Από το 2D στο 3D σχέδιο και αντίστροφα
Δομικών Έργων (Ε.Ε.) (Επαγγελματικό Λύκειο)
Η γενική περιγραφή του σεναρίου στηρίζεται στη δομή "Δομικά στοιχεία εκπαιδευτικού σεναρίου" (Σοφός, 2011) και εμπλουτίζεται με στοιχεία των μελετών γενικών και εξειδικευμένων προδιαγραφών ανάπτυξης ψηφιακών σεναρίων.
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
α) Το γνωστικό αντικείμενο του σεναρίου αφορά κατά προτεραιότητα στο μάθημα Σχεδίαση Δομικών Έργων με χρήση Η/Υ της Β τάξης του τομέα Δομικών Έργων στην Επαγγελματική Εκπαίδευση
β) Το σενάριο είναι συμβατό με το ΑΠΣ καθώς:
- αποτελεί ένα σενάριο στην άσκηση των χωρικών νοητικών δεξιοτήτων (εντάσσεται σε εισαγωγικά μαθήματα, αλλά προϋποθέτει ότι οι μαθητές γνωρίζουν ήδη το σύστημα ορθών προβολών, επιχειρώντας να άρει τυχόν δυσκολίες που εμφανίζονται)
- προτρέπει για τη χρήση του Η/Υ γενικά και του συγκεκριμένου λογισμικού (Autocad) τα οποία συνδέονται όχι μόνο με το υπόψη μάθημα αλλά και με όλα τα σχεδιαστικά μαθήματα του τομέα, και ως εκ τούτου, διακρίνεται για τη διδακτική καταλληλότητα και την αποτελεσματικότητα του μέσω της διάχυσης των ωφελειών που προκύπτουν σε όλο το προσδοκώμενο προφίλ των μαθητών του τομέα Δομικών έργων
- συμβάλλει στη υλοποίηση της στοχοθεσίας όχι μόνο του ΑΠΣ των σχεδιαστικών μαθημάτων αλλά και όλης της ειδικότητας καθώς οι απόφοιτή της θα πρέπει να έχουν κατακτήσει την ικανότητα της χωρικής αντίληψης
- υποστηρίζει την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, την αυτοαξιολόγηση, προάγει τον τρόπο του πως να μαθαίνει ο μαθητής, εμπίπτει εντός της ειδικότητας που επέλεξε και ως εκ τούτου έχει περισσότερες πιθανότητες να κινείται κοντά στα ενδιαφέροντά του και τέλος είναι συμβατό με το ευρύτερο στο πλαίσιο των ικανοτήτων των μαθητών αυτής της ηλικίας.
γ) Το σενάριο προάγει τη διαθεματική προσέγγιση (ΔΕΠΠΣ) καθώς συνδέει τη συγκεκριμένη στοχοθεσία με όλα τα σχεδιαστικά μαθήματα του τομέα και προάγει παράλληλα τον ψηφιακό εγγραματισμό των μαθητών . Η ανάπτυξη της αντίληψης αυτής συμβάλλει και στη δυνατότητα των μαθητών αυτών να αντιλαμβάνονται την κίνηση στον πραγματικό χώρο , να εκτιμούν αναλογίες και σχέσεις και ως εκ τούτου να εμπλέκονται ακόμη και σε διαδικασίες επιτυχούς σχεδιασμού αντικειμένων και χώρων .
δ) Το σενάριο αυτό προωθεί την καινοτομία της αξιοποίησης των ψηφιακών μέσων στο υπόψη μάθημα με έναν αλληλεπιδραστικό τρόπο στοχεύοντας στην αναδιαμόρφωση της διδασκαλίας μαθημάτων σχετικά με τη χωρική ικανότητα από παθητική σε ενεργητική για το μαθητή, αξιοποιώντας κατάλληλα τις δυνατότητες της τρισδιάστατης απεικόνισης σε υπολογιστικό περιβάλλον.
Τεκμηρίωση της επιλογής του θέματος:
Το εκπαιδευτικό πρόβλημα που απασχολεί το συγκριμένο σενάριο επελέγη με βάση την πολυετή εκπαιδευτική εμπειρία της γράφουσας στον υπόψη τομέα, η δε ύπαρξή του τεκμηριώνεται και βιβλιογραφικά (Sutton, & Williams, 2007).
