1.  Τίτλος

Κάθε μέρος μια ιστορία.

Λέξεις – κλειδιά: Τόπος ,μέρος , ιστορία , αξιοθέατα ,πολιτισμός

2.  Τάξη

Το ψηφιακό διδακτικό σενάριο αφορά τη Δ΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου.

3.  Χρονική διάρκεια

Το προτεινόμενο ψηφιακό διδακτικό σενάριο έχει χρονική διάρκεια τριών 3 διδακτικών ωρών.

4.  Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές και συμβατότητα με ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ.

Το σενάριό μας πραγματοποιείται στο πεδίο της Μελέτης Περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα  βρίσκεται στο βιβλίο Μαθητή της Δ΄ τάξης του μαθήματος Μελέτη Περιβάλλοντος, στην Ενότητα 1 και στο κεφάλαιο 7, σελ. 24, με τίτλο  μαθήματος «Ο τόπος μας :Μέρη με ιστορία» .Οι γνωστικές περιοχές που μπορούν να εμπλακούν στο σενάριό μας  είναι οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) , η Γλώσσα καθώς και η αισθητική αγωγή. Το σενάριό μας είναι απόλυτα συμβατό με τις αρχές , τη φιλοσοφία και το περιεχόμενο των ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ που είναι οι μαθητές:

• Να αναγνωρίσουν στο χάρτη το δικό τους νομό και να περιγράψουν τη σχετική του θέση.
• Να αναγνωρίσουν τους άλλους νομούς του γεωγραφικού διαμερίσματος στο οποίο ζουν και να ορίσουν τη σχετική τους θέση ως προς το δικό τους νομό.
• Να καταγράψουν τις σημαντικές πόλεις και τους χαρακτηριστικούς οικισμούς του νομού τους.

      Σκοποί και στόχοι

     Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

• Να εντοπίσουν τον τόπο που ζουν στο χάρτη και να γνωρίσουν τα όρια του.
• Να μελετήσουν  την ιστορία και τα ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία του τόπου που κατοικούν.
• Να εντοπίσουν τις σχέσεις αυτών με τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του τόπου τους.
• Να γνωρίσουν  πως ήταν ο τόπος τους παλιότερα και τον συγκρίνουν με το πώς είναι σήμερα.
• Να μελετήσουν τον πολιτισμό του τόπου τους , τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του: Από τους μεγάλους ποιητές , συγγραφείς μέχρι τις παραδόσεις του.

     Ως  προς τις Τ.Π.Ε:

•     Να εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες και να αξιοποιήσουν εκπαιδευτικά λογισμικά και χρήσιμα εργαλεία που θα τους βοηθήσουν, μέσα από διαδικασίες συνεργατικής μάθησης, να γνωρίσουν καλύτερα τον τόπο τους.
•    Να αντιληφθούν ότι οι  ΤΠΕ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλεία και πηγές μάθησης.
•     Να γίνει πιο ελκυστική η μάθηση μέσα από την εικόνα, τον ήχο και το βίντεο που προσφέρει ο υπολογιστής.   
• να αντιληφθούν την παιδαγωγική διάσταση των ΤΠΕ με την αξιοποίησή τους στην  άντληση πληροφοριών από το διαδίκτυο, στην κριτική επεξεργασία και στην παραγωγή γραπτού λόγου,

      Ως προς τη διαδικασία της μάθησης

• Να εργαστούν ομαδικά και να ασκηθούν στη συνεργατική μέθοδο προσέγγισης της γνώσης (ανάπτυξη αλληλοσεβασμού, συνεργατικότητας, ενεργούς συμμετοχής ως μέλη ομάδας).
• Να κινητοποιήσουν τη δημιουργική  τους ικανότητα, να συμμετέχουν σε διαδικασίες  ανακάλυψης και να απολαύσουν  το μάθημα…

