Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω...
Διαθεματική Ομάδα (Δημοτικό)
Το σενάριο «Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω…» αφορά στη διδασκαλία της ασφάλειας στο διαδίκτυο για μαθητές της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Ειδικότερα, το σενάριο εστιάζει στα προσωπικά δεδομένα που αποκαλύπτονται από τους μαθητές και τους κινδύνους που υπάρχουν όταν επικοινωνούν διαμέσου δωματίων ανοιχτής επικοινωνίας στο διαδίκτυο (chat rooms), ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης (όπως το Facebook). Το σενάριο υλοποιείται διαμέσου τριών φάσεων. Στη Φάση 1, που ονομάζεται «Δεν αποκαλύπτω» έχει ως στόχο οι μαθητές στην ομάδα τους, να εντοπίσουν τα προσωπικά δεδομένα που δεν πρέπει να αποκαλύπτονται στο διαδίκτυο. Στη Φάση 2, που ονομάζεται «Πίσω από τις λέξεις και τα πρόσωπα» έχει ως στόχο οι μαθητές να κατανοήσουν ότι δεν πρέπει να εμπιστεύονται οποιονδήποτε επικοινωνεί μαζί τους. Στη Φάση 3, που ονομάζεται «Προστατεύομαι» οι μαθητές συμμετέχουν σε ομάδες ώστε να φτιάξουν και να κοινοποιήσουν τα δικά τους μηνύματα για τους κινδύνους της αποκάλυψης των προσωπικών τους δεδομένων καθώς επίσης για τις ενέργειες και τους τρόπους προστασίας από αυτούς τους κινδύνους.

Το παρόν ψηφιακό σενάριο με τίτλο «Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω…» αφορά στη διδασκαλία της ασφάλειας στο διαδίκτυο για μαθητές της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Ειδικότερα, εστιάζει σε θέματα επικοινωνίας των μαθητών και κοινοποίησης προσωπικών δεδομένων διαμέσου δωματίων ανοιχτής επικοινωνίας στο διαδίκτυο (chat rooms), ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι επόμενες ενότητες σκοπό έχουν να αναδείξουν την αναγκαιότητα του σχεδιασμού και της ανάπτυξης ενός τέτοιου σεναρίου. Αναφέρονται στο πρόβλημα της ασφάλειας στο διαδίκτυο, στη διδασκαλία του θέματος αυτού ως μέσου πρόληψης καθώς και στην προστιθέμενη αξία της χρήσης των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στη διδασκαλία του θέματος αυτού.
Το πρόβλημα της ασφάλειας στο διαδίκτυο και τα προσωπικά δεδομένα
Σήμερα, οι νέοι άνθρωποι και ειδικότερα οι μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο το διαδίκτυο και τις ΤΠΕ καθώς τους προσφέρουν, μεταξύ άλλων, πολλές ευκαιρίες για γνώση, ενημέρωση, ψυχαγωγία και επικοινωνία. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα στην Ευρώπη τα παιδιά ξεκινούν τη χρήση του διαδικτύου σε ηλικία επτά ετών κατά μέσο όρο ενώ μεταξύ των ετών 9 και 16, ο χρόνος που περνούν στο διαδίκτυο εκτιμάται σε 88 λεπτά ημερησίως (Ansip, 2015). Ειδικά στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, η πλειοψηφία των παιδιών ηλικίας 8-15 ετών χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό υπολογιστή σε ποσοστό 85%. Από αυτούς που χρησιμοποιούν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή το 80% χρησιμοποιεί και το διαδίκτυο. Οι 9 στους 10 το χρησιμοποιούν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα ενώ το 47% από αυτούς καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά (βλ. http://www.cyberkid.gov.gr/public/images/10x21statistika.pdf).
