Η ιδέα που διέπει το εκπαιδευτικό σενάριο 

     Οι μαθητές μέσα από τη συγκεκριμένη εφαρμογή θα αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα της επικοινωνίας, τους κανόνες που τη διέπουν και διάφορους τρόπους επικοινωνίας, λεκτικής και μη λεκτικής. 

     Το σενάριο θα υλοποιηθεί με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών. Αναλυτικότερα, θα αξιοποιηθούν εργαλεία Web 2.0, διάφοροι χρήσιμοι ιστότοποι και βίντεο, χωρίς να παραβλέπεται η χρήση των παραδοσιακών μέσων διδασκαλίας. Το υπολογιστικό περιβάλλον που θα αξιοποιηθεί για τη διδασκαλία της συγκεκριμένης ενότητας έχει πολυμεσικό χαρακτήρα και τα ψηφιακά εργαλεία Web 2.0 παρέχουν τη δυνατότητα παρέμβασης του χρήστη και τη δυνατότητα συνδημιουργίας. Είναι ιδιαιτέρως ελκυστικά για τα παιδιά, κεντρίζουν το ενδιαφέρον τους και κινητοποιούν τις αισθήσεις τους (πολυαισθητηριακή μάθηση).

      Τέλος, να σημειώσουμε ότι οι μαθητές θα εργαστούν σε 5 ομάδες των 3 ατόμων. Με άλλα λόγια, απομακρύνουμε το δασκαλοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας και εφαρμόζουμε την ομαδοσυνεργατική μέθοδο. Τα παιδιά καλούνται να συνεργαστούν αρμονικά και να μάθουν να σέβονται το ένα το άλλο. Στόχος μας επίσης είναι και η κοινωνικοποίηση των μαθητών μέσω της αλληλεπίδρασης - συνεργασίας στη λήψη αποφάσεων. Ο δάσκαλος αναλαμβάνει το ρόλο του καθοδηγητή και του διαμεσολαβητή σε όλη την εκπαιδευτική διαδικασία και στοχεύει στην οικοδόμηση της νέας γνώσης δίνοντας την ευκαιρία στους μαθητές για ευρύτερη στόχαση και κριτική στάση.

Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ.

     Το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού σεναρίου είναι απόλυτα συμβατό με το Δ.Ε.Π.Π.Σ. και το Α.Π.Σ. του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος της Γ’ τάξης, διότι αναφέρεται στη διδασκαλία υπάρχουσας διδακτικής  ενότητας του σχολικού εγχειριδίου. Αναλυτικότερα, όπως έχουμε ήδη αναφέρει θα ασχοληθούμε με την 8η Ενότητα «Επικοινωνούμε και Ενημερωνόμαστε» (σελ. 131) του βιβλίου της Μελέτης Περιβάλλοντος Γ΄ τάξης και συγκεκριμένα με τα Κεφάλαια:

1. «Οι άνθρωποι επικοινωνούμε» (σελ. 132-135)

2. «Ξεπερνάμε τις δυσκολίες στην επικοινωνία» (σελ.136-138)

5. «Το διαδίκτυο ένας πολύπλοκος κόσμος!» (σελ. 145-147)

     Οι γνωστικοί στόχοι που έχουν τεθεί στο σενάριό μας (π.χ. οι μαθητές να διακρίνουν τους διάφορους τρόπους επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων καθώς και την εξέλιξή τους στον χρόνο / να προσεγγίσουν την έννοια του Διαδικτύου, τα οφέλη του, τους κινδύνους που εγκυμονεί καθώς και τρόπους για ασφαλή πλοήγηση σ’ αυτό) καλύπτουν σε μεγάλο βαθμό εκείνους του Αναλυτικού Προγράμματος, όπως αυτοί περιγράφονται στο βιβλίο του δασκάλου.

     Επιπλέον, μέσα από την υλοποίηση του σεναρίου αυτού στοχεύουμε στην καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των παιδιών και στην ανάπτυξη της φαντασίας τους, στην ενεργή συμμετοχή τους και στην αρμονική συνεργασία μεταξύ τους.