5.  Πρότερες Γνώσεις και Αντιλήψεις των μαθητών - Γνωστικά προαπαιτούμενα

Οι πρότερες γνώσεις των μαθητών διακλαδίζονται σε τρεις βασικούς άξονες: στον γνωστικό, στον τεχνολογικό και στον κοινωνικό. Όσον αφορά στον πρώτο, οι μαθητές έχουν ήδη εμπειρίες στηριζόμενες στην άμεση καθημερινή τους ζωή. Συγκεκριμένα, από πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά αποκτούν εμπειρίες από το χώρο στον οποίο ζουν και δραστηριοποιούνται, ενώ παράλληλα έρχονται σε επαφή με διάφορα μέρη του τόπου τους μέσα από εικόνες που βλέπουν τα ίδια αλλά  και μέσα από φωτογραφίες.

Επίσης, έχουν μάθει να αποκωδικοποιούν πληροφορίες που δίνονται από εικόνα. Κατά συνέπεια, έχουν αποκτήσει την ικανότητα της περιγραφής και του εντοπισμού συγκεκριμένων τοπίων ή αξιοθέατων ενός τόπου.

Παράλληλα, οι μαθητές της Δ΄ δημοτικού έχουν ήδη διδαχθεί σε προηγούμενες τάξεις θέματα σχετικά με τον τόπο τους όχι μόνο στο μάθημα της Μελέτης αλλά και σε άλλα μαθήματα. Σημαντικό είναι ότι η κατάκτηση των  γνώσεων που έχουν οι μαθητές πάνω στο θέμα έχει γίνει μέσα από βιωματικές καταστάσεις γιατί σε όλους μας πλέον είναι γνωστή η αξία της εμπλαισιομένης μάθησης.. 

Όσον αφορά τη χρήση των Η/Υ έχουν αναπτύξει τις βασικές δεξιότητες χρήσης των Η/Υ (χρήση του ποντικιού, φιλοσοφία λειτουργίας των windows κ.ά.) και έχουν έρθει σε πρώτη επαφή με  το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Inspiration , τη γλώσσα προγραμματισμού scratch,το λογισμικό google earth και google maps ,το wordle που είναι εργαλείο web2 και το  διαδίκτυο. Ο κοινωνικός άξονας εδραιώνεται κυρίως στη συνεργασία των μαθητών σε ομάδες δύο ή τριών  ατόμων. Ωστόσο, ο αριθμός των ομάδων και των μελών αυτών καθορίζεται από το σύνολο των παιδιών της τάξης. Τα παιδιά της Δ΄ τάξης έχουν μάθει να συνεργάζονται και να δουλεύουν σε  ομάδες.

         6.   Λογισμικά που θα χρησιμοποιήσουμε:

• Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης «INSPIRATION»: Ένα εκπαιδευτικό λογισμικό ανοικτού τύπου, το οποίο μέσω της ανακάλυψης, διερεύνησης και οικοδόμησης της μάθησης επιτρέπει την εννοιολογική χαρτογράφηση και τη διερεύνηση των σχέσεων των εννοιών, μετατρέποντας τη δηλωτική γνώση σε διαδικαστική.

• Διαδίκτυο: Χρησιμοποιείται ως υπερμέσο-πολυμέσο με εικόνα και ήχο για την αναζήτηση  πληροφοριών και την υποστήριξη της διδασκαλίας. Στο συγκεκριμένο σενάριο αναζητάμε πληροφορίες  σχετικά με την πόλη του Ηρακλείου. Για λόγους ασφαλούς πλοήγησης στο διαδίκτυο, έχουμε  προηγουμένως ελέγξει τις ιστοσελίδες που πρόκειται να επισκεφθούν οι μαθητές.

• Scratch : Η Γλώσσα προγραμματισμού Scratch είναι ένα εργαλείο για την ανάπτυξη της σκέψης και την οικοδόμηση της μάθησης .Πρόκειται για ένα ιδανικό περιβάλλον εισαγωγής στον προγραμματισμό .Το πιο σημαντικό της γλώσσας αυτής είναι ο οπτικός προγραμματισμός. Επίσης οι μαθητές μπορούν να κάνουν κοινή χρήση της εργασίας τους για να μπορούν να την δουν  οι συμμαθητές τους ώστε να υπάρχει ανάδραση από τον κοινωνικό περίγυρο . Προσφέρεται επίσης η δυνατότητα άμεσης δημοσιοποίησης των εργασιών στον blog του σχολείου.