Ωστόσο, η χρήση του διαδικτύου συνεπάγεται ενίοτε και κινδύνους (Eurydice, 2009). Τα πιο βασικά παραβατικά φαινόμενα που σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου είναι, σύμφωνα με την Ελληνική Αστυνομία, η πορνογραφία ανηλίκων, οι κακόβουλες εισβολές σε δίκτυα (hacking), οι μέθοδοι επιθέσεων, το κακόβουλο λογισμικό, οι επιθέσεις σε δικτυακούς τόπους, η πειρατεία λογισμικού, η διαδικτυακή πειρατεία, οι απάτες. Στα ανωτέρω πρέπει να προστεθεί και ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου (cyberbullying) που ορίζεται ως η οποιαδήποτε επαναλαμβανόμενη πράξη εκφοβισμού, επιθετικότητας, παρενόχλησης, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που πραγματοποιείται μέσω της χρήσης ψηφιακών συσκευών (http://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&perform=view&id=13…).
Μεταξύ των κινδύνων που καταγράφονται στο διαδίκτυο, είναι και αυτοί που έχουν σχέση με την κοινοποίηση προσωπικών δεδομένων. Σύμφωνα με το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας, προσωπικά δεδομένα είναι όλα εκείνα τα στοιχεία που περιγράφουν ένα παιδί. Αυτά, μεταξύ άλλων, είναι το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση, τα ονόματα των γονέων, το τηλέφωνο, οι φωτογραφίες (βλ. http://www.cyberkid.gov.gr). Από την άλλη, σύμφωνα με τον Νόμο 2472/1997 (άρθρο 2, παράγραφος β), ορισμένα από τα δεδομένα ορίζονται ως «Ευαίσθητα δεδομένα». Μερικά από αυτά αφορούν στη φυλετική ή εθνική προέλευση, στις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, στην υγεία.
Η διδασκαλία της ασφάλειας του διαδικτύου
Σήμερα όλο και περισσότεροι νέοι χρησιμοποιούν, στον ελεύθερο χρόνο τους, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, δωμάτια ανοιχτής επικοινωνίας στο διαδίκτυο (chat rooms) και μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook. Μάλιστα είναι κοινό μυστικό ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς ότι αρκετοί μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης διαθέτουν λογαριασμό σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ψεύτικα στοιχεία σχετικά με την ηλικία τους, εφόσον απαγορεύεται σε αυτά (π.χ. στο Facebook) η εγγραφή κάτω των 13 ετών. Επιπρόσθετα, οι ίδιοι οι μαθητές πολύ εύκολα παρέχουν ή κοινοποιούν τα προσωπικά τους δεδομένα όταν επικοινωνούν σε αυτά τα μέσα. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, η παροχή προσωπικών δεδομένων από ανήλικους και η εμπιστοσύνη σε αγνώστους διαμέσου των κοινωνικών δικτύων είχε ως αποτέλεσμα αρνητικά αποτελέσματα (π.χ. απαγωγή ανήλικου κοριτσιού, αποπλανήσεις, διαδικτυακός εκφοβισμός).
Τα ανωτέρω καταδεικνύουν την πραγματική ανάγκη όχι μόνο για ψηφιακό αλφαβητισμό αλλά για διαδικτυακό αλφαβητισμό. Με τον όρο «ασφάλεια στο διαδίκτυο» ορίζεται η ενημέρωση των νέων ανθρώπων και των παιδιών τόσο για τις ευκαιρίες που προσφέρει το διαδίκτυο όσο και για τους κινδύνους που ενέχει αλλά και για τους τρόπους με τους οποίους πρέπει να αντιμετωπίζονται οι κίνδυνοι αυτοί (Eurydice, 2009).
