Ασφάλεια στο Διαδίκτυο

Πληροφορική (Δημοτικό)

Ασφάλεια στο Διαδίκτυο

2 ώρες

Γενική περιγραφή περιεχομένου

Αδιαμφισβήτητα, το Διαδίκτυο και οι υπηρεσίες που περιλαμβάνει, προσφέρουν στους χρήστες αρκετά πλεονεκτήματα. Ταυτόχρονα όμως, αρκετοί είναι και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από τη χρήση του Διαδικτύου. Θα πρέπει να είμαστε επαρκώς ενημερωμένοι για να μπορούμε να αναγνωρίζουμε και να αντιμετωπίζουμε αυτούς τους κινδύνους.

Στα πλαίσια του σεναρίου, οι μαθητές θα έρθουν σε επαφή με βασικές έννοιες που σχετίζονται με την ασφάλεια στο Διαδίκτυο, θα μάθουν να αναγνωρίζουν τις διάφορες κατηγορίες κινδύνων που αυτό κρύβει, ώστε τελικά να είναι σε θέση να τους αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά και έγκαιρα.

Ο εκπαιδευτικός υποστηρίζει, καθοδηγεί και βοηθά τους μαθητές, δημιουργώντας καταστάσεις διερευνητικής και συνεργατικής μάθησης, εκμαιεύοντας τις απαντήσεις από τη μεριά των μαθητών και συνδέοντας το περιεχόμενο του μαθήματος με καταστάσεις του πραγματικού κόσμου.

Εκπαιδευτικό Πρόβλημα

Το Διαδίκτυο αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των μαθητών μας, προσφέροντάς τους μια πληθώρα υπηρεσιών και πλεονεκτημάτων. Ταυτόχρονα όμως, αρκετοί είναι και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από τη μη σωστή χρήση του. Στο σενάριο αυτό παρουσιάζονται οι πιο γνωστές κατηγορίες κινδύνων που μπορεί να προκύψουν από τη χρήση του Διαδικτύου, όπως: κακόβουλα προγράμματα, ανεπιθύμητα μηνύματα (spam), υποκλοπή προσωπικών δεδομένων (phising), πρόσβαση σε ακατάλληλο περιεχόμενο, παραπληροφόρηση, παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων και εθισμός στο διαδίκτυο, ενώ δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να πληροφορηθούν τους τρόπους αντιμετώπισης των παραπάνω κινδύνων.

at 50/100 Μέτριας δυσκολίας

Εκπαιδευτική Βαθμίδα που απευθύνεται το σενάριο

Δημοτικό

Θεματική Ταξινομία

Πληροφορική > Διαδίκτυο > Ασφαλές Διαδίκτυο >

Τύπος Διαδραστικότητας

Συνδυασμός παθητικής και ενεργητικής μάθησης

Επίπεδο Διαδραστικότητας

μεσαίο

Προτεινόμενη ηλικιακή ομάδα:

-6

6-9

9-12

12-15

15-18

18-25

25+

Φάσεις Ψηφιακού Σεναρίου:

Εισαγωγή - Κίνδυνοι από τη χρήση του Διαδικτύου

10λεπτά

Χώρος Υλοποίησης

Εργαστήριο υπολογιστών

Κακόβουλα προγράμματα - Spam - Phising

35λεπτά

Χώρος Υλοποίησης

Εργαστήριο υπολογιστών

Ακατάλληλο περιεχόμενο - Παραβίαση πν. δικαιωμάτων

22λεπτά

Χώρος Υλοποίησης

Εργαστήριο υπολογιστών

Εθισμός στο Διαδίκτυο - Συμπεράσματα

23λεπτά

Χώρος Υλοποίησης

Εργαστήριο υπολογιστών

Διδακτικοί Στόχοι

Να αναγνωρίζουν και να περιγράφουν τα κακόβουλα προγράμματα

Να διακρίνουν και να αντιμετωπίζουν τα ανεπιθύμητα μηνύματα και το ακατάλληλο περιεχόμενο

Να κατανοούν το πότε έχουμε υποκλοπή προσωπικών δεδομένων

Να ενημερωθούν και να μην παραβιάζουν τα πνευματικά δικαιώματα

Να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα του εθισμού στο διαδίκτυο

Λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου

διαδίκτυο, κακόβουλα προγράμματα, ανεπιθύμητα μηνύματα, υποκλοπή προσωπικών δεδομένων, ακατάλληλο περιεχόμενο, PEGI, Πνευματικά Δικαιώματα, διαδικτυακός εθισμός,

Υλικοτεχνική υποδομή

Εργαστήριο υπολογιστών, βιντεοπροβολέας, πίνακας, έντυπα με δραστηριότητες

Πνευματικά δικαιώματα ή άλλοι αντίστοιχοι περιορισμοί

Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike Greece 3.0

Δημιουργός Σεναρίου: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΑΟΥΣΗΣ (Εκπαιδευτικός)

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ (τι είναι;)

Αesop - 23632

Το σενάριο «Ασφάλεια στο Διαδίκτυο» έχει χαρακτηριστεί ως Επαρκές (βαθμολογία 50 μονάδων μέχρι 69.5) ύστερα από αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε από δύο αξιολογητές βάσει κριτηρίων που ορίστηκαν από το ΔΣ του ΙΕΠ.

Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω...

Το σενάριο «Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω…» αφορά στη διδασκαλία της ασφάλειας στο διαδίκτυο για μαθητές της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Ειδικότερα, το σενάριο εστιάζει στα προσωπικά δεδομένα που αποκαλύπτονται από τους μαθητές και τους κινδύνους που υπάρχουν όταν επικοινωνούν διαμέσου δωματίων ανοιχτής επικοινωνίας στο διαδίκτυο (chat rooms), ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης (όπως το Facebook). Το σενάριο υλοποιείται διαμέσου τριών φάσεων. Στη Φάση 1, που ονομάζεται «Δεν αποκαλύπτω» έχει ως στόχο οι μαθητές στην ομάδα τους, να εντοπίσουν τα προσωπικά δεδομένα που δεν πρέπει να αποκαλύπτονται στο διαδίκτυο. Στη Φάση 2, που ονομάζεται «Πίσω από τις λέξεις και τα πρόσωπα» έχει ως στόχο οι μαθητές να κατανοήσουν ότι δεν πρέπει να εμπιστεύονται οποιονδήποτε επικοινωνεί μαζί τους. Στη Φάση 3, που ονομάζεται «Προστατεύομαι» οι μαθητές συμμετέχουν σε ομάδες ώστε να φτιάξουν και να κοινοποιήσουν τα δικά τους μηνύματα για τους κινδύνους της αποκάλυψης των προσωπικών τους δεδομένων καθώς επίσης για τις ενέργειες και τους τρόπους προστασίας από αυτούς τους κινδύνους.

Ταξινόμηση στοιχείων μονοδιάστατου πίνακα

Ένα από τα ζητήματα διαπραγμάτευσης στο μάθημα «Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον», καθώς και σε άλλα μαθήματα αλγοριθμικής και προγραμματισμού είναι η ανάπτυξη αλγορίθμων για την ταξινόμηση των στοιχείων ενός μονοδιάστατου πίνακα.

Η ταξινόμηση είναι μία λειτουργία επί των δομών δεδομένων, κατά την οποία οι κόμβοι μιας δομής διατάσσονται κατά αύξουσα ή φθίνουσα σειρά. Σύμφωνα με το σχολικό βιβλίο:

Δοθέντων των στοιχείων a1, a2, …, an η ταξινόμηση συνίσταται στη μετάθεση της θέσης των στοιχείων ώστε να τοποθετούνται σε μια σειρά ak1, ak2, …, akn, προκειμένου δοθείσης μιας συνάρτησης διάταξης f, να ισχύει: f(ak1) ≤ f(ak2) ≤ … ≤ f(akn). Ο ορισμός αφορά την ταξινόμηση των στοιχείων σε αύξουσα τάξη. Για φθίνουσα ταξινόμηση των στοιχείων η συνάρτηση διάταξης τροποποιείται ως εξής: f(ak1) ≥ f(ak2) ≥ …≥ f(akn).

Υπάρχουν πολλές μέθοδοι ταξινόμησης καθώς και παραλλαγές αυτών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πίνακες που περιέχουν χαρακτήρες, ακέραιες ή πραγματικές τιμές, ακόμα και τιμές λογικού τύπου. Στις μεθόδους συγκαταλέγονται η ταξινόμηση της ευθείας ανταλλαγής ή φυσαλίδας, η ταξινόμηση με επιλογή και η ταξινόμηση με παρεμβολή (που καλείται και ταξινόμηση ευθείας εισαγωγής). Η ταξινόμηση φυσαλίδας είναι ο πιο αργός αλγόριθμος ταξινόμησης. Ο πιο γρήγορος αλγόριθμος ταξινόμησης είναι η γρήγορη ταξινόμηση. Η επιλογή του καλύτερου αλγορίθμου ταξινόμησης εξαρτάται κυρίως από το πλήθος των στοιχείων του πίνακα και από την αρχική τους διάταξη, αν δηλαδή ο πίνακας είναι τελείως αταξινόμητος ή μερικώς ταξινομημένος.

Σε κάθε περίπτωση, σκοπός της ταξινόμησης είναι να διευκολυνθεί στη συνέχεια η αναζήτηση των στοιχείων του ταξινομημένου πίνακα. Η χρησιμότητα της ταξινόμησης αποδεικνύεται στην πράξη σε αναρίθμητες περιπτώσεις αναζήτησης αριθμητικών ή αλφαβητικών δεδομένων, όπως σε βιβλιοθηκονομικά συστήματα, λεξικά, τηλεφωνικούς καταλόγους, καταλόγους φόρου εισοδήματος και γενικά όπου γίνεται αναζήτηση αποθηκευμένων αντικειμένων.

