Το σενάριο με τον τίτλο «Διαδικτυακός εκφοβισμός» προτείνεται να αξιοποιηθεί από τους μαθητές της ΣΤ΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Είναι διαθεματικό και οι γνωστικές περιοχές που εμπλέκονται είναι τα Μαθηματικά, η Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή και η Αγωγή Υγείας, με την υποστήριξη των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Ο κεντρικός του άξονας αφορά στα Μαθηματικά και συγκεκριμένα στην 4η Θεματική ενότητα του σχολικού βιβλίου με τίτλο ‘’Συλλογή και επεξεργασία δεδομένων’’ (Κεφάλαια 45, 46 και 47) (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι., 2006β, σ. 109-114). Εστιάζει στην επίλυση προβλημάτων μέσα από τη μέθοδο της ομαδικής έρευνας και είναι συμβατό με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι., 2003, σ. 252, 274). Η εκτιμώμενη διάρκειά του είναι τρεις (3) διδακτικές ώρες.

Οι μαθητές εργάζονται σε εργαστήριο πληροφορικής που θα έχει τη δυνατότητα σύνδεσης με το διαδίκτυο και βιντεοπροβολέα. Ο καθορισμός των ομάδων, ο αριθμός των μελών τους και ο ρόλος του καθενός μέσα στην ομάδα ορίζονται κάθε φορά ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στην τάξη (αριθμός μαθητών, αριθμός υπολογιστών, σύνθεση μαθητικού πληθυσμού της τάξης κ.ά.).

Το σενάριο στηρίζεται στη μέθοδο της Ομαδικής Έρευνας (Group Investigation). Οι μαθητές εμπλέκονται σε δραστηριότητες που προάγουν την ενεργητική μάθηση, τη δομούν προσωπικά και την προσεγγίζουν με διαφορετικούς τρόπους. Σε αυτό βοηθιούνται από τις προηγούμενες εμπειρίες τους, τις πεποιθήσεις και τα ενδιαφέροντά τους.

Στο πλαίσιο της παραπάνω διαδικασίας ο εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία ενός συνεργατικού περιβάλλοντος μάθησης κατά το οποίο εξασφαλίζεται η θετική αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέλη της ομάδας (positive interdependence), η ατομική υπευθυνότητα και προσωπική ευθύνη (individual accountability / personal responsibility), η ενισχυτική πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση (face-to-face promotive interaction), οι διαπροσωπικές, ομαδικές και κοινωνικές ικανότητες (interpersonal and small group skills / social skills) και η λειτουργικότητα της ομάδας (group processing) (Δούβλη, 2009).

Η μέθοδος της Ομαδικής Έρευνας περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια (Δούβλη, 2009):

Α. Προβληματισμός και ορισμός του θέματος: Είναι η φάση κατά την οποία, με αφορμή από την επικαιρότητα ή την καθημερινή ζωή, οι μαθητές εμπλέκονται σε συζήτηση σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου και ειδικότερα τη βία στο διαδίκτυο. Εκδηλώνουν τα ενδιαφέροντα και καταθέτουν τις απόψεις τους, οι οποίες καταγράφονται στον πίνακα (με τη μέθοδο του καταιγισμού ιδεών) με στόχο την ανάδειξη της προϋπάρχουσας γνώσης τους. Στη συνέχεια, αποφασίζεται το θέμα που θα διερευνηθεί "Διαδικτυακός εκφοβισμός" και καταγράφεται στον πίνακα. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει στην τάξη κάποιο ενημερωτικό υλικό και αναζητούνται επιπλέον πληροφορίες σε διάφορες πηγές.

Β. Ανάλυση του θέματος (προγραμματισμός της μελέτης): Στη δεύτερη φάση συζητιούνται, αποφασίζονται οι επιμέρους ενότητες του θέματος που θα διερευνηθούν και καταγράφονται σε λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης.

Γ. Εφαρμογή (υλοποίηση της έρευνας): Είναι το στάδιο κατά το οποίο αποφασίζεται η μέθοδος εργασίας και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν και το σχέδιο εργασίας υλοποιείται.

Δ. Σύνθεση και παρουσίαση: Οι ομάδες των μαθητών, όταν ολοκληρώσουν το έργο τους, καταγράφουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους και τα παρουσιάζουν σε μια εκδήλωση στην οποία συμμετέχουν όλοι οι μαθητές του σχολείου.

Αναφορικά με τις τεχνικές που αξιοποιούνται, εκτός από την ερώτηση, τον διάλογο και τη συζήτηση που λαμβάνουν χώρα σε μία μαθητοκεντρική διδασκαλία (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2011α, σ. 36-37), αξιοποιείται ο Καταιγισμός Ιδεών στην αρχή του μαθήματος, με στόχο την ενεργοποίηση των μαθητών και την ανίχνευση της προηγούμενης γνώσης τους και το Ερωτηματολόγιο, μέσω του οποίου οι μαθητές συλλέγουν πληροφορίες, τις επεξεργάζονται και βγάζουν συμπεράσματα.

Εντάσσονται κατάλληλες διαδραστικές δραστηριότητες που αξιοποιούν τα εργαλεία ΤΠΕ και διευρύνουν τις ευκαιρίες για μάθηση. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση των στόχων του σεναρίου είναι:

α) Τα Λογιστικό Φύλλο ως εργαλείο πινακοποίησης δεδομένων, για την οργάνωση και την επεξεργασία τους (Δαγδιλέλης & άλ., 2013· Κόμης & άλ., 2010) και για την οπτικοποίηση των δεδομένων.

β) Το Διαδίκτυο ως χώρος αναζήτησης πληροφοριών που συντελείται μέσα σε ένα συγκεκριμένο σχολικό περιβάλλον, με σκοπό τη διδακτική τους αξιοποίηση (Δαγδιλέλης & άλ., 2013).

γ) Το Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης, μέσω του οποίου οι μαθητές οργανώνουν το περιεχόμενο μιας ιδέας, μιας έννοιας κλπ. διευκολύνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη διερεύνηση και την κατανόησή τους (Μικρόπουλος, 2006), ανιχνεύουν τις πρότερες γνώσεις τους, ανταλλάσσουν ιδέες μεταξύ τους και επικοινωνούν.

δ) Το Πρόγραμμα παρουσίασης για την οπτικοποίηση των δεδομένων, ως εργαλείο που βοηθά στην επισημοποίηση της νέας γνώσης και ως εργαλείο παρουσίασης και διάχυσης της εργασίας των μαθητών.

Η αξιολόγηση πραγματοποιείται με δύο τρόπους. Με τη ‘’Διαμορφωτική αξιολόγηση’’, η οποία λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι., 2005β, σ. 14), στοχεύει στην πληροφόρηση για την κατάκτηση των στόχων που έχουν τεθεί και έχει ανατροφοδοτικό χαρακτήρα (Μακρή-Μπότσαρη, 2007, σ. 448) και με τις εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης, όπως η παρατήρηση κατά τη διάρκεια της εργασίας των μαθητών, ο διάλογος, τα projects (αξιολόγηση μέσω του παραγόμενου υλικού - αποτέλεσμα συνθετικής εργασίας).

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Δαγδιλέλης, Β. & άλ. (2013). Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη. Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 1: Γενικό Μέρος. Γ΄ έκδοση. Πάτρα: Ε.Α.Ι.Τ.Υ. Ανακτήθηκε από https://app.box.com/s/74jd5xpl5m9auz58hjo0 (18/06/2015).

Δούβλη, Γ. (2009). Η διδασκαλία των μαθηματικών. (Πανεπιστημιακές Σημειώσεις). Θεσσαλονίκη: Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης ‘’Δ. Γληνός’’.

Κόμης, Β., & άλ. (2010). Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη. Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 2Α: Κλάδοι ΠΕ60/ΠΕ70. Πάτρα: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Ε.Α.Ι.Τ.Υ. Ανακτήθηκε από https://app.box.com/s/v1vtdqjnzx0h6ojtcrnr (18/06/2015).

Μακρή-Μπότσαρη, Ε. (Επιμ.). (2007). Θέματα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης για Νεοδιόριστους Εκπαιδευτικούς. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ/Π.Ι. Ανακτήθηκε από http://www.pi-schools.gr/download/news/t_eisag_epimorfosis.pdf (19/06/2015).

Μαυρίκης, Γ. (2007). Τεχνικές για την ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης ΙΙ. Στο Β. Κουλαϊδής (Επιμ.). Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις για την ανάπτυξη Κριτικής - Δημιουργικής Σκέψης για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αθήνα: Ο.ΕΠ.ΕΚ. Ανακτήθηκε από http://www.oepek.gr/download/Sygxrones_Didaktikes_A.pdf (15/06/2015).

Μικρόπουλος, Τ. (2006). Ο Υπολογιστής ως Γνωστικό Εργαλείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Πήλιουρας, Π., Σιμωτάς, Κ., Σταμούλης, Ε., Φραγκάκη, Μ., & Καρτσιώτης, Θ. (2010). Οδηγός Εκπαιδευτικών για το Μάθημα των Τ.Π.Ε. στα 800 Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ε.Α.Ε.Π. Αθήνα: Ο.ΕΠ.ΕΚ. Ανακτήθηκε από http://www.oepek.gr/pdfs/tpe_eaep_800sch.pdf (21/06/2015).

ΥΠΕΠΘ/Π.Ι. (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Μαθηματικών. Ανακτήθηκε από http://www.pi-schools.gr/download/programs/depps/11deppsaps_math.zip (16/06/2015).

ΥΠΕΠΘ/Π.Ι. (2005β). Μαθηματικά Στ΄ Δημοτικού. Βιβλίο Εκπαιδευτικού. Αθήνα: ΟΕΔΒ. Ανακτήθηκε από http://ebooks.edu.gr/courses/DSDIM101/document/4bd845f94p84/4bd92c1a14s9/4bd92c1a4e94.pdf (13/06/2015).

ΥΠΕΠΘ/Π.Ι. (2006β). Μαθηματικά ΣΤ΄ Δημοτικού. Αθήνα: Ι.Τ.Υ.Ε. «Διόφαντος». Ανακτήθηκε από http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM101/301/2088,7409/ (13/06/2015).