Η προστασία των νέων ανθρώπων από τους κινδύνους του διαδικτύου είναι ένα θέμα με το οποίο καλείται να ασχοληθεί η εκπαίδευση πλέον. Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι προληπτικός και αναφέρεται σε μικροκοινωνικό επίπεδο σε αντίθεση με άλλες δράσεις που δρουν κατασταλτικά και σε μακροκοινωνικό επίπεδο, όπως η θεσμική, τεχνολογική και κοινωνική διάσταση της προστασίας των νέων (Σοφός, 2011). Η επιτυχημένη προσέγγιση του θέματος της ασφάλειας στο διαδίκτυο μέσω της εκπαίδευσης αποτελεί, μάλιστα, στόχο της εκπαιδευτικής πολιτικής της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί ήδη από το 1999 πρόγραμμα που τιτλοφορείται «Safer Internet» με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των νέων για τους κινδύνους του διαδικτύου σε συνεργασία με τους εθνικούς φορείς των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήγαγε το ευρωπαϊκό δίκτυο για την εκπαίδευση «Ευρυδίκη» (2009), κατά το σχολικό έτος 2008-09, στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών 24 κρατών περιλαμβάνεται η εκπαίδευση στην ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο. Ο τρόπος ένταξης και ενσωμάτωσής της ωστόσο δεν είναι ενιαίος. Είτε εντάσσεται στο μάθημα των ΤΠΕ είτε προσεγγίζεται διαθεματικά και διεπιστημονικά.
Σύμφωνα με διαδικτυακή έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου με θέμα τις απόψεις των εκπαιδευτικών για την προώθηση της ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου στο σχολείο (2009), το 99% των εκπαιδευτικών θεωρεί ότι η ασφαλής χρήση του Διαδικτύου πρέπει να διδάσκεται στο σχολείο. Μάλιστα η πρωτοβάθμια εκπαίδευση κρίνεται ως η πιο κατάλληλη βαθμίδα για να ξεκινήσει η εκπαίδευση στο Διαδίκτυο από το 70% των εκπαιδευτικών. Το Γυμνάσιο επιλέγει το 19% ενώ το 11% θεωρεί ότι η εκπαίδευση στην ασφαλή χρήση του Διαδικτύου πρέπει να ξεκινά από το Νηπιαγωγείο. Ως προς τη μορφή του μαθήματος, το 45% των εκπαιδευτικών θεωρεί ότι πρέπει να είναι ενσωματωμένο στο μάθημα της πληροφορικής, το 28% θεωρεί ότι πρέπει να είναι διαθεματικό, το 14% θεωρεί ότι πρέπει να έχει τη μορφή σεμιναρίου που θα λαμβάνει χώρα ανά τακτά διαστήματα ενώ το 5% προτείνει το αυτόνομο με βαθμό και αυτόνομο χωρίς βαθμό μάθημα (Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, 2009).
Στην Ελλάδα, η ασφάλεια στο διαδίκτυο έχει «έμμεσα» ενσωματωθεί σε διάφορες ενότητες του αναλυτικού προγράμματος σπουδών για τις ΤΠΕ στην Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη του Δημοτικού σχολείου (http://goo.gl/DxL1d9). Επιπρόσθετα, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιήσουν διάφορες θεματικές σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο είτε σε επιμέρους γνωστικά αντικείμενα (π.χ. βλ. Γλώσσα, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή) είτε στην Ευέλικτη Ζώνη είτε σε Προγράμματα Αγωγής Υγείας. Τα τελευταία χρόνια, επίσης, έχουν αναπτυχθεί αρκετές ιστοσελίδες που παρέχουν πληροφορίες και υλικό για την ασφάλεια του διαδικτύου. Μεταξύ αυτών είναι η ιστοσελίδα του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου (http://internet-safety.sch.gr), της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (www.cyberkid.gr) και του Saferinternet (http://www.saferinternet.gr/index.php).
ΤΠΕ και ασφάλεια στο διαδίκτυο
Τα πλεονεκτήματα των ΤΠΕ, όπως η αλληλεπιδραστικότητά τους με το μαθητευόμενο, η προσαρμοστικότητα του περιεχομένου τους στους ρυθμούς μάθησης των μαθητών, η δυνατότητα δημιουργίας προσομοιώσεων και άλλων ανοιχτών περιβαλλόντων μάθησης (Ράπτης και Ράπτη, 2014) αυξάνουν τα κίνητρα για ενεργητική μάθηση, υποστηρίζουν τη συνεργασία και παρέχουν αυθεντικές μαθησιακές συνθήκες (Βοσνιάδου, 2006).