• Google earth- maps: Συστήματα  οπτικοποίησης ,μας δίνουν τη δυνατότητα προσπέλασης όλου του πλανήτη ,γης , μέσω της οπτικοποίησης .Επίσης το google mapς παρέχει αλληλεπιδραστικούς χάρτες που μας δίνουν πληροφορίες και οδηγίες για δρόμους, υπηρεσίες.

• Ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια : Έχει δομή υπερμέσου και ευνοεί δραστηριότητες  διερεύνησης και ανακάλυψης.

• Wordle : εργαλείο web 2 ,οπτικοποιεί τις πληροφορίες συμβάλλοντας έτσι στην πιο εύκολη και αποτελεσματική μάθηση.

• 7. Μεθοδολογικές και Θεωρητικές προσεγγίσεις

Οι θεωρίες μάθησης στις οποίες στηρίζεται το σενάριο είναι ο εποικοδομισμός και o κοινωνικός εποικοδομισμός, εφόσον οι στόχοι μας επιτυγχάνονται  μέσα από δραστηριότητες συνεργασίας και αλληλεπίδρασης και η  θεωρία επεξεργασίας της πληροφορίας .

 H εκκίνηση της διαδικασίας μάθησης και η δόμηση της γνώσης γίνεται πάνω στις προϋπάρχουσες αντιλήψεις  και προσλαμβάνουσες των μαθητών. Η γνώση οικοδομείται από το μαθητή με την ενεργό συμμετοχή του στη γνωστική διαδικασία. Αυτή η διαδικασία σκέψης απαιτεί επίσης από το μαθητή να συνεργάζεται με τους άλλους. Ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να εμφανίζεται ως «η πηγή κάθε πληροφορίας και γνώσης», αλλά να ελέγχει και να βοηθάει με έμμεσο τρόπο τις δραστηριότητες των μαθητών.

 Επίσης, η έμφαση δίνεται στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών. Αποφεύγονται μέθοδοι διδασκαλίας γνωσιοκεντρικού και δασκαλοκεντρικού χαρακτήρα, αφού στις σύγχρονες πλέον διδακτικές μεθόδους η μάθηση επικεντρώνεται και περιστρέφεται γύρω από το μαθητή. Η νέα γνώση οικοδομείται πάνω στις προϋπάρχουσες γνώσεις σε ένα περιβάλλον αλληλεπίδρασης μεταξύ των μαθητών. Πρόκειται για μία ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, όπου η συνύπαρξη των παιδιών σε ομάδες και η κοινή τους προσπάθεια για την επίλυση παραπέμπει στους μεγάλους παιδαγωγούς, τον Piaget και τον Vygotsky. Ωστόσο, ο δάσκαλος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, αφού ο χαρακτήρας του είναι συντονιστικός. Βέβαια, η τάξη δε σταματά να λειτουργεί στο σύνολό της ως ομάδα, καθώς μοιράζεται τις ίδιες ανησυχίες και το ίδιο αίσθημα ικανοποίησης στην κατάκτηση της νέας γνώσης. Με αυτόν τον τρόπο, ο μαθητής διαπλάθεται ως κοινωνικό όν, όπως υποστηρίζεται και από τον Vygotsky.

8.  Οργάνωση της Τάξης και της Διδασκαλίας

Το σενάριο θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα των υπολογιστών του σχολείου. Οι μαθητές μας είναι χωρισμένοι σε ανομοιογενείς ομάδες κατά το φύλο και το μαθησιακό επίπεδο, ομάδες των 2-3 ατόμων. Απαιτείται ο ανάλογος αριθμός ηλεκτρονικών υπολογιστών και δυνατότητα σύνδεσης και πλοήγησης στο διαδίκτυο. Θα χρειαστούμε ένα βιντεοπροβολέα και μια οθόνη .Επίσης οι μαθητές θα συμβουλεύονται το βιβλίο και το Τ.Ε του μαθητή που τους παράσχει το Υπουργείο παιδείας καθώς και τα διαδραστικά βιβλία της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ΄τάξης .Φύλλα εργασίας και ένα φύλλο με αναλυτικές οδηγίες  για τη λειτουργικότητα και τη χρήση των λογισμικών που θα χρησιμοποιηθούν και που θα έχει φροντίσει ο εκπαιδευτικός να είναι ήδη εγκατεστημένα στους υπολογιστές του εργαστηρίου. Οι μαθητές θα εργαστούν συγχρόνως σε ένα περιβάλλον δομημένων δραστηριοτήτων και θα διατηρηθεί ο απαραίτητος βαθμός αυτενέργειας και αυτονομίας του μαθητή . Το παιδαγωγικό κλίμα αναπτύσσεται προς όφελος του μαθητή και ο ρόλος του δασκάλου είναι διαμεσολαβητικός , υποστηρικτικός. Ο δάσκαλος ενθαρρύνει τους μαθητές να συμμετέχουν , να εκφράζουν τις απορίες τους , τα ερωτήματά τους και να δοκιμάζουν και να ελέγχουν.

9.  Προστιθέμενη παιδαγωγική αξία από τη χρήση των ΤΠΕ

 Η σημαντική προστιθέμενη παιδαγωγική αξία των ψηφιακών εργαλείων των ΤΠΕ δημιουργεί συνθήκες παιδαγωγικού κλίματος που αυξάνει την ενεργή συμμετοχή των μαθητών, δημιουργεί αυθεντικές συνθήκες που ευνοούν την ομαδοσυνεργατική και διερευνητική μάθηση και την ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης των μαθητών. Αξιοποιούνται ψηφιακά εργαλεία με σημαντική προστιθέμενη παιδαγωγική αξία, τα οποία προσφέρουν δυνατότητες, οι οποίες δεν είναι διαθέσιμες με τα συμβατικά διδακτικά εργαλεία.

Τα λογισμικά που αξιοποιούνται κατά την εφαρμογή του εκπαιδευτικού σεναρίου αναλύονται παραπάνω και κάθε ένα από αυτά προσθέτει θετικά στοιχεία και εξελίσσει τη διαδικασία εφαρμογής   του σεναρίου μας.

Το διαδίκτυο και οι δυνατότητες αναζήτησης πληροφοριών από μια πρακτικά ανεξάντλητη δεξαμενή πληροφοριών για κάθε γνωστικό αντικείμενο. Οι μαθητές μέσα από τους προτεινόμενους δικτυακούς τόπους έχουν τη δυνατότητα να αντλήσουν πληροφορίες μέσα από ένα πλήθος από κείμενα, εικόνες και βίντεο για το διερευνώμενο θέμα και συγκεκριμένα για το Ηράκλειο Κρήτης.

Το ανοικτό και διερευνητικό εκπαιδευτικό λογισμικό inspiration παρέχει τεράστιες και πρακτικά άπειρες δυνατότητες για την αποτύπωση των δεδομένων που αφορούν τον τόπο μου.. Η προστιθέμενη παιδαγωγική αξία του συγκεκριμένου λογισμικού είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού η δημιουργία και η τροποποίηση ενός εννοιολογικού χάρτη  από το μαθητή τον εμπλέκει σε διαδικασίες αναστοχασμού και αξιοποιεί τις μεταγνωστικές του δεξιότητες προωθώντας την οικοδόμηση της γνώσης .Επιπρόσθετα παρουσιάζει δυο βασικά χαρακτηριστικά της κατανόησης ,την αναπαράσταση και την οργάνωση των ιδεών του μαθητή και επομένως μπορεί να θεωρηθεί ως απεικόνηση του νοητικού μοντέλου του μαθητή.

Τα εργαλεία (office) καταγραφής, ταξινόμησης και παρουσίασης των αντλούμενων πληροφοριών και δεδομένων παρέχουν μεγάλες δυνατότητες στους μαθητές προκειμένου να αντλήσουν πληροφορίες (εικόνες, βίντεο), να επεξεργαστούν δημιουργικά και αποτελεσματικά τα διαθέσιμα δεδομένα κάτι που είναι δύσκολο και χρονοβόρο με τα συμβατικά μέσα.

Η γλώσσα προγραμματισμού scratch  δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να καλλιεργήσουν δεξιότητες σύνθεσης, σύγκρισης, οργάνωσης, γενίκευσης. Μέσα από την ανάλυση και τη δημιουργία εικόνων, στατικών και κινούμενων, αλλά και με την προσθήκη κειμένου, αφυπνίζεται και διατηρείται η δημιουργικότητα και καλλιεργείται η έκφραση των παιδιών.

Επίσης είναι μεγάλη η προστιθέμενη αξία του google earth και του wordle που είναι  εργαλείο web2 όπως προαναφέρθηκε.

10.  Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση της εφαρμογής του προτεινόμενου σεναρίου διδασκαλίας μπορεί να πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους, με τη διαμορφωτική και τελική αξιολόγηση, αλλά και την αυτοαξιολόγηση της εργασίας των μαθητών στα πλαίσια των ομάδων εργασίας.Η διαμορφωτική αξιολόγηση των μαθητών πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου μέσα στην τάξη και αποτελεί μια συνεχή και καθημερινή διαδικασία κατά την οποία ο εκπαιδευτικός επιδιώκει να πληροφορηθεί  για τη μαθησιακή πρόοδο κάθε μαθητή κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Ανάλογα με τα παρατηρούμενα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης, ο εκπαιδευτικός αποφασίζει και σχεδιάζει τις διδακτικές του παρεμβάσεις για τη βελτίωση της μαθησιακής διαδικασίας και την επίτευξη των επιδιωκόμενων διδακτικών στόχων. Ο εκπαιδευτικός παρατηρεί, καταγράφει και αξιολογεί τη σταδιακή κατάκτηση των διδακτικών στόχων μέσα από την επιτυχή ανταπόκριση κάθε μαθητή στις δραστηριότητες του μαθήματος.

Η τελική αξιολόγηση των μαθητών διενεργείται με την ολοκλήρωση της εφαρμογής του σεναρίου διδασκαλίας, οπότε ο εκπαιδευτικός αποτιμά με συστηματικό τρόπο το αποτέλεσμα της διδακτικής διαδικασίας και της ατομικής προσπάθειας κάθε μαθητή. Ο εκπαιδευτικός αποτιμά τη συνολική συμμετοχή και συνεισφορά κάθε μαθητή στη μαθησιακή διαδικασία, τη συνεισφορά του στην εκτέλεση των ομαδικών και ατομικών δραστηριοτήτων. Αξιολογεί τη συνολική συμμετοχή κάθε μαθητή στην αναζήτηση πληροφοριών, στην κριτική τους αξιολόγηση και καταγραφή στο Φύλλο Εργασίας, τη συμμετοχή στην κατασκευή του εννοιολογικού χάρτη της ομάδας και τη συνολική του  θετική συνεισφορά στη διατύπωση προτάσεων και ιδεών

11.  Επέκταση του σεναρίου

Το προτεινόμενο ψηφιακό σενάριο διδασκαλίας έχει πολλές δυνατότητες επέκτασης προκειμένου να αποκτήσει τη μορφή ενός ευρύτερου project. Μπορεί να επεκταθεί σημαντικά χρονικά και μέσα από την προσθήκη περισσότερων εμπλεκόμενων γνωστικών περιοχών, όπως είναι η Αισθητική αγωγή, η Γεωγραφία,  η Ιστορία, η Μυθολογία  και τη Λαογραφία μέσα από δραστηριότητες στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης.

Μέσα από την επέκταση των εμπλεκόμενων γνωστικών περιοχών θα μπορούσαν να συμμετάσχουν μαθητές από όλες τις τάξεις του Δημοτικού Σχολείου και περισσότεροι εκπαιδευτικοί. Ακόμη, θα μπορούσε να αποκτήσει και τη μορφή ενός διασχολικού project, όπου μέσα από την συνεργασία των μαθητών περισσότερων σχολείων από διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας. Μέσω των εργαλείων που παρέχει το διαδίκτυο θα ήταν δυνατή η ανταλλαγή πληροφοριών για διαφορετικούς τόπους ,για τα αξιοθέατα που διαθέτει ο καθένας, για την τοπική διάλεκτο , τη μουσική παράδοση ,τη διατροφή κ.α. Τέλος θα μπορούσε να κατασκευαστεί ένα ψηφιακό βιβλίο με τα αξιοθέατα των διαφορετικών τόπων και την ιστορία τους .

Φυσικά κατά τη διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου μας μπορούν να πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε όλα αυτά τα μέρη ή σε κάποια από αυτά που θα μελετήσουν οι μαθητές για να τα δουν και να τα γνωρίσουν από κοντά.

12.  Περιορισμοί – Πνευματικά δικαιώματα .Το προτεινόμενο ψηφιακό σενάριο διδασκαλίας δεν υπόκειται σε περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων και μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα και να χρησιμοποιηθεί από κάθε εκπαιδευτικό

20.  Βιβλιογραφία

Βιβλίο Δασκάλου. Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου. Διαθέσιμο: http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko.

Βιβλίο Μαθητή. Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου. Διαθέσιμο: http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko..

ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ (2003). Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΦΕΚ 304Β/13-03-2003. Διαθέσιμο: http://www.pi-schools.gr/programs/depps.

ΙΤΥ(2010).Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών στα κέντρα στήριξης.ΤΕΥΧΟΣ 2 α : κλάδος πε 70.

Κόμης, Β. (2004). Εισαγωγή στις Εκπαιδευτικές Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα: εκδ. Νέων Τεχνολογιών.

Ματσαγγούρας, Η. (2000). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. Αθήνα: Γρηγόρης.

Μπασέτας, Κ. (2002). Ψυχολογία της Μάθησης. Αθήνα: εκδ. Ατραπός.

Παναγάκος, Ι. (2001). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών κατά την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 6, 80-90.

Ράπτης, Α. & Ράπτη, Α. (2001). Μάθηση και Διδασκαλία στην Εποχή της Πληροφορίας, Αθήνα: αυτοέκδοση.

Σολομωνίδου, Χ. (2006). Νέες Τάσεις στην Εκπαιδευτική Τεχνολογία. Επικοδομητισμός και σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Τετράδιο Εργασιών. Μελέτης Περιβάλλοντος Δ΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου. Αθήνα: ΟΕΔΒ

 Δικτυογραφία

http://earth.google.com/userguide/v4/

https://www.youtube.com/watch?v=KZaTKpxTgZ4

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BF_%CE%9A%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82 Ηράκλειο Κρήτης

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%B8%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%9D%CE%B1%CF%8C%CF%82_%CE%91%CE%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%B7%CE%BD%CE%AC Κούλες

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B5%CF%82

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%8C%CF%84%CE%B6%CE%B9%CE%B1_(%CE%97%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BF) Λότζια

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CE%AE%CE%BD%CE%B7_%CE%9C%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%B6%CE%AF%CE%BD%CE%B9 Κρήνη Μοροζίνι

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%B8%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%9D%CE%B1%CF%8C%CF%82_%CE%91%CE%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%B7%CE%BD%CE%AC Άγιος Μηνάς

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%97%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%85 Αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου.

http://www.explorecrete.com/Heraklion/GR19-Heraklion-historical-museum.html Ιστορικό μουσείο.