Το ψηφιακό σενάριο θα υλοποιηθεί εξ ολοκλήρου στο σχολικό εργαστήριο πληροφορικής και εφαρμογών ηλεκτρονικών υπολογιστών (ΣΕΠΕΗΥ). Οι μαθητές θα εργαστούν σε ομάδες των δύο ατόμων (ζεύγη), όπου κάθε ζεύγος θα χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή, ώστε να ευνοηθεί η αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών. Το σενάριο λαμβάνει υπόψη του τις πραγματικές συνθήκες διεξαγωγής του μαθήματος ώστε να είναι ρεαλιστικά πραγματοποιήσιμο στον προβλεπόμενο χρόνο.

Το σενάριο στηρίζεται σε μία σκαλωσιά μάθησης με τη διαπραγμάτευση εννοιών και την αξιοποίηση στοχευμένων δραστηριοτήτων στις τρεις αλγοριθμικές συνιστώσες που ήδη γνωρίζουν οι μαθητές. Έτσι, οι μαθητές καλούνται να εμπλακούν σε δραστηριότητες όπως του τρόπου που ανταλλάσσουν περιεχόμενο δύο μεταβλητές, του τρόπου που γίνεται σύγκριση τιμών για να εντοπιστεί η μεγαλύτερη ή η μικρότερη και του τρόπου με τον οποίο προσδιορίζεται η ελάχιστη ή η μέγιστη τιμή σε ένα σύνολο τιμών. Ακολουθώντας την παραπάνω πορεία, θα καταλήξουν να αναπτύξουν αλγορίθμους ταξινόμησης. Τέλος, θα ακολουθήσει η εφαρμογή των αλγορίθμων ταξινόμησης, ώστε να επιτευχθεί και η αξιολόγηση των μαθητών. Οι μαθητές έχουν στη διάθεσή τους φύλλα εργασίας και κατάλληλο εποπτικό υλικό, ενώ θα δοθούν και εργασίες για το σπίτι.

Το σενάριο υλοποιείται μέσα σε ένα πλαίσιο κοινωνικού εποικοδομισμού, όπου επιχειρείται ο μαθητής να μάθει μέσα από μία διαδικασία προσωπικής κατασκευής της γνώσης η οποία εδράζει σε προγενέστερη γνώση, ενώ ο εκπαιδευτικός έχει καθοδηγητικό ρόλο και εμψυχώνει τον μαθητή να μάθει με τον δικό του ρυθμό και βάσει των δικών του επιλογών. Επιπλέον, η μάθηση πραγματοποιείται μέσα από την αλληλεπίδραση με τους άλλους και την υλοποίηση δραστηριοτήτων.

Η επίτευξη των στόχων θα επιχειρηθεί με μία αλληλουχία δραστηριοτήτων που θα λάβουν χώρα στο ΣΕΠΕΗΥ, όπου οι μαθητές θα εργαστούν στον υπολογιστή με το λογισμικό «Ο Διερμηνευτής της ΓΛΩΣΣΑΣ», αναπτύσσοντας τμήματα αλγορίθμου σε ΓΛΩΣΣΑ, τα οποία θα οδηγήσουν μέσω μιας σκαλωσιάς μάθησης στην ανάπτυξη αλγορίθμων ταξινόμησης όπως: του αλγόριθμου ταξινόμησης φυσαλίδας ή ευθείας εισαγωγής, του αλγόριθμου ταξινόμησης με επιλογή και του αλγορίθμου ταξινόμησης με παρεμβολή ή ευθείας ανταλλαγής. Οι μαθητές θα προσεγγίσουν το θέμα μέσα από κατάλληλα εργαλεία συγγραφής και παρακολούθησης της εκτέλεσης αλγορίθμων σε κατάλληλη γλώσσα προγραμματισμού. Επιπλέον, με τη χρήση του πίνακα θα επιχειρηθεί η οπτικοποίηση του αλγορίθμου, ενώ έχει αναπτυχθεί και ένα ενδιαφέρον οπτικοακουστικό υλικό που παρουσιάζει μέσω κατάλληλων εικονικών αναπαραστάσεων τη διαδικασία ταξινόμησης. Τέλος, οι μαθητές εργαζόμενοι στα φύλλα εργασίας τους, έχουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν συμβολικές αναπαραστάσεις.

Στην περίπτωση που υπάρχει διαθέσιμος διαδραστικός πίνακας, το σύνολο των μαθητών της τάξης μπορεί να μετατραπεί σε μία κοινότητα που σχολιάζει, προτείνει και εφαρμόζει. Η ύπαρξη και η χρήση του διαδραστικού πίνακα μπορεί να συνεισφέρει σε διαφορετικές φάσεις της εφαρμογής των δραστηριοτήτων του σεναρίου.