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

    Tο σενάριο αυτό υποστηρίζει τη σύνδεση της Μελέτης Περιβάλλοντος με την Ιστορία, τη Γλώσσα και τα Εικαστικά, προσδίδοντας μια διεπιστημονικότητα στο γνωσιακό περιεχόμενο με την παιδαγωγική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών.

Προστιθέμενη παιδαγωγική αξία

      Με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών θα δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά ελκυστικό περιβάλλον μάθησης για τα παιδιά και οι παραδοσιακές πρακτικές θα περιοριστούν σε μεγάλο βαθμό. Οι μαθητές θα χωριστούν σε 5 ομάδες των 3 ατόμων και ο ρόλος κάθε ομάδας θα είναι διακριτός (ομαδοσυνεργατική μέθοδος). Θα συμμετέχουν ενεργά κατά τη διάρκεια της εφαρμογής και θα ανακαλύπτουν τη γνώση μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες.

      Επίσης μέσα από την αξιοποίηση των εκπαιδευτικών λογισμικών, των ψηφιακών εργαλείων Web 2.0 και της πλοήγησής τους στο διαδίκτυο σε καθορισμένους ιστοτόπους (ανοιχτά περιβάλλοντα εργασίας και μάθησης) θα  αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης και αξιοποίησης των εκάστοτε λογισμικών, εργαλείων και του Η/Υ, δυνατότητες άντλησης και σωστής διαχείρισης πληροφοριών, καθώς επίσης και δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας.

      Επομένως, το σενάριο «Επικοινωνούμε και Ενημερωνόμαστε» που θα υλοποιήσουμε στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις αρχές του Eποικοδομητισμού (constructivism), στις Κοινωνικοπολιτισμικές  θεωρίες του Vygotsky και στην Ανακαλυπτική μάθηση του Bruner. Δίνεται έμφαση στo να καλλιεργήσουν οι μαθητές την κριτική και αφαιρετική τους σκέψη, να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους, να μάθουν να συμμετέχουν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία, να συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους και να προσεγγίζουν διεπιστημονικά τα υπό εξέταση θέματα.

      Άλλωστε, με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών η μάθηση γίνεται μια πιο ενδιαφέρουσα υπόθεση, τα παιδιά πειραματίζονται, γίνονται μικροί ερευνητές, αλληλεπιδρούν με το εκάστοτε εκπαιδευτικό λογισμικό και τελικά ανακαλύπτουν τη νέα γνώση με τρόπο ευχάριστο.

        Τέλος, απώτερος σκοπός μας είναι, ο ψηφιακός γραμματισμός[1] των μαθητών, τον οποίο για να κατακτήσουν δεν αρκεί μόνο η εξοικείωσή τους με τις νέες τεχνολογίες, αλλά και η ανάληψη πρωτοβουλίας, η καλλιέργεια της κριτικής τους σκέψης, που θα τους επιτρέψει  να συλλέγουν, να κατανοούν, να αναλύουν, να αξιολογούν και στο τέλος να καταλήγουν σε συμπεράσματα μέσω της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας.

Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών

       Καταρχήν, να σημειώσουμε ότι όσον αφορά την ομαδοσυνεργατική μέθοδο που θα ακολουθήσουμε, οι μαθητές έχουν μάθει να εργάζονται σε ομάδες από προηγούμενες δραστηριότητες που έχουμε υλοποιήσει. Επιπροσθέτως, αναφορικά με τις πρότερες  γνώσεις τους ήδη από τη Β΄ τάξη έχουν διδαχθεί κάποιες βασικές έννοιες σχετικά με την επικοινωνία. Πιο συγκεκριμένα, στην Ενότητα 14 της Μελέτης Περιβάλλοντος Β΄ τάξης διδάχθηκαν στο Κεφάλαιο 14.1 τους τρόπους επικοινωνίας και ενημέρωσης και στο Κεφάλαιο 14.2 Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Τέλος, στο Κεφάλαιο14.3, έγινε επανάληψη των όσων είχαν διδαχθεί, αφού συνοψίζει τα σημαντικότερα σημεία των προηγούμενων κεφαλαίων σχετικά με την επικοινωνία και την ενημέρωση.

