Εμπλεκόμενες Γνωστικές περιοχές

 Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο συνδέεται με τις γνωστικές περιοχές της Μελέτης Περιβάλλοντος, Ιστορίας και της Γλώσσας και μπορεί να υλοποιηθεί είτε στις αντίστοιχες ώρες των γνωστικών αντικειμένων είτε στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης.

Συμβατότητα   με  το   Α.Π.Σ

 Το διδακτικό σενάριο είναι  συμβατό με το ΑΠΣ του μαθήματος της Ιστορίας και ειδικότερα με την Ενότητα 4 «Αργοναυτική εκστρατεία» και Ενότητα 6 « Οι Περιπέτειες του Οδυσσέα».  Οι παραπάνω ενότητες καλύπτουν το γνωστικό περιεχόμενο ως προς τους άξονες της ανάπτυξης ενδιαφέροντος για την ελληνική μυθολογία και την επαφή με την πολιτιστική κληρονομιά καθώς και της ανάπτυξης της δεξιότητας να κάνουν συσχετίσεις και να προβαίνουν σε απλές γενικεύσεις

Στόχοι του εκπαιδευτικού σεναρίου

1. ως προς το γνωστικό αντικείμενο:

1.Να ανασυνθέτουν πληροφορίες από τα επιμέρους μαθήματα και να προχωρήσουν σε συγκρίσεις.

2. Να συμπληρώσουν τυχόν κενά που υπάρχουν από την επεξεργασία των δύο ενοτήτων.

3. Να αποτυπώσουν στο χάρτη τα ταξίδια των ηρώων και να αντιστοιχίσουν τους σταθμούς τους με τις σημερινές τοποθεσίες.

     2.   ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών:

1. να εξασκηθούν στην  χρησιμοποίηση οπτικής απεικόνισης Google earth
2. να εξοικειωθούν με την ανάγνωση ηλεκτρονικών κειμένων,  την αναζήτηση, την επιλογή και καταγραφή πληροφοριών (κείμενο ή εικόνα)
3. να αξιοποιούν προγράμματα παρουσίασης προκειμένου να οργανώσουν και να παρουσιάσουν πληροφοριακό  υλικό που έχουν στη διάθεσή τους.
4. Να εξασκηθούν στη χρησιμοποίηση του λογισμικού χαρτογράφησης Inspiration.

    3.     ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

1. να αναπτύξουν κριτική και δημιουργική σκέψη
2.  να  αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας, μέσα από την εργασία σε ομάδες
3. να οικοδομήσουν τη γνώση με τρόπο διερευνητικό.

Οργάνωση της τάξης

Οι  μαθητές της τάξης θα εργαστούν χωρισμένοι σε  ομάδες τεσσάρων με πέντε ατόμων. Αυτή αποτελεί την ιδανικότερη επιλογή μιας και συνδυάζει την αλληλεπίδραση με την τεχνολογία των υπολογιστών αλλά και ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική διαπραγμάτευση της γνώσης και της μάθησης. Η ομαδοσυνεργατικότητα αποτελεί άριστο πλαίσιο για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της κριτικής σκέψης, αλλά και της συναισθηματικής σκέψης του μαθητή.

Για τις ανάγκες του μαθήματος έχει δημιουργηθεί ανάλογος φάκελος στην επιφάνεια εργασίας του Η/Υ με όλο το απαραίτητο υλικό για την διδασκαλία. Ο δάσκαλος δίνει σαφείς οδηγίες για την εργασία που πραγματοποιείται από τους μαθητές αλλά και τον χρόνο που έχουν στην διάθεσή τους για να ολοκληρώσουν την εργασία τους. Ο ρόλος του όταν οι μαθητές δουλεύουν σε ομάδες είναι υποστηρικτικός. Σε κάθε ερώτηση μαθητή ο δάσκαλος μπορεί να απαντήσει επίσης με μία ερώτηση που οδηγεί στην παραπέρα διερεύνηση και, έτσι, οι ίδιοι ο μαθητές να δώσουν απαντήσεις στα ερωτήματα που έθεσαν. Συνολικά, η σωστή απάντηση αναδεικνύεται από τη συζήτηση στη μικρή ομάδα.