Επιστημονικό περιεχόμενο (θέμα)
Ως χωρική ικανότητα ορίζεται η (Sutton, & Williams, 2007):
- νοητική ικανότητα περιστροφής αντικειμένων
- η αντίληψη του τρόπου με τον οποίο τα αντικείμενα εμφανίζονται υπό διαφορετική γωνία
- πώς σχετίζονται τα αντικείμενα μεταξύ τους στο χώρο.
Η σημασία της χωρικής αντίληψης και της ικανότητας να αναπαριστώνται με τη γλώσσα του σχεδίου αντικείμενα στον 2D και 3D χώρο, είναι ιδιαίτερη στις περιπτώσεις όπου αξιοποιείται το τεχνικό σχέδιο κατά την επικοινωνία για το σχεδιασμό και υλοποίηση κατασκευών, όπως ειδικότερα για την ειδικότητα των Σχεδιαστών δομικών έργων με Η/Υ και Γεωπληροφορικής, του τομέα Δομικών έργων στα ΕΠΑΛ.
Η ανίχνευση της ύπαρξης αυτής της ικανότητας γίνεται με διάφορα τεστ τα οποία έχουν προταθεί κατά καιρούς (Sutton, & Williams, 2007). Αυτά στην πλειονότητά τους δεν αξιοποιούν τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας και ως εκ τούτου μπορούν να χαρακτηριστούν ως 'παραδοσιακά', καθώς αποτελέσουν 2D ή/και 3D απεικονίσεις στο χαρτί.
Τα τεστ αυτά (αξιολογικού χαρακτήρα) συχνά ακολουθούν μαθήματα τα οποία επίσης διεξάγονται με τον καθοδηγούμενο τρόπο όπως π.χ., επίδειξη στον πίνακα του ζητούμενου σχεδίου καθώς και του τρόπου αναπαραγωγής τους από τον εκπαιδευτικό και στη συνέχεια υλοποίηση από το μαθητή.
Οι αλληλεπιδραστικές δυνατότητες που παρέχει η ψηφιακή τεχνολογία αναμένεται να κινητοποιήσουν το μαθητή προς μια ανακαλυπτική πορεία προς τη μάθηση.
Μεθοδολογική προσέγγιση
Προσέγγιση της διδασκαλίας
Η προσέγγιση που ακολουθείται επιχειρεί να συμβάλλει στη δημιουργία μιας ευχάριστης και δημιουργικής διαδικασίας για τους μαθητές εφήβους και να διαφοροποιήσει τους ρόλους εκπαιδευτικού και του μαθητή από αυτούς του πομπού και του δέκτη σε συντονιστή-διευκολυντή και κινητοποιημένου μαθητή, αντίστοιχα.
Η διδακτική προσέγγιση που υιοθετείται στο υπόψη σενάριο είναι η ενίσχυση της ενεργητικής ανακαλυπτικής μάθησης (Bruner, 1961), η οποία εντάσσεται στο πλαίσιο της κατευθυνόμενης διερευνητικής μάθησης , με στόχο την ανάπτυξη:
γνώσεων (τρόποι αναπαράστασης)
νοητικών και ψυχοκινητικών δεξιοτήτων για την καλλιέργεια της χωρικής αντίληψης αντικειμένων και το χειρισμό του ψηφιακού περιβάλλοντος του σεναρίου για την έκφρασή της
συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων μέσα από την ομαδοσυνεργατική προσέγγιση
μεταγνωστικών δεξιοτήτων μέσα από την εμπλοκή σε αναστοχαστικές διαδικασίες που προάγουν τον τρόπο του να μαθαίνουν.
Το σενάριο εξελίσσεται σε δυο φάσεις οι οποίες περιέχουν τα στάδια που ακολουθούν:
Φάση 1
Στάδιο 1
Προσανατολισμός
45 λεπτά
Στάδιο 2
Πραξιακή, εικονιστική και συμβολική αναπαράσταση
Φάση 2
Στάδιο 1
Προσανατολισμός
45 λεπτά
Στάδιο 2
Εικονιστική, συμβολική αναπαράσταση
Στάδιο 3
Πραξιακή αναπαράσταση
Όπου κατά Bruner:
- η Πραξιακή αναπαράσταση επιτυγχάνεται με τη μάθηση μέσω των ψηφιακών προτύπων επίδειξης
- Η Εικονιστική αναπαράσταση επιτυγχάνεται με τη μάθηση μέσω των εικόνων, και των σχεδίων που παρήχθησαν μέσω του Autocad
- η Συμβολική αναπαράσταση επιτυγχάνεται με τη μάθηση μέσω των συμβολικών κανόνων αναπαράστασης στο χώρο του Autocad.