     Βασικοί στόχοι της ενότητας αυτής σύμφωνα με το Α.Π.Σ. του σχολικού εγχειριδίου είναι οι μαθητές να κατανοήσουν την αναγκαιότητα της επικοινωνίας µε τους συνανθρώπους τους και να αναπτύξουν κριτική στάση για το διαδίκτυο. Επομένως, τα παιδιά έχουν ήδη κάποιες προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα και πάνω σ’ αυτές θα προσπαθήσουμε μέσω της εφαρμογής του σεναρίου να οικοδομήσουμε τη νέα γνώση. Επίσης, τυχόν λανθασμένες ιδέες και αντιλήψεις[1] που έχουν γύρω από το υπό εξέταση θέμα, θα προσπαθήσουμε να τις αξιοποιήσουμε με δημιουργικό τρόπο και να εδραιώσουμε τη νέα γνώση.

    Όσον αφορά τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών, οι μαθητές έχουν ήδη αποκτήσει κάποιες βασικές γνώσεις και έχουν καλλιεργήσει ορισμένες δεξιότητες χρήσης του Η/Υ από προηγούμενες εφαρμογές που έχουν υλοποιηθεί στην τάξη. Αναλυτικότερα, έχουν έρθει σε επαφή με το Διαδίκτυο και έχουν προβεί στην αναζήτηση και διαχείριση πληροφοριών. Επίσης, έχουν εξοικειωθεί με αρκετά λογισμικά (π.χ. λογισμικό ζωγραφικής Drawing for Children, Hot Potatoes κτλ.) καθώς και με διάφορα ψηφιακά εργαλεία Web 2.0 (π.χ. ISSUU – ψηφιακό βιβλίο, Mixbook – ψηφιακό άλμπουμ, Storybird – ψηφιακή ιστορία κτλ.). Τέλος, να σημειώσουμε ότι οι μαθητές σε εβδομαδιαία βάση για δύο διδακτικές ώρες επισκέπτονται το Εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου μας όπου διδάσκεται το μάθημα των Τ.Π.Ε. (Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών) από την εκπαιδευτικό Πληροφορικής.

    Επομένως, οι μαθητές έχοντας κάποιες προϋπάρχουσες γνώσεις σχετικά με το επιλεγμένο γνωστικό θέμα, αλλά και με τη χρήση Νέων τεχνολογιών, εικάζουμε ότι δεν θα συναντήσουν ιδιαίτερες δυσκολίες στο να διεκπεραιώσουν τις προτεινόμενες δράσεις του σεναρίου.

[1] Βλ. Βαμβούκα,Ι. (2008), Τα λάθη των μαθητών σύμφωνα με τις σύγχρονες ψυχοπαιδαγωγικές θεωρίες και η αντιμετώπιση τους στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πράξης.

[1] ΝΙΚΛΕΙΑ ΕΤΕΟΚΛΕΟΥΣ, ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΠΑΥΛΟΥ & ΣΥΜΕΩΝ ΤΣΟΛΑΚΙΔΗΣ (Κομοτηνή, 2012)

Οργάνωση της τάξης

      Οι μαθητές θα χωριστούν σε 5 ομάδες των 3 ατόμων για την υλοποίηση των εκάστοτε δραστηριοτήτων. Οι ομάδες αυτές θα είναι ετερογενείς. Αναλυτικότερα, θα απαρτίζονται από αγόρια και κορίτσια, διαφορετικής κοινωνικής τάξης και χώρας προέλευσης και με διαφορετικές επιδόσεις, ώστε να επιτυγχάνεται αλληλεπίδραση και ανατροφοδότηση (Ματσαγγούρας, 1998). Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μαθητές δεν είναι όλοι το ίδιο εξοικειωμένοι με τη χρήση του Η/Υ, του Διαδικτύου και των λογισμικών που θα αξιοποιήσουν, ο χωρισμός των ομάδων θα γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε η σύνθεση τους να εξασφαλίζει ότι οι ομάδες μεταξύ τους θα είναι ισοδύναμες και ο καταμερισμός των αρμοδιοτήτων θα αντιστοιχεί στις δυνατότητες των μαθητών.