Οι μαθητές της ομάδας εργάζονται εναλλάξ με τα φύλλα εργασίας και τον υπολογιστή.

Μετά την ολοκλήρωση κάθε δραστηριότητας στους  ηλεκτρονικούς υπολογιστές οι ομάδες παρουσιάζουν τα αποτέλεσμα της δουλειάς τους στην ολομέλεια της τάξης, γίνεται  συζήτηση ή/και επεξεργασία επιλεγμένων αποσπασμάτων ή δραστηριοτήτων από το βιβλίο  μαθητή. 

 Διδακτικές Προσεγγίσεις και στρατηγικές

Το σενάριο βασίζεται στις αρχές μάθησης του επικοδομητισμού και της κοινωνικοπολιτιστικής θεώρησης και προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε και η επιλογή των λογισμικών και εργαλείων ΤΠΕ.       

Στην  κοινωνικοπολιστισμική θεώρηση  του Vygotsky   δίνεται έμφαση στη μαθησιακή θεωρία, στην αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών  αλλά και στο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο αυτή υλοποιείται. 

Σύμφωνα με την θεώρηση  του Bruner  και του κουνστρουκτιβισμού  έμφαση δίνεται στην σταδιακή ανακάλυψη της γνώσης  από το δρων υποκείμενο μέσα από μια ανακαλυπτική διαδικασία (π.χ. πείραμα, δοκιμή κ.τ.λ). Η διαδικασία αυτή προσφέρει στο άτομο  ένα σημαντικό κίνητρο για την ενεργό συμμετοχή του. Στο πλαίσιο αυτό ο εκπαιδευτικός υιοθετεί  το ρόλο του εμψυχωτή και του καθοδηγητή που υποστηρίζει τους μαθητές στις προσπάθειές τους.

Στα πλαίσια της ανακαλυπτικής μεθόδου βασικό στοιχείο αποτελεί η ταξινόμηση των πραγμάτων και των γεγονότων σε εννοιολογικές κατηγορίες καθώς μέσω αυτής το άτομο απλοποιεί και μειώνει την πολυπλοκότητα του   περιβάλλοντός του,  αναζητά ομοιότητες και διαφορές  ώστε να διευκολύνει την μάθηση αναγνωρίζοντας τα βασικά στοιχεία μιας έννοιας.

Προς αυτή την κατεύθυνση των παραπάνω θεωρήσεων  επιλέχθηκαν λογισμικά που προάγουν την ανάπτυξη  της δημιουργικής αλλά και συμβολικής  έκφρασης,  και της επικοινωνίας  μέσα από την διερεύνηση και την ανακάλυψη, καθώς  μέσα από την χρήση τους η διδακτική διαδικασία παύει να είναι γραμμική.

Ειδικότερα επιλέχθηκαν το πρόγραμμα οπτικοποίησης και προσομοίωσης  Google Earth, καθώς περιέχει δορυφορικές εικόνες και χάρτες μεγάλης ευκρίνειας για όλη τη γη. Δίνοντας την δυνατότητα στο χρήστη να πλοηγηθεί  και να εξερευνήσει  κάθε γωνιά της, από το ύψος που θα επιλέξει ενώ παράλληλα παρέχονται πληροφορίες όπως ιστορικές εικόνες από όλο τον πλανήτη, τρισδιάστατες αναπαραστάσεις.  Το συγκεκριμένο λογισμικό επιλέχθηκε αντί της παραδοσιακής «υδρογείου σφαίρας» διότι η εμφάνιση της γης στο Google Earth είναι πιο παραστατική και ρεαλιστική. Ο χρήστης μπορεί να  επικεντρωθεί  και να μελετήσει μια συγκεκριμένη περιοχή, μεγεθύνοντάς  την και μελετώντας συγκεκριμένα γεωγραφικά και γεωμορφολογικά στοιχεία, να υπολογίσει αποστάσεις κ.τ.λ.

Η αξιοποίηση του διαδικτύου ευνοεί την ανάπτυξη δεξιοτήτων αναζήτησης  και διαχείρισης πληροφορίας μέσα από την  κριτική επεξεργασία της και για το λόγο αυτό το εκπαιδευτικό σενάριο περιλαμβάνει παιδαγωγικές δραστηριότητες συλλογής, καταγραφής, επιλογής  πληροφοριών  και την επεξεργασία γραπτών κειμένων, εικόνων  αλλά και βίντεο.   Η διαθεσιμότητα ενός μεγάλου αριθμού πηγών θέτει ως σημαντικό ζήτημα την ανάπτυξη ικανοτήτων ενεργούς αναζήτησης και κριτικής επεξεργασίας τους.

Το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Inspiration, ανοιχτού τύπου που δίνει τη δυνατότητα για συνεργασία στο διαδίκτυο και ενσωμάτωση νέων εικόνων με αντικείμενα.  Οι μαθητές ανακαλούν στη μνήμη τις πρότερες γνώσεις, συνεργάζονται ανταλλάσσοντας απόψεις, συλλέγουν και οργανώνουν τα δεδομένα.

Αξιολόγηση

Δεν αναμένεται να συναντήσουν ιδιαίτερες δυσκολίες  σχετικά με το γνωστικό αντικείμενο αλλά ούτε και με τα λογισμικά και την αναζήτηση στο διαδίκτυο καθώς έχει προηγηθεί εξοικείωση με αυτά. Όσον αφορά την αξιοποίηση του Google Earth αναμένεται  να απορροφήσει περισσότερο χρόνο λόγω της ελκυστικότητάς του  αλλά και για τον τρόπο πλοήγησης σε αυτό.

Η αξιολόγηση  γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της υλοποίησης μέσα από την ανταπόκριση και τη συμμετοχή των μαθητών. Σαν τελική αξιολόγηση μπορεί να μοιραστεί στους μαθητές το προτεινόμενο φύλλο αξιολόγησης.

Επέκταση- σχόλια

Το σενάριο μπορεί να επεκταθεί σε περισσότερες διδακτικές ώρες ανάλογα με την εξοικείωση των μαθητών στους Η/Υ και τα αντίστοιχα λογισμικά ή προγράμματα.

Την ώρα των εικαστικών θα μπορούσαν οι μαθητές να κατασκευάσουν τα πλοία των δυο ηρώων αντλώντας πληροφορίες από φωτογραφικό υλικό, είτε με ζωγραφική είτε ως μακέτα.

Η  παραπάνω εργασία θα μπορούσε να συνδυαστεί με πρόγραμμα αγωγής υγείας σχετικά με τα συναισθήματα (π.χ. πως αισθάνεται ο ήρωας κάθε φορά, πώς θα αισθανόσουν εσύ κ.τ.λ.)

         Βιβλιογραφία

• ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2003),Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ). Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ)
• ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2010), Ιστορία , Γ δημοτικού, Βιβλίο Δασκάλου.
• ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2010), Ιστορία , Γ δημοτικού, Βιβλίο Μαθητή
• Ματσαγγούρας, Η. (2000), Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, Γρηγόρης,Αθήνα.
• Επιμόρφωση  εκπαιδευτικών  στην  χρήση  και  αξιοποίηση  των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική  διδακτική διαδικασία (2008), Τεύχος 1, Γενικό Μέρος, ΥΠΕΠΘ, Πάτρα.
• Καραντζής Ι, Aγγελόπουλος Η., Καραγιάννης Π., Φραγκούλης Ι., Φωκάς Ε. (2003).  Η διδασκαλία των μαθημάτων του δημοτικού σχολείου με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Διδακτικές εφαρμογές στο πλαίσιο του Διαθεματικού προγράμματος σπουδών. Αθήνα: Καλειδοσκόπιο.