Στο σενάριο αυτό χρησιμοποιούνται όλα τα αντικείμενα όπως αυτά ορίστηκαν στον Πίνακα 1 της Μελέτης εξειδίκευσης (ΜΕ) των προδιαγραφών των ψηφιακών διδακτικών σεναρίων:
- Φυσικά υλικά. Χαρτί και Η/Υ
- Ανθρώπους. Δίνεται έμφαση στην επικοινωνία μέσω σχεδίου με ανθρώπους του τεχνικού κόσμου
- Σύμβολα: Η εξοικείωση των μαθητών με τις συμβάσεις και τους κανόνες του τεχνικού σχεδίου και τη συμβολική αναπαραστατική δυνατότητα του συγκεκριμένου λογισμικού (AUTOCAD)
Μορφές διδασκαλίας
Υιοθετούνται οι παρακάτω μορφές διδασκαλίας
α) εισήγηση με την παρουσίαση πληροφορίας
β) συζήτηση
γ) ατομική εργασία
δ) ομαδική εργασία σε δυάδες και στην ολομέλεια της τάξης
ε) επεξεργασίας/στοιχειοθέτηση μέσα από την αναζήτηση
στ) ελέγχου μέσα από τη χρήση των Διαδραστικών εργαλείων αυτοαξιολόγησης
Εκπαιδευτικές τεχνικές και τεχνικές σκηνοθεσίας
Οι παραπάνω τεχνικές παρουσιάζονται κατά την περιγραφή των φάσεων που ακολουθεί.
Πορεία της διδασκαλίας
Η πορεία της διδασκαλίας ακολουθεί τις φάσεις και τα στάδια καθεμίας από αυτές.
Βιβλιογραφία
Bruner, J. S. (1961). "The act of discovery". Harvard Educational Review 31 (1): 21–32
Σοφός, Α. (2011). Εκπαιδευτικό σενάριο. Πανεπιστημιακές Ηλεκτρονικές Σημειώσεις. Πανεπιστήμιο Αιγαίου: ΠΤΔΕ.
Sutton, k. & Williams, A. (2007, November). Spatial recognition and its implications for design. In IASDR 2007, Emerging trends in design research. Hong Kong.
Η μετάβαση στη σχεδίαση από το επίπεδο (2D) στον τρισδιάστατο χώρο (3D) συχνά παρουσιάζει δυσκολίες για τους μαθητές του τομέα Δομικών έργων καθώς προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, ανεπτυγμένη χωρική αντίληψη. Δυσκολίες που παρουσιάζονται αφορούν κυρίως στην αδυναμία διεξαγωγής νοητικών επεξεργασιών που συνδέονται με τη χωρική αντίληψη.
Οι μαθητές του τομέα Δομικών έργων, ως σχεδιαστές, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν νοητικούς χειρισμούς των σχεδίων και να αντιλαμβάνονται τη συσχέτιση των απεικονίσεων 2D και 3D του ιδίου αντικειμένου.
Στην βάση της αναγνώρισης του γεγονός ότι η έλλειψη αυτής της αντίληψης και των αντίστοιχων ικανοτήτων είναι ιδιαίτερης σημασίας για τους υπόψη μαθητές, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με το εάν είναι η παραπάνω νοητική ικανότητα είναι έμφυτη, εάν είναι δυνατό να διδαχθεί, εάν υπάρχει εύρος δεξιοτήτων που σχετίζονται με αυτή και εάν συνδέεται με την ικανότητα του μαθητή να σχεδιάζει.
Ο σχεδιασμός μαθημάτων σχεδίου ο οποίος στοχεύει στην ανάπτυξη χωρικής σκέψης μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση των χωρικών ικανοτήτων των μαθητών. Ειδικότερα, ασκήσεις οι οποίες προκαλούν ενεργή διερεύνηση στον 3D χώρο, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά (Sutton, & Williams, 2007).
Το σενάριο αυτό διατυπώνει μια διδακτική προσέγγιση προκειμένου να συμβάλλει στην υποστήριξη των μαθητών του Δομικού τομέα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην υπόψη περιοχή. Οι δυσκολίες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τους μαθητές που επιλέγου τον τομέα μετά από φοίτηση είτε σε άλλους τομείς είτε στο Γενικό Λύκειο.
Έλεγχος Σεναρίου με τα Προγράμματα Σπουδών: ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ-ΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ (Σχολικός Σύμβουλος)
Έλεγχος Επιστημονικής Επάρκειας Σεναρίου: ΠΑΠΑΜΑΝΩΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (Συντονιστής)