Συμβατότητα με ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ

Το αντικείμενο της διδακτικής πρακτικής είναι απολύτως συμβατό με το ΑΠΣ. Συγκεκριμένα εντάσσεται στη δεύτερη ενότητα του διδακτικού εγχειριδίου της Μελέτης Περιβάλλοντος της Β΄ τάξης Δημοτικού, «Η Συνοικία μου». Η συγκεκριμένη ενότητα καθώς και το μάθημα (2.2) που έχει επιλεγεί συνδέεται άμεσα με το σκοπό διδασκαλίας της Μελέτης Περιβάλλοντος, η οποία σύμφωνα με το ΑΠΣ συνιστά έναν ενιαίο τοµέα μάθησης µε διεπιστηµονικό χαρακτήρα, στον οποίο ενσωματώνονται στοιχεία από το φυσικό, κοινωνικό, θρησκευτικό, πολιτισµικό, ιστορικό και οικονοµικό περιβάλλον. Επίσης η ενότητα «Η Συνοικία μου» και το μάθημα «Πάμε μια βόλτα» μπορεί να αξιοποιηθεί σε καινοτόμα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας, Αγωγής Καταναλωτή, Κυκλοφοριακής Αγωγής, κ.α., όπως ορίζεται από το ΑΠΣ, καθώς σε αυτό δίνεται έµφαση στους συνδυασμούς, τις αλληλεπιδράσεις και τις αλληλεξαρτήσεις μεταξύ του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, ώστε να αναδύεται ένα πεδίο γνώσης που επιτρέπει την εξοικείωση του μαθητή µε την πολύπλοκη, την πολυδιάστατη και τη συνεχώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα.

Η ενότητα «Η Συνοικία μου» καθώς και το μάθημα «Πάμε μια βόλτα» εντάσσει τον εκπαιδευτικό και τους μαθητές σε ένα διεπιστηµονικό πλαίσιο, το οποίο παρέχει δυνατότητες για διαθεµατικές προεκτάσεις. Επιπλέον ανταποκρίνεται πλήρως στο γενικό σκοπό της Μελέτης του Περιβάλλοντος όπως διατυπώνεται στο ΔΕΠΠΣ, δηλαδή στην απόκτηση γνώσεων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων, αξιών και στάσεων, που επιτρέπουν στο μαθητή να παρατηρεί, να περιγράφει, να ερμηνεύει και σε κάποιο βαθµό να προβλέπει τη λειτουργία, τους συσχετισμούς και τις αλληλεπιδράσεις του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος µέσα στο οποίο αναπτύσσεται η ανθρώπινη δραστηριότητα στο χώρο και στο χρόνο, µε τρόπο ώστε να οδηγείται στη συνειδητοποίηση των πλεονεκτηµάτων και της ανάγκης για αειφόρο ανάπτυξη του πλανήτη. Η διαδικασία αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία µιας σφαιρικής αντίληψης για τη ζωή που συνιστά κυρίως την ανάπτυξη γνωστικών διασυνδέσεων και αλληλεπιδράσεων μεταξύ διαφορετικών αντικειµένων, στις οποίες η έµφαση δίνεται στην αντιμετώπιση του μαθητή ως ερευνητή.

Παιδαγωγικό σκεπτικό

Στόχος και επιδίωξη της ΜτΠ είναι ο μαθητής να «συναντά» και να συζητά για θέματα που αφορούν τον ίδιο και την εποχή του. Πρέπει το θέμα να τον εμπλέκει άμεσα και να τον παρακινεί να μάθει περισσότερα, τα οποία να εμπεδώνει και να τα αξιοποιεί για να εξηγήσει όσα συμβαίνουν στη ζωή του ή για να επιλύει προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος. Δεν υπάρχει ισχυρότερο κίνητρο για εμπλοκή στη μαθησιακή διαδικασία, από το θέμα που παρέχει δυνατότητες στον μαθητή να συζητήσει για τον εαυτό του και τον κοινωνικό του περίγυρο (Thousand, Villa, Nevin, 2007, 50). Μέσω του συγκεκριμένου σχεδίου διδασκαλίας εξυπηρετούνται οι στόχοι της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη, καθώς οι μαθητές ασχολούνται με τη συνοικία, τα προβλήματά της, ενώ αναπτύσσουν την κριτική σκέψη και κοινωνικές ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη. Μάλιστα η ενότητα «Η Συνοικία μου» και το μάθημα «Πάμε μια βόλτα» μπορεί να συμβάλει στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στην ενίσχυση της ιδιότητας του ενεργού πολίτη, που είναι ζητούμενα της εκπαίδευσης και της κοινωνίας γενικότερα.

Το σχέδιο εργασίας είναι προσανατολισμένο στα τέσσερα επίπεδα στόχων, όπως τα ορίζει η Unesco (1996). Δηλαδή οι μαθητές με τις δραστηριότητες που προτείνονται:

-Καλλιεργούν την ικανότητα να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν, ανακαλύπτοντας με βιωματικό τρόπο τη συνοικία τους.

-Μαθαίνουν πώς να ενεργούν, καθώς αποκτούν δεξιότητες που σχετίζονται με την αντιμετώπιση ποικίλων καταστάσεων που σχετίζονται με τη συνοικία τους, ενώ εργάζονται ομαδικά.

-Αντιλαμβάνονται τι σημαίνει να συμβιώνουν με τους άλλους και αναπτύσσουν ικανότητες που συμβάλλουν στην κατανόηση των άλλων και στο σεβασμό της ιστορίας. Επίσης κατανοούν τις σχέσεις αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης που υπάρχουν μεταξύ των κατοίκων, επιχειρηματιών, υπηρεσιών κ.α μιας συνοικίας και την αξία της από κοινού αντιμετώπισης των προβλημάτων.

-Μαθαίνουν πώς να υπάρχουν και συνυπάρχουν με τους άλλους, αναπτύσσοντας κριτική ικανότητα εναρμονισμένη με την αίσθηση προσωπικής ευθύνης, καθώς διαπιστώνουν τον κοινωνικό ιστό της συνοικίας, τα προβλήματα της κλπ.

Οργάνωση της τάξης και της διδασκαλίας

Στο συγκεκριμένο σενάριο οι μαθητές βρίσκονται στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας. Από παθητικοί δέκτες γίνονται ενεργά υποκείμενα της μάθησης. Το σενάριο βασίζεται στο μαθητοκεντρικό μοντέλο, έτσι ώστε οι μαθητές να είναι οι κυρίαρχοι της διδακτικής πράξης. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι βοηθητικός και υποστηρικτικός, καθώς δεν θεωρείται αυθεντία, αντίθετα ο ίδιος διευκολύνει τη διαδικασία δίνοντας στα παιδιά τις ευκαιρίες ελεύθερης έκφρασης και μάθησης. Στόχος του είναι να δώσει κίνητρα στους μαθητές και θα επεμβαίνει όπου το κρίνει απαραίτητο, προκειμένου να προαχθεί η εκπαιδευτική πράξη. Για την προώθηση της συνεργασίας και της σύνθετης διάδρασης μεταξύ των συμμετεχόντων χρειάζεται η διδακτική καθοδήγηση από την πλευρά του εκπαιδευτικού να είναι διακριτική, να υποβάλλει ερωτήματα παρά να δίνει απαντήσεις, να προτείνει παρά να ορίζει, να προωθεί τη διερεύνηση και τον αναστοχασμό (Βλαχογιάννη & Κυνηγός, 2011).

Οι μαθητές δουλεύουν σε ομάδες των 3-4 ατόμων επομένως ο χώρος θα πρέπει να είναι κατάλληλα διαμορφωμένος ώστε να επιτρέπει την ευελιξία επικοινωνίας των μαθητών μεταξύ τους, μεταξύ ομάδων αλλά και μεταξύ του εκπαιδευτικού. H συνεργασία σε μικρές ομάδες όπου υπάρχει αυτονομία και μικρότερη εμπλοκή του δασκάλου βοηθά τους μαθητές να γίνονται πιο ενεργητικοί στη σκέψη, τη δημιουργία και τη λύση ενός προβλήματος ( Kynigos & Theodossopoulou, 2001).

Επέκταση του σεναρίου

Το προτεινόμενο ψηφιακό σενάριο διδασκαλίας έχει πολλές δυνατότητες επέκτασης προκειμένου να αποκτήσει τη μορφή ενός ευρύτερου project. Μπορεί να επεκταθεί σημαντικά χρονικά και μέσα από την προσθήκη περισσότερων εμπλεκόμενων γνωστικών περιοχών, όπως είναι η Αισθητική και Θεατρική Αγωγή, τα Μαθηματικά, η Γλώσσα, καθώς και η Μυθολογία και η Λαογραφία μέσα από δραστηριότητες στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης. Ειδικότερα μπορεί να επεκταθεί σε πολύμηνο project Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, κατά την υλοποίηση του οποίου οι μαθητές θα μελετήσουν συστηματικότερα τη συνοικία τους, θα εντοπίσουν τα περιβαλλοντικά προβλήματα και θα έρθουν σε επαφή με τη Δημοτική Αρχή για την επίλυσή τους. Επίσης μπορεί να επεκταθεί σε project Πολιτιστικών Θεμάτων, που θα συνδεθεί με την Τοπική Ιστορία, ήθη και παραδόσεις των κατοίκων, οδωνύμια κ.α.

Το σενάριο θα μπορούσε επίσης να επεκταθεί χρονικά με την προσθήκη επιπλέον δραστηριοτήτων, όπως είναι οι δραστηριότητες αξιολόγησης των αποκτηθέντων γνώσεων των μαθητών με την εφαρμογή λογισμικών, όπως το Hot Potatoes για την επίλυση σταυρόλεξων, κ.α.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Kynigos, C.,& Theodosopoulou, V. (2001). Synthesizing Personal, Interactionist and Social Norms Perspectives to Analyze Student Communication in a Computer-Based Mathematical Activity in the Classroom. Ιn Journal of Classroom Interaction, Volume 2, 63-73.

Βιβλίο Δασκάλου. Μελέτη Περιβάλλοντος Β΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου. Διαθέσιμο: http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko.

Βιβλίο Μαθητή. Μελέτη Περιβάλλοντος Β΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου. Διαθέσιμο: http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko

Βλαχογιάννη, Ε., & Κυνηγός, Χ. (2011). Πτυχές του ρόλου του διαμεσολαβητή σε σχέση με τη διάδραση και τη συνεργατική παραγωγή νοήματος σε περιβάλλοντα Ασύγχρονης Επικοινωνίας μέσω Υπολογιστή. Θέματα Επιστημών και Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση, 4(1-3), 21-38.

Κουλουμπαρίτση Α. (2011), Συμπληρωματικό Επιμορφωτικό Υλικό για την επιμόρφωση τωνε εκπαιδευτών εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της πιλοτικής εφαρμογής των νέων προγραμμάτων σπουδών, Αθήνα, Νέο Σχολείο

Ματσαγγούρας, Η. (2000). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. Αθήνα: Γρηγόρης

Ράπτης, Α. & Ράπτη, Α. (2001). Μάθηση και Διδασκαλία στην Εποχή της Πληροφορίας, Αθήνα: αυτοέκδοση

Μαρκαντώνης Χ. (2015), Ζώα υπό εξαφάνιση, Πλατφόρμα Αϊσωπος, Δειγματικά σενάρια, http://aesop.iep.edu.gr/node/7226