίας, όσο και σε εργαστήριο υπολογιστών, ενώ δεν πρέπει να παραβλεφθεί και η δυνατότητα χρήσης της αυλής -είτε με επιδαπέδια σκακιέρα, είτε με ιδιο-κατασκευασμένα σκακιστικά κομμάτια. Η προσέγγιση που προτείνεται επιδιώκει να καλύψει το διττό στόχο της «Ευέλικτης Ζώνης Διαθεματικών Δημιουργικών Δραστηριοτήτων» μέσω της ελεύθερης και ενεργητικής μεθοδολογίας (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι., 2001).
   Η εκτιμώμενη διάρκεια του σεναρίου είναι τρεις (3) διδακτικές ώρες.
 
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Α. Ξενόγλωσσες
Aghuzumtsyan, R. & Poghosyan, S. (2014). The impact off chess lessons on formation and development of students. International Chess Conference, Yerevan 16-18 October
Anderson, L.W., Krathwohl, D.R., Airasian, P.W., Cruikshank, K.A., Mayer, R.E., Pintrich, P.R., Raths, J., Wittrock, M.C. (2001). A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing: A revision of Bloom's Taxonomy of Educational Objectives. New York
Barrett, D. & Fish, W. (2011). Our move: Using chess to improve math achievement for students who receive special education services. International journal of special education, Vol 26, No:3
Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of Educational Objectives, the classification of educational goals – Handbook I: Cognitive Domain New York: McKay
Chess Games, (x.x.). Παγκόσμιοι Πρωταθλητές στο Σκάκι http://www.chessgames.gr/dorean-mathimata/oi-kaluteroi-paixtes-skaki/pag...
Chess-poster (2015). Chess Quotes. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2015 από http://www.chess-poster.com/english/notes_and_facts/chess_quotes.htm
D4D5, (χ.χ.). Обучение шахматам d4-d5. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου, 2015, από https://www.youtube.com/watch?v=13_3XDHEWHw
Dullea, G. J., (1982). Chess Makes Kids Smarter. Chess Life, November
Ferguson, R. (1994). Teaching the Fourth R (Reflective Reasoning) through Chess. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου, 2014, από http://successthroughchess.com/home/wp-content/uploads /2011/05/Ferguson-Developing-Critical-and-Creative-Thinking-through-Chess.pdf
Ferguson, R. (2000). The Use and Impact of Chess, in Section B, USA Junior Chess Olympics Curriculum. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου, 2014, από http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=5&cad=rja&ac...
Ferreira, D. & Palhares, P. (2008). Chess and problem solving involving patterns. The Montana Mathematics Enthusiast, vol5, nos.2&3, p.249
Frank, A. (1974). Chess and Aptitudes. American Chess Foundation: Lyman
Gelo, James H. (2006). Chess World Championships: All the Games, All with Diagrams, 1834-2004 (3η έκδοση). McFarland. ISBN 978-0786425686.
Giouvantsioudis, K. (2014). Playful Activities. International Chess Conference, Yerevan 16-18 October
Ho, F., Andrew, M. (1998). Vancouver Math and Chess Puzzle Centre. About Mathematical Chess Puzzles for Juniors. Canada: Frank Ho
Hong, S. & Bart, W. (2003). Cognitive effects of chess instruction on students at risk for academic failure. University Of Minnesota
Jerrim, J. (2013). Evaluation of Chess in Schools. Pathways to adulthood 10th International Workshop, 10 - 13 November
Kazemi F., Yektayar M., Abad A. M. B. (2011). Investigation of the impact of chess play on developing meta-cognitive ability and math problem-solving power of students at different levels ofeducation, in 4th International Conference of Cognitive Science (ICCS), Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol 32, 372–379
Lputian, S. (2014). Chess scholarization Ανακτήθηκε 18 Οκτωβρίου 2014 από http://iccs.chessacademy.am/uploads/images/CHESS_scholarization_-_PPT.pdf
Moreno, F. (2014). Chess helps every student succeed. Developing socio-emotional skills for all students not only the tournament players. International Chess Conference, Yerevan 16-18 October
Nicotera, A. & Stuit, D. (2014). Literature Review of Chess Studies. Basis Policy Research. London chess and education conference, Chess and Mathematics, 6-7 Δεκεμβρίου
Ogneva, Τ.Α. (2014). The Important Aspects of Teaching Chess. International Chess Conference, Yerevan 16-18 October
Palm, C. (1990). Chess improves Academic Performance. United States Chess Federation Scholkastic Department. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου, 2014, από http://www.chesshouse.com/chess_improves_academic_ performance_a/115.htm
Starr, F. (2013). Major new study of the benefits of chess in schools. The British Phychological Society, Retrieved in 25 September, 2014, from http://www.bps.org.uk/news/major-new-study-benefits-chess-schools
Sundberg, S. (2011). Why we should teach children chess in schools. U.S. States: Lulu
Trinchero, R. (2013). Can chess training improve Pisa scores in mathematics? An experiment in Italian primary schools. Kasparov, Chess Foundation Europe
Trinchero, R. (2014). Chess in school can improve math ability? Differences between instructor training and teacher training from an experiment in Italian primary schools. International Chess Conference, Yerevan 16-18 October
Van Zyle, A.S.A.J. (1991). The significance of playing chess in improving a child's intellectual actualisation. Unpublished doctoral dissertation, University of Pretoria, South Africa
Zielinska, Μ. (2014). Education through chess in school – Introduction and teachers training program. International Chess Conference, Yerevan 16-18 October
Β. Ελληνικές
Βικιπαίδεια, (2015). Παγκόσμιο σκακιστικό πρωτάθλημα. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2015 από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC...
«Ιάσων» Σκακιστικός Σύλλογος Μεσσήνης, (χ.χ). Παγκόσμιοι Πρωταθλητές. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2015 από http://clubs.pathfinder.gr/iasonmessini/587455
Γιουβαντσιούδης, Κ. & Μουσιάδου, Ε. (1999). Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι. Αθήνα: Κλειδάριθμος.
Γιουβαντσιούδης, Κ. & Μουσιάδου, Ε. (2003). Σκάκι και Φαντασία. Αθήνα: Κέδρος.
Γιουβαντσιούδης, Κ. (1997). 1^η Πανελλήνια συνδιάσκεψη Εκπαιδευτικών προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ» http://www.prmelina.gr/a6/a61.htm
Γιουβαντσιούδης, Κ. (1999). Σκάκι στα σχολεία. Θεσσαλονίκη: ΥΠΕΠΘ: ΕΠΕΑΕK
Γκαράνη, Σ. (2008). Αυτισμός και παιχνίδι – μια πιλοτική έρευνα της καταγραφής και διερεύνησης των απόψεων εκπαιδευτικών, εκπροσώπων ειδικοτήτων (εκπαιδευτικών, λογοθεραπευτών, εργοθεραπευτών, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών) και γονέων για τη χρήση του παιχνιδιού στην εκπαίδευση και θεραπεία των παιδιών με αυτισμό. Διπλωματική εργασία. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Δαφέρμου, Χ. Κουλούρη, Π. & Μπασαγιάννη, Ε. (2006). Οδηγός Νηπιαγωγού. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα (ΟΕΔΒ)
Διαθεματικό ενιαίο πλαίσιο προγραμμάτων σπουδών (ΔΕΠΠΣ) (2003). ΦΕΚ 303Β, ΦΕΚ 304Β
Ζαχοπούλου, Ε. (2009). Η φυσική αγωγή προσχολικής ηλικίας στην αρχή του 21ου αιώνα. Σκοποί-Στόχοι-Επιδιώξεις. Θεσσαλονίκη: Χριστοδουλίδη
Ζυγουρίτσας, Ν. (2013.) Το Παιχνίδι στη Μάθηση. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου από http://www.innovation.edu.gr/wp-content/uploads/2013/11/%CE%A4%CE%BF-%CE...
Κάππας, Χ. (2005). Ο ρόλος του παιχνιδιού στην παιδική ηλικία. Αθήνα: Ατραπός
Κίργινας, Σ. (2013). Μάθηση βασισμένη στο ψηφιακό παιχνίδι ελεύθερης διάδρασης. Νέος Παιδαγωγός τ.1
Κουρκουνάκης, Η. (1995). Σκάκι και σύγχρονη κοινωνία. Αθήνα: Δελφίνι
Κουρκουνάκης, Η. (2009). Η εκπαιδευτική αξία του σκακιού. Αδημοσίευτη ομιλία στο Σ.Ο. Νέας Φιλαδέλφειας στις 30 Νοεμβρίου
Ματσαγγούρας, Η. (1998). Η κριτική σκέψη στη διδακτική πράξη: διαπιστώσεις, προτάσεις και αποτελέσματα. Παιδαγωγική επιθεώρηση, τεύχος 27 Θεσσαλονίκη, Αφοι Κυριακίδη σελ. 251-276.
Μουσιάδου, Ε. (2015). Η μοχθηρή Βασίλισσα. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου από http://aesop.iep.edu.gr/node/6216/1599
Μουσιάδου, Ε. (2015). Η μύγα. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου από http://aesop.iep.edu.gr/node/6216/2567
Νικολακάκη, Μ., Σώφρονα, Ε., και Κιαμίλη, Φ. (2009) Αγωγή προσχολικής ηλικίας. Αθήνα : ΟΕΔΒ
Παιδί και Σκάκι, (1995). Δημοτικά Σχολεία Ν. Καλλικράτειας. Ανακτήθηκε στις 1.1.2012 από http://mychess.gr/psifiaka/Diafora/Kalikratia%201.jpg & http://mychess.gr/psifiaka/Diafora/Kalikratia%202.jpg
Παιδί και Σκάκι, (1996-97). Σχολικά φεστιβάλ Τριανδρίας. Ανακτήθηκε στις 1.1.2012 από http://mychess.gr/zografiki/ekthesi.htm & http://mychess.gr/gelio/gelio.htm & http://mychess.gr/skitso/xx.htm
Παιδί και Σκάκι, (1997-2003). Πανόραμα, Εύοσμος. Ανακτήθηκε στις 1.1.2012 από http://mychess.gr/psifiaka/Diafora/pantomima.jpg & http://mychess.gr/psifiaka/Diafora/Evosmos.jpg).
Παιδί και Σκάκι, (2000-2007). Τσέλιου, Πανόραμα, Ποτίδαια. Ανακτήθηκε στις 1.1.2012 από http://mychess.gr/psifiaka/Diafora/Xartopoltos.jpg & http://mychess.gr/psifiaka/Diafora/napoleontio.jpg & http://mychess.gr/psifiaka/Diafora/Potidea.jpg
ΥΠΕΠΘ, (2014). Ένταξη του σκακιού στο υποχρεωτικό πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου. Αρ. Πρ.: 63859/Γ1/25,4,2014
ΥΠΕΠΘ/Π.Ι.(2001). Οδηγός για την εφαρμογή της Ευέλικτης Ζώνης. ISBN:960-407-130-0
Χασάπης, Δ. (2012). Το παιχνίδι στη μάθηση και στη διδασκαλία των μαθηματικών. Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρακτικά 10oυ Διημέρου Διαλόγου για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών 15 & 16 Ιουνίου 2012
 
 

Δειτε το σεναριο
• 

  Εικόνες: τι (δεν) λατρεύουμε, τι τιμάμε, τι προσκυνούμε

  Ιστορία (ΔΕ)

Εικόνες: τι (δεν) λατρεύουμε, τι τιμάμε, τι προσκυνούμε
Το παρόν σενάριο στοχεύει στην ενεργοποίηση των μαθητών, ώστε: α) να διερευνήσουν και να μάθουν - μέσα από μια δυναμική διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης- τις αιτίες της εικονομαχίας, β) να μπορέσουν να αποκτήσουν μια πιο σαφή εικόνα της εποχής εκείνης μέσω της έρευνας και της αξιολόγησης πληροφοριών από πηγές εκείνης της εποχής και μέσω της διασταύρωσης των πληροφοριών τους, γ) να αποτυπώσουν σε διάφορα κειμενικά είδη τα αίτια και τις συνέπειες της σύγκρουσης εικονομάχων και εικονόφιλων, καθώς και το πώς "μεταφράζεται" στον σύγχρονο κόσμο η νίκη των εικονόφιλων και τέλος, δ) να βιώσουν, μέσα από τη διαδικασία της ενσυναίσθησης, την ένταση και τον φανατισμό της εποχής εκείνης και την αναγκαιότητα της συμφιλίωσης. 

Δειτε το σεναριο
• 

  Ανάπτυξη ιστολογίου

  Ερευνητική Εργασία - Project

Ανάπτυξη ιστολογίου
Σκοπός του συγκεκριμένου σεναρίου είναι να αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι δεξιότητες δημιουργίας ιστολογίων (blogs). Αρχικά γίνεται αναφορά στις διαφορές ιστοτόπων και blogs και στη συνέχεια γίνεται ανάπτυξη ενός blog με χρήση του www.blogger.com και της αντίστοιχης εφαρμογής για κινητά.

Δειτε το σεναριο
• 

  Κάνω το σχολείο μου πράσινο

  Βιωματικές Δράσεις - ΣΔΕ - Project

Κάνω το σχολείο μου πράσινο
Το συγκεκριμένο θέμα ανήκει και χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό τόσο το άμεσο περιβάλλον των εκπαιδευομένων του Β΄ κύκλου σπουδών ενός Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας, εφόσον αφορά στο σχολείο τους, όσο και το ευρύτερο περιβάλλον τους, εφόσον αφορά στην περιβαλλοντική αειφορία. 

Δειτε το σεναριο