Ένα συναρπαστικό ταξίδι στις χώρες της Μαύρης Ηπείρου
Γεωγραφία (ΠΕ) (Δημοτικό)
Η Αφρική είναι η τρίτη μεγαλύτερη ήπειρος του κόσμου σε έκταση και η δεύτερη σε πληθυσμό. Είναι η ήπειρος των μεγάλων ερήμων, των τροπικών χωρών και της μαύρης φυλής. Η Αφρική έγινε τόπος εκμετάλλευσης από τους Ευρωπαίους αποίκους. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ολόκληρη η Αφρική είχε αποικιστεί από τους Ευρωπαίους, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τους φυσικούς πόρους της και μετέτρεψαν τους γηγενείς κατοίκους σε δούλους στα σπίτια τους και τις καλλιέργειές τους. Έπειτα από σκληρούς απελευθερωτικούς αγώνες όλες οι χώρες της Αφρικής απέκτησαν την ανεξαρτησία τους. Τα τελευταία 25 χρόνια ο πληθυσμός της διπλασιάστηκε και έχει φτάσει σήμερα τα 555 εκατομμύρια κατοίκους. Αποτελείται από 1.000 περίπου εθνικές ομάδες που έχουν διαφορετική γλώσσα, θρησκεία, διαφορετικά ήθη και έθιμα και διαφορετικό πολιτισμό. Το 80% περίπου των κατοίκων της ανήκει στη μαύρη φυλή. Η Αφρική είναι μια ήπειρος με τεράστια οικονομικά προβλήματα με αποτέλεσμα να μην έχει εξασφαλίσει ένα ανεκτό επίπεδο συνθηκών διαβίωσης για μεγάλο μέρος των κατοίκων της. Οι συνθήκες διατροφής, κατοικίας και υγιεινής είναι απαράδεκτες για εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι πεθαίνουν κάθε μέρα από την πείνα, τη δίψα, τις αρρώστιες, την εξαθλίωση. Στις περισσότερες αφρικανικές χώρες απουσιάζει η στοιχειώδης ουσιαστική μέριμνα για την ανάπτυξη της παιδείας, των γραμμάτων, των επιστημών και γενικότερα του πολιτισμού. Οι κυβερνήσεις των οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών, ο ΟΗΕ καθώς και πολλοί άλλοι διεθνείς οργανισμοί εμφανίζονται συχνά ως αρωγοί των δοκιμαζόμενων λαών της Αφρικής με αποστολές τροφίμων, φαρμάκων και άλλων αγαθών, τα οποία όμως δεν επαρκούν για την κάλυψη στοιχειωδών αναγκών.
Στο συγκεκριμένο σενάριο με θέμα τα κράτη της Αφρικής και τους κατοίκους της, υιοθετούμε δυο νεαρές Αφρικανίδες που μας ταξιδεύουν στις χώρες της Αφρικής. Η Ναμίμπια και η Κουγιούκου είναι οι παιδαγωγικές μας ηρωίδες με τις οποίες γνωρίζουμε τη μαύρη φυλή, τα ήθη και τα έθιμά τους, τον τρόπο ζωής τους, τα προβλήματα επιβίωσης των μαύρων, τις φυλετικές διακρίσεις, τα αρχαία μνημεία και τον αξιόλογο πολιτισμό τους. Αυτό το συναρπαστικό ταξίδι πραγματοποιείται με την εμπλοκή των νέων τεχνολογιών, τη χρήση Η/Υ και λογισμικών. H εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία συμβάλλει στην αλλαγή του μαθησιακού περιβάλλοντος που ευνοεί τη μάθηση και δημιουργεί συνθήκες ενεργητικής και συνεργατικής μάθησης, εμπλουτίζοντας παραμέτρους που αφορούν τη διδασκαλία, τη δημιουργική και κριτική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων και την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων (Βοσνιάδου, 2006), (Sloane, 1997), (Σολωμονίδου, 1999). Το μαθησιακό περιβάλλον τροποποιείται και ο μαθητής από παθητικός δέκτης πληροφοριών μετατρέπεται σε ενεργό υποκείμενο όπου ανακαλύπτει, διερευνά, συνεργάζεται, αναλύει, συνθέτει και παράγει γνώση μέσα από το διάλογο και την επικοινωνία. Η διδασκαλία με τη χρήση των νέων τεχνολογιών δίνει τη δυνατότητα στον μαθητή να αναλάβει ενεργητικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία, να αλληλεπιδρά και να αυτενεργεί έτσι ώστε να οικοδομεί και να ισχυροποεί τη γνώση, αλλά και να κατασκευάζει τα δικά του γνωστικά σχήματα (Φράγκου, 2008). Επίσης με τη χρήση επιλεγμένων λογισμικών η μάθηση γίνεται πιο ενδιαφέρουσα και ελκυστική, καθώς η εικόνα σε συνδυασμό με τον ήχο και την κίνηση εντυπωσιάζουν τους μαθητές και προκαλούν το ενδιαφέρον τους για ενασχόληση (Τσακίρη & Καπετανίδου, 2007). Η προστιθέμενη αξία των νέων τεχνολογιών είναι ότι παρέχουν στον μαθητή ένα πολυμεσικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο ο μαθητής προωθεί τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες και αποκτά νέες εμπειρίες, οικοδομεί τις γνώσεις του, οργανώνει τις σκέψεις του, εκφράζει τις απόψεις του, τις αντιλήψεις του, τις ιδέες του μέσα στο πλαίσιο της μαθησιακής διαδικασίας. Η μάθηση πραγματώνεται μέσα από νέους τρόπους αναπαράστασης της πραγματικότητας.
Το σενάριο αφορά στο γνωστικό αντικείμενο της Γεωγραφίας, της Στ΄ Δημοτικού, ενότητα Δ΄, Οι Ήπειροι, Κεφάλαιο 38 "Οι κάτοικοι και τα κράτη της Αφρικής". Το θέμα είναι απολύτως συμβατό με τα Α.Π.Σ. και Δ.Ε.Π.Π.Σ. και οι στόχοι που τίθενται, άπτονται πλήρως του αντίστοιχου αναλυτικού προγράμματος της Γεωγραφίας.
Η μέθοδος που χρησιμοποιείται είναι η ομαδοσυνεργατική και το διερευνητικό - ανακαλυπτικό μοντέλο καθώς προσφέρονται για τη συμμετοχή όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ο ρόλος του δασκάλου είναι καθοδηγητικός, διευκολυντικός, συμβουλευτικός αλλά και συντονιστικός. Βοηθά τους μαθητές στην αναζήτηση της γνώσης, στην επιλογή και στην αξιοποίηση της πληροφορίας. Δίνει στους μαθητές τα κίνητρα για να εκφράσουν τις απόψεις τους, τις ιδέες τους και να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη. Ο εκπαιδευτικός μαθαίνει τους μαθητές πώς να μαθαίνουν, ενώ παράλληλα η διδακτέα ύλη προσεγγίζεται διαθεματικά καθώς τα γνωστικά αντικείμενα συνδέονται με θέματα που πραγματεύονται από άλλες επιστήμες (Ματσαγγούρας, 2003).
Η αξιολόγηση πραγματοποιείται καθ' όλη τη διάρκεια του σεναρίου και περιλαμβάνει:
Τη διερευνητική αξιολόγηση που διεξάγεται σε όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας, όπου αξιολογείται η προϋπάρχουσα γνώση και το ενδιαφέρον των μαθητών.
Τη διαμορφωτική αξιολόγηση που διεξάγεται κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας μέσω της παρατήρησης, της συμμετοχής και της συνεργασίας των μαθητών μέσα στην ομάδα.
Την τελική αξιολόγηση που διεξάγεται κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας με φύλλα εργασίας, με ερωτήσεις εμπέδωσης και με έκφραση των συναισθημάτων των μαθητών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βοσνιάδου, Σ. (2006). Σχεδιάζοντας περιβάλλοντα μάθησης υποστηριζόμενα από τις Σύγχρονες Τεχνολογίες. Αθήνα Gutenberg.
ΔΕΠΠΣ: Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΦΕΚ 1376/18-10-2001 τ.Β΄).
Κουτσόπουλος, Κ. Σωτηράκου, Μ. & Ταστσόγλου, Μ. (2010). Γεωγραφία Στ΄ Δημοτικού: Μαθαίνω για τη Γη. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
Κουτσόπουλος, Κ. Σωτηράκου, Μ & Ταστσόγλου, Μ. (2010). Γεωγραφία Στ' Δημοτικού: Μαθαίνω για τη Γη: Τετράδιο Εργασιών: Αθήνα: ΟΕΔΒ.
Κουτσόπουλος, Κ. Σωτηράκου, Μ. & Ταστσόγλου, Μ. (2010). Γεωγραφία Στ΄ Δημοτικού: Μαθαίνω για τη Γη: Βιβλίο Δασκάλου. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
Ματσαγγούρας, Η. (2003). Η Διαθεματικότητα στη σχολική γνώση. Αθήνα: Γρηγόρης.
Οδηγός Εκπαιδευτικού για το Π.Σ. της Γεωγραφίας στο Δημοτικό Σχολείο. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2011).
Sloane, A. (1997). Learning with the Web: Εxperience of Using the World Wide Web in a Learning Environment. Computers Education, 28 (4).
Σολωμονίδου, Χ. (1999). Εκπαιδευτική Τεχνολογία: Μέσα, υλικά, διδακτική χρήση και αξιοποίηση. Αθήνα: Καστανιώτη.
Tσακίρη, Δ. & Καπετανίδου, Μ. (2007). Θεωρίες μάθησης και δημιουργικές θεωρίες μάθησης. Στο: Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Προσεγγίσεις για την Ανάπτυξη Κριτικής Δημιουργικής Σκέψης (σ. 21 - 60). Αθήνα: ΟΕΠΕΚ.
Φράγκου, Σ. (2008). Google Earth και Google Maps: Η θέση της Ελλάδας στον χάρτη της Γης. Στο: Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης (σ. 260 284). Πάτρα: ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ.
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
http://online.seterra.net/el/fl/2003.
http://www.airpano.ru/files/Egypt-Cairo-Pyramids/2-2.
http://e-geografia.eduportal.gr/maps/map_africa_4/map_africa4.html

Nα εντοπίσουν οι μαθητές τα κράτη της Αφρικής στον χάρτη, να συζητήσουν τα κύρια γεωγραφικά και πολιτισμικά στοιχεία των λαών της Αφρικής και να καλλιεργήσουν ερευνητικό και ομαδικό πνεύμα μέσα από συνεργατικές διαδικασίες και ανακαλυπτικές δραστηριότητες.
Δημιουργός Σεναρίου: Zωή Πολυχρόνου (Εκπαιδευτικός)