Στο υπάρχον ψηφιακό σενάριο διδασκαλίας, επιδιώκεται η αξιοποίηση των ΤΠΕ ώστε να κάνει το μάθημα από τη μια πιο ελκυστικό και ενδιαφέρον για τους μαθητές αλλά από την άλλη να ωθήσει τους ίδιους να αναζητήσουν, να επεξεργαστούν, να οργανώσουν και να παρουσιάσουν την πληροφορία και τις γνώσεις τους σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Αυτά τα πλεονεκτήματα αρχικά μπορούν να προκύψουν με την αξιοποίηση εργαλείων του Web 2.0 (βλ. Ράπτης και Ράπτη, 2014). Ειδικότερα, ο εννοιολογικός χάρτης «Text 2 Mindmap» που αξιοποιείται στο σενάριο, ως εργαλείο σημασιολογικής οργάνωσης και επεξεργασίας της πληροφορίας, μπορεί να συμβάλλει στον καταιγισμό ιδεών και τη λογική δόμηση των εννοιών, τον αναστοχασμό και τη συζήτηση πάνω στη δόμηση των ιδεών, την ανίχνευση τυχόν παρερμηνειών και λανθασμένων ιδεών και αντιλήψεων από τον εκπαιδευτικό, και την αξιολόγηση της κατανόησης των μαθητών. Επίσης, με την εφαρμογή «Glogster» για τη δημιουργία ψηφιακής αφίσας, οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να κατασκευάσουν τα δικά τους πολυμεσικά και υπερμεσικά κείμενα με τρόπο ενεργό, συνεργατικό και συνθετικό. Επιπρόσθετα, τα πλεονεκτήματα μπορούν να προκύψουν μέσα από την αναζήτηση ποικίλου πολυμεσικού υλικού, όπως τα βίντεο, οι ιστοσελίδες και τα ψηφιακά παιχνίδια (βλ. Φύλλο εργασίας 1, στη Φάση 3). Η αναζήτηση αυτή συμβάλλει στην ανακάλυψη της πληροφορίας από τους ίδιους τους μαθητές, προσαρμόζεται στους δικούς τους ρυθμούς μάθησης, καλλιεργεί την κριτική τους σκέψη και ευνοεί την ανάπτυξη δεξιοτήτων οπτικού γραμματισμού.
Το παιδαγωγικό πλαίσιο του σεναρίου
Ένα διαθεματικό σενάριο διδασκαλίας, όπως το «Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω…» χρειάζεται να παρέχει νέες δυνατότητες για μάθηση και βαθύτερη κατανόηση ενός θέματος μέσα από περιβάλλοντα ομαδικής διερεύνησης όπου στα πλαίσια αλληλεπιδράσεων μεταξύ των μαθητών θα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις οικοδόμησης της γνώσης. Έτσι, στο σενάριο μπορούν να αξιοποιηθούν σύγχρονες προσεγγίσεις για τη μάθηση και τη διδασκαλία με προτεραιότητα στις εποικοδομηστικές και κοινωνικοπολιτισμικές θεωρήσεις.
Οι εποικοδομηστικές προσεγγίσεις αναγνωρίζουν ότι οι μαθητές διαθέτουν γνώσεις πάνω στις οποίες θα πρέπει να οικοδομηθούν οι νέες. Έτσι, οι μαθητές ενθαρρύνονται να συμμετέχουν ενεργά στην οικοδόμηση των γνώσεών τους. Τέλος, οι κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις αντιλαμβάνονται τη μαθησιακή δραστηριότητα σε στενή αλληλεπίδραση και εξάρτηση από το κοινωνικό, ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαδραματίζεται (Κόμης, 2004; Ράπτης και Ράπτη, 2014).