      Σκοπός μας είναι να βοηθάει ο ένας τον άλλον και να μπορούν να φέρουν εις πέρας τις εργασίες που τους έχουν ανατεθεί. Ο ρόλος κάθε παιδιού στην ομάδα θα είναι διακριτός, αφού θα έχουν δοθεί από πριν σαφείς οδηγίες του εκπαιδευτικού για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της έρευνας όλα τα μέλη της ομάδας θα εναλλάσσονται στη χρήση του Η/Υ, των λογισμικών και στις διαδικτυακές αναζητήσεις.

      Επίσης, όσον αφορά τη συμπλήρωση των φύλλων εργασίας, κάθε μέλος θα αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση ενός τμήματος της έρευνας κάθε φορά. Στο τέλος, τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων παρουσιάζονται στην ολομέλεια της τάξης. Ο ρόλος του δασκάλου είναι αρκετά πολυσύνθετος. Συγκεκριμένα, είναι εκείνος που υποστηρίζει, συμβουλεύει και ενθαρρύνει τα παιδιά καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου «Επικοινωνούμε και Ενημερωνόμαστε». Επιπροσθέτως, είναι ο συντονιστής και ο καθοδηγητής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Οφείλει να είναι πλήρως προετοιμασμένος και να γνωρίζει άριστα τα λογισμικά και τα ψηφιακά εργαλεία που θα εντάξει στη διαδικασία καθώς επίσης είναι υπεύθυνος και για τη δημιουργία ενός ευχάριστου και φιλικού κλίματος μέσα στην τάξη.

Γενικός Σκοπός

Σκοπός μας είναι μέσα από την παιδαγωγική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών (εκπαιδευτικά λογισμικά, εργαλεία Web 2.0, πλοήγηση στο διαδίκτυο, χρήσιμοι ιστότοποι, βίντεο) και συμβατικού υλικού (φύλλα εργασίας) οι μαθητές εργαζόμενοι σε ομάδες να αναγνωρίσουν αφενός την αναγκαιότητα της επικοινωνίας και τους βασικούς κανόνες της και αφετέρου το Διαδίκτυο (τη λειτουργία του, τα πλεονεκτήματά του και τους κινδύνους που κρύβει) με τρόπο ελκυστικό που ευνοεί τη συμμετοχική δράση και την ανακαλυπτική μάθηση.

Επιμέρους στόχοι

Ως προς τη χρήση Νέων Τεχνολογιών[1]:

Οι μαθητές/ριες:

1. Να γνωρίσουν τις δυνατότητες που τους παρέχουν οι Νέες Τεχνολογίες για την κατανόηση διάφορων θεμάτων και την οικοδόμηση της νέας γνώσης με τρόπο ελκυστικό και καινοτόμο.
2. Να εξασκηθούν στην πλοήγηση σε επιλεγμένους δικτυακούς τόπους (π.χ. Wikipedia, Youtube) και να αναζητούν πληροφορίες και φωτογραφίες με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού. Έπειτα, να μπορούν να αξιοποιούν τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει.
3. Να εξοικειωθούν με τη χρήση του Online Εκπαιδευτικού Λογισμικού Α' Βάθμιας & Β' Βάθμιας Εκπαίδευσης του Π.Ι. (Μελέτη του Περιβάλλοντος Α΄-Δ΄) και των ψηφιακών εργαλείων Web 2.0 (SlideBoom, Mindomo, Animoto) που θα αξιοποιήσουν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου.
4. Να γνωρίσουν χρήσιμες ιστοσελίδες για ασφαλή πλοήγηση στο Διαδίκτυο (π.χ. cyberkid.gov.gr / saferinternet.gr).
5. Να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στη χρήση των Τ.Π.Ε. όσον αφορά την οικοδόμηση της νέας γνώσης.

Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία:

Οι μαθητές/ριες:

1. Να αναπτύξουν ομαδικό πνεύμα συνεργασίας, προκειμένου να υλοποιούν τις εργασίες που τους έχουν ανατεθεί.
2. Να ανταλλάσσουν ιδέες και απόψεις σεβόμενοι τον συνομιλητή τους και να καλλιεργηθεί η επικοινωνιακή τους δεξιότητα.
3. Να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή τους μέσα από ομαδικές δραστηριότητες.
4. Να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία μάθησης και οικοδόμησης της νέας γνώσης.

[1] Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα)–Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη», Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.