Τα συναισθήματα μέσα από την τέχνη
Προσχολική Παιδαγωγική (Προσχολική)
Τα συναισθήματα είναι ένα μεγάλο και σπουδαίο κομμάτι για τη ζωή μας. Λέγοντας συναισθήματα εννοούμε τη χαρά, τη λύπη, το θυμό, το φόβο κτλ . Η ένταση των συναισθημάτων διαφοροποιείται ανάλογα με τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει το άτομο. Τα παιδιά βιώνουν τέτοια συναισθήματα σε καθημερινή βάση στις αλληλεπιδράσεις τους με συνομίληκους και ενήλικες, γι’ αυτό θα πρέπει να μάθουν να αναναγνωρίζουν τόσο τα δικά τους συναισθήματα όσο και τα συναισθήματα των άλλων. Η δυσκολία που παρατηρείται είναι ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας, σύμφωνα με τον Piaget, βρίσκονται ακόμη στο στάδιο του εγωκεντρισμού και για αυτό το λόγο δυσκολεύονται να έρθουν στη θέση του άλλου και να τον καταλάβουν (Cole & Cole, 2002).
Η καλλιέργεια των συναισθημάτων με σκοπό την ανάπτυξη των παιδιών, συναισθηματικά και κοινωνικά, είναι πολύ σημαντική για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των μελλοντικών ενηλίκων και καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία τους στη ζωή. Τα βιώματα κάθε παιδιού κατά την προσχολική ηλικία επηρεάζουν τη σχολική προσαρμογή, σε συνδυασμό βέβαια με τα οικογενειακά χαρακτηριστικά, και διαμορφώνουν την κατάλληλη αναπτυξιακή υποδομή πάνω στην οποία θα αποτυπωθούν οι σχολικές εμπειρίες (Pianta & Walsh, 1996). Σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, περί πολλαπλής και συναισθηματικής νοημοσύνης, στόχοι προσανατολισμένοι προς αυτήν την κατεύθυνση, θα μπορούσαν να εμπεριέχονται σε όλα τα προγράμματα της προσχολικής αγωγής.
Σκοπός του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου είναι να δώσει την ευκαιρία στους μικρούς μαθητές να αναγνωρίσουν καλύτερα και να μπορούν να εκφράσουν βασικά τους συναισθήματα. Στην πρώτη φάση του σεναρίου τα παιδιά αφού πρώτα παρακολουθήσουν μικρά βίντεο στα οποία παιδιά νηπιαγωγείου έχουν ζωγραφίσει καταστάσεις και αιτίες που τους προκαλούν συγκεκριμένα συναισθήματα, αναφέρονται στα δικά τους συναισθήματα και στις αιτίες που τα προκαλούν. Στη δεύτερη φάση επιδιώκεται η επαφή των παιδιών με σημαντικά έργα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Συγκεκριμένα παρατηρούν προσωπογραφίες και συζητούν για τα συναισθήματα των απεικονιζόμενων προσώπων. Κριτήριο επιλογής του κάθε πίνακα ζωγραφικής υπήρξε το κατά πόσο το έργο μπορεί να παρουσιαστεί με τρόπο τέτοιο που να κινεί το ενδιαφέρον των παιδιών αλλά και τα απενοχοποιεί ώστε ελεύθερα να μιλήσουν και για συναισθήματα αρνητικά, όπως ο φόβος και ο θυμός.
Είναι ευκολότερο για ένα παιδί προσχολικής ηλικίας να εντοπίσει και να περιγράψει το θυμό που διακρίνει σε μια προσωπογραφία, παρά να μιλήσει για τα δικά του αντίστοιχα συναισθήματα. Επίσης με τον τρόπο αυτό ενισχύουμε και την ενσυναίσθηση των μικρών μαθητών μας.
Το σενάριο είναι συμβατό με τις βασικές αρχές που διέπουν το τρέχον Αναλυτικό Πρόγραμμα του νηπιαγωγείου καθώς και τη φιλοσοφία του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ 2003). Αναπτύσσονται δραστηριότητες που έχουν νόημα για τα παιδιά και αποσκοπούν στην καλλιέργεια δεξιοτήτων, την ενεργό συμμετοχή και τη δημιουργική τους έκφραση. Όλα αυτά επιτυγχάνονται μέσα από την ενσωμάτωση της τεχνολογίας, ως ένα εργαλείο έρευνας, ανακάλυψης και δημιουργίας.
Το διδακτικό σενάριο εστιάζει στον τομέα της δημιουργίας και έκφρασης, όμως η επεξεργασία του θέματος διαχέεται σε όλες σχεδόν τις κατευθύνσεις του ισχύοντος Προγράμματος Σπουδών του νηπιαγωγείου και ανταποκρίνεται σε αντίστοιχους στόχους οι οποίοι αναφέρονται στη στοχοθεσία του σεναρίου.
Οι εκπαιδευτικές μέθοδοι και τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι οι εξής: Project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, καθοδηγούμενη ανακάλυψη, επίλυση προβλημάτων, καταιγισμός ιδεών, διερεύνηση, ερωτήσεις- απαντήσεις, συζήτηση, επίδειξη από την/τον νηπιαγωγό, ζωγραφική, χρήση τεχνολογίας. Ο/Η νηπιαγωγός δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες, οργανώνει όλη τη διαδικασία, συντονίζει, εμψυχώνει και διευκολύνει τη διαδικασία, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή όλων των παιδιών και προσπαθεί να προκαλέσει συζήτηση και αλληλεπίδραση μεταξύ των ομάδων.
Τα συναισθήματα είναι ένα μεγάλο και σπουδαίο κομμάτι για τη ζωή μας. Τα παιδιά βιώνουν τέτοια συναισθήματα σε καθημερινή βάση στις αλληλεπιδράσεις με συνομήλικους και ενήλικες και γι’ αυτό θα πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν τόσο τα δικά τους συναισθήματα όσο και τα συναισθήματα των άλλων. Η δυσκολία που παρατηρείται είναι ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας, σύμφωνα με τον Piaget, βρίσκονται ακόμη στο στάδιο του εγωκεντρισμού και για αυτό το λόγο δυσκολεύονται να έρθουν στη θέση του άλλου και να τον καταλάβουν (Cole & Cole, 2002). Ταυτόχρονα δυσκολεύονται να εκφράσουν τα δικά τους συναισθήματα και να προσδιορίσουν τις αιτίες που τα προκαλούν.Ωστόσο, η καλλιέργεια των συναισθημάτων με σκοπό την ανάπτυξη των παιδιών, συναισθηματικά και κοινωνικά, είναι πολύ σημαντική για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των μελλοντικών ενηλίκων και καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία τους στη ζωή (Pianta & Walsh, 1996) .
Σκοπός του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου είναι να δώσει την ευκαιρία στους μικρούς μαθητές να αναγνωρίσουν καλύτερα και να μπορούν να εκφράσουν βασικά τους συναισθήματα.
Έλεγχος Σεναρίου με τα Προγράμματα Σπουδών: ΤΣΑΜΠΑΖΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (Σχολικός Σύμβουλος)
Έλεγχος Επιστημονικής Επάρκειας Σεναρίου: ΣΟΦΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΑ (Συντονιστής)