Ένταξη του σεναρίου στο Πρόγραμμα Σπουδών
Το ψηφιακό σενάριο διδασκαλίας «Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω…» θα μπορούσε να ενταχθεί στη θεματική περιοχή «Διαχείριση της πληροφορίας» του μαθήματος της Ελληνικής Γλώσσας για την Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού (βλ. http://ebooks.edu.gr/info/cps/2deppsaps_GlossasDimotikou.pdf) καθώς επίσης στην αντίστοιχη θεματική περιοχή της Ευέλικτης Ζώνης (βλ. http://ebooks.edu.gr/info/cps/28depps_EveliktiZoni.pdf). Ειδικότερα, το σενάριο θα μπορούσε να ενταχθεί στην Ενότητα 9 με τίτλο «Συσκευές» του μαθήματος της Γλώσσας της ΣΤ΄ τάξης.
Επιπρόσθετα, το παρόν εκπαιδευτικό σενάριο αξιοποιώντας σε όλες τις δραστηριότητες τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) είναι σύμφωνο με τον πληροφορικό γραμματισμό (ICT literacy) που επιδιώκει το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ στο Δημοτικό Σχολείο (http://goo.gl/DxL1d9). Ο πληροφορικός γραμματισμός «περιγράφει την ικανότητα των μαθητών να χρησιμοποιούν τις σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες, τα εργαλεία επικοινωνίας και τις δικτυακές υπηρεσίες για την προσπέλαση, διαχείριση, ενσωμάτωση, αξιολόγηση, δημιουργία και επικοινωνία πληροφοριών, με στόχο την επίλυση προβλημάτων και, τελικά, τη μάθηση και τη συνεχή τους ανάπτυξη». Πιο συγκεκριμένα το σενάριο διδασκαλίας σε σχέση με το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην ΣΤ΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου προσεγγίζει αρκετούς άξονες μαθησιακών στόχων με τις ΤΠΕ, όπως για δημιουργία και έκφραση των μαθητών με πολυμέσα και παρουσιάσεις, συνεργασία και επικοινωνία, γνωριμία με το διαδίκτυο, διερεύνηση και επίλυση προβλημάτων.
Ειδικότερα ως προς την επικοινωνία και τη συνεργασία, το πρόγραμμα σπουδών αναφέρει στα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα ότι ο/η μαθητής/τρια πρέπει να είναι ικανός/ή να:
- «χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο για να εκφράζεται και να επικοινωνεί με σύγχρονο και ασύγχρονο τρόπο (γραπτά, ηχητικά ή μέσω βίντεο)»,
- «να δημιουργεί, να δημοσιεύει και να διαμοιράζεται στο διαδίκτυο περιεχόμενο (κείμενα, αρχεία εικόνας και ήχου)»,
- «να αναγνωρίζει τους κινδύνους από τη χρήση εφαρμογών διαδραστικού λογισμικού επικοινωνίας (messenger, skype), τη συμμετοχή σε κοινωνικά δίκτυα (facebook, twitter), την εγγραφή σε δικτυακούς τόπους»,
- «να εφαρμόζει τεχνικές και κανόνες ασφάλειας και προστασίας από κακόβουλο λογισμικό».
Τέλος, το εκπαιδευτικό σενάριο σύμφωνα με τις αρχές και τους στόχους των Νέου Προγράμματος Σπουδών του Νέου Σχολείου προωθεί την ομαδική εργασία ως αποτέλεσμα της συνεργασίας των μαθητών και αξιοποιεί τις δυνατότητες των ΤΠΕ. Επιπρόσθετα, το σενάριο βάζει το μαθητή στο επίκεντρο, εφόσον όλες οι δραστηριότητες απαιτούν και «αυτόνομη δράση» και «συλλογικό κοινωνικό πνεύμα».
