Θερμότητα - Θερμοκρασία
Φυσική (ΠΕ) (Δημοτικό)
Διδακτική προσέγγιση
Επιστημονική / Εκπαιδευτική Μέθοδος με Διερεύνηση
Σκοπός του σεναρίου
Η διάκριση των εννοιών θερμότητας και θερμοκρασίας και η σύνδεσή τους με τις κινήσεις των σωματιδίων στο μικρόκοσμο.
Στόχοι διδακτικής προσέγγισης
Γνωστικοί στόχοι
Οι μαθητές:
- Να διακρίνουν το φυσικό μέγεθος «θερμότητα» από το φυσικό μέγεθος «θερμοκρασία».
- Να παρατηρήσουν τις κινήσεις των σωματιδίων ενός σώματος όταν μεταβάλλεται η θερμοκρασία του.
- Να ανακαλύψουν ότι η προσφορά θερμότητας σε ένα σώμα μεταβάλλει τις κινήσεις των σωματιδίων του.
Στόχοι ως προς την αξιοποίηση των ΤΠΕ και Νέων Μέσων:
- Οι μαθητές να παρατηρήσουν κινούμενες εικόνες οπτικοποίησης του προτύπου του μικρόκοσμου.
- Να χειριστούν διαδραστικές διαφάνειες.
- Να υλοποιήσουν διαδραστικές δραστηριότητες αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών και δόμησης χάρτη εννοιών στην οθόνη του υπολογιστή.
Ψυχοκινητικοί και Στάσεων:
Οι μαθητές:
- Να διαπιστώσουν ότι οι επιστήμονες παρατηρούν ένα φαινόμενο και το ερμηνεύουν με την αξιοποίηση μοντέλων / προτύπων.
- Να εργαστούν σε ομάδες με διακριτούς ρόλους.
- Να ανακοινώσουν τα αποτελέσματα της διερεύνησής τους.
Ρόλοι μαθητών
Οι μαθητές έχουν ομότιμη συμμετοχή στις φάσεις 1, 2 και 4 και οι οποίες υλοποιούνται στην ολομέλεια της τάξης. Κατά τη φάση 3, όπου εκτελούνται τα πειράματα και εκπονούνται οι διαδραστικές δραστηριότητες παρατήρησης, ανακάλυψης, κλπ. χωρίζονται σε ομάδες με διακριτούς ρόλους (προτείνονται οι: αναγνώστης οδηγιών, γραμματέας και ανακοινωτής παρατηρήσεων, χειριστής υπολογιστή, πειραματιστής). Κατά την 5η φάση της εφαρμογής και αξιολόγησης οι μαθητές λειτουργούν ατομικά (αν υπάρχει τεχνική δυνατότητα από άποψη υλικοτεχνικής υποδομής) ή ομαδικά όπως στη φάση 3.
Ρόλοι εκπαιδευτικού
Ο εκπαιδευτικός έχει ρόλο συντονιστή συζήτησης κατά τις φάσεις 1, 2 και 4 ενώ δρα ως υποστηρικτής καθοδηγητής κατά τις φάσεις 3 και 5.
Φύλλα Εργασίας
Το σενάριο περιλαμβάνει ένα φύλλο εργασίας για το μαθητή και ένα για τον εκπαιδευτικό (με συμπληρωμένες απαντήσεις).
Αξιοποίηση ή μη και του εργαστηρίου
Το συγκεκριμένο σενάριο περιλαμβάνει δραστηριότητες στον υπολογιστή αλλά και εκτέλεση πειράματος με απλά υλικά. Για το λόγο αυτό προτείνεται οι φάσεις 1, 2 και 3Α (διάρκειας 1 διδακτικής ώρας 45 λεπτών) να υλοποιηθούν στη σχολική αίθουσα (όπου ο εκπαιδευτικός θα προβάλει το σενάριο με βιντεοπροτζέκτορα) ενώ οι φάσεις 3Β, 4 και 5 (διάρκειας 2 διδακτικών ωρών 90 λεπτών) στο Εργαστήριο Πληροφορικής, όπου θα χρησιμοποιηθούν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές από ομάδες μαθητών.
Ψηφιακοί Πόροι
Από τους σημαντικότερους ψηφιακούς πόρους του σεναρίου θεωρούνται οι οπτικοποιήσεις του προτύπου του μικρόκοσμου οι οποίες παρουσιάζουν με το βέλτιστο τρόπο το συγκεκριμένο πρότυπο στους μαθητές και αναμένεται να έχουν καλύτερα αποτελέσματα από τις στατικές εικόνες που περιλαμβάνονται στο Βιβλίο του Μαθητή.
Διάγραμμα φάσεων
Φάση 1. Έναυσμα του ενδιαφέροντος των μαθητών
Φάση 2. Διατύπωση των υποθέσεων των μαθητών
Φάση 3. Δραστηριότητες διερεύνησης και πειραματισμού
Φάση 4. Ερμηνεία φυσικών διαδικασιών και διατύπωση συμπερασμάτων
Φάση 5. Εφαρμογή και αξιολόγηση
Επεκτάσεις του σεναρίου
Προτείνεται να προβληθεί στην τάξη το επεισόδιο της εκπαιδευτικής τηλεόρασης "Με το μικρό-κοσμος εξηγώ τη Θερμότητα και τη Θερμοκρασία".
Η ερμηνεία των φυσικών διαδικασιών που παρατηρούν οι μαθητές μέσω των πειραμάτων μπορεί να επιτευχθεί με το πρότυπο του μικρόκοσμου και τις κινήσεις των σωματιδίων της ύλης. Η οπτικοποίηση αυτού του προτύπου επιτυγχάνεται σε πολύ καλό βαθμό μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Δημιουργός Σεναρίου: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΙΜΒΡΙΩΤΗ (Εκπαιδευτικός)
Έλεγχος Σεναρίου με τα Προγράμματα Σπουδών: ΚΛΙΑΠΗΣ ΠΕΤΡΟΣ (Σχολικός Σύμβουλος)
Έλεγχος Επιστημονικής Επάρκειας Σεναρίου: ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ (Συντονιστής)