Προαπαιτούμενες γνώσεις στις ΤΠΕ για το ψηφιακό διδακτικό σενάριο
Βασική επιδίωξη του σεναρίου είναι η αξιοποίηση των ΤΠΕ από εκπαιδευτικούς και κυρίως από μαθητές. Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί όταν υπάρχουν βασικές γνώσεις υπολογιστή, διαδικτύου και εφαρμογών του Web 2.0. Οι γνώσεις αυτές μπορούν να διακριθούν σε τρεις επιμέρους κατηγορίες: α) γνώσεις που αφορούν το γενικότερο χειρισμό υπολογιστή, β) γνώσεις χρήσης επεξεργαστή κειμένου και γ) γνώσεις χρήσης του διαδικτύου και βασικών εφαρμογών του Web 2.0 (βλ. Πίνακα 1).
Πίνακας 1: Προαπαιτούμενες γνώσεις ΤΠΕ για την υλοποίηση του ψηφιακού διδακτικού σεναρίου.
Χειρισμός υπολογιστή |
Γνώσεις χρήσης επεξεργαστή κειμένου |
Διαδίκτυο και βασικές εφαρμογές του Web 2.0 |
|
|
Web 2.0:
|
Πρέπει να τονιστεί ότι οι γνώσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται στο Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (βλ. στο http://ebooks.edu.gr/new/ps.php το Επιστημονικό Πεδίο: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση).
Αν και οι εφαρμογές Web 2.0 του Πίνακα 1 είναι πολύ εύκολες για την ηλικία και των επίπεδο των μαθητών, ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή υλοποίηση του σεναρίου είναι, πριν την έναρξή του η εξοικείωση των μαθητών αλλά και του εκπαιδευτικού με τις εφαρμογές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη συνεργασία εκπαιδευτικού της τάξης με τον εκπαιδευτικό των ΤΠΕ σε κάθε σχολείο. Τέλος, για την εφαρμογή του Glogster χρειάζεται, από την πλευρά των δύο ανωτέρω εκπαιδευτικών, η εγγραφή και η δημιουργία λογαριασμών.
Υλικοτεχνική υποδομή και ΤΠΕ
Το διδακτικό σενάριο υλοποιείται στο εργαστήριο της πληροφορικής όπου οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων ανά υπολογιστή. Εναλλακτικά, μπορεί να υλοποιηθεί με φορητούς υπολογιστές στην τάξη των μαθητών ή με ταμπλέτες, με την προϋπόθεση να έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο. Επίσης, χρειάζεται να υπάρχει βιντεοπροτζέκτορας.
Αξιολόγηση του σεναρίου
Σύμφωνα με την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας η επίδραση μαθημάτων με τη χρήση των Τ.Π.Ε. δεν μπορεί να γίνει πλήρως κατανοητή χωρίς να προηγηθεί μια συνολική θεώρηση του μαθησιακού πλαισίου (Ράπτης και Ράπτη, 2014). Με λίγα λόγια δεν μπορεί να αποδοθεί οποιοδήποτε αποτέλεσμα, ενός διαθεματικού ψηφιακού σεναρίου, στη χρήση ενός συγκεκριμένου εργαλείου ή των ΤΠΕ αλλά πρέπει να εξεταστεί το πώς υλοποιήθηκε η διδασκαλία με αυτές. Ως εκ τούτου στο υπάρχον ψηφιακό σενάριο διδασκαλίας μπορεί να γίνει χρήση μιας μεικτής μεθοδολογικής προσέγγισης, ένας συνδυασμός δηλαδή ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων που να καταστεί δυνατή η πλήρης κατανόηση της επίδρασης του σεναρίου στους μαθητές. Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να γίνει με την αξιοποίηση του πλαισίου CIAO, του Ανοιχτού Πανεπιστημίου της Αγγλίας (Jones, et al., 1996, Scanlon, et al., 1998, Jones et al., 1999), στο οποίο η αξιολόγηση στηρίζεται σε τρεις διαφορετικές διαστάσεις: στο περιεχόμενο της μάθησης, στις αλληλεπιδράσεις που είχαν οι μαθητές μεταξύ τους, με τον εκπαιδευτικό αλλά κυρίως με τα εργαλεία των ΤΠΕ, στις στάσεις και τα μαθησιακά αποτελέσματα για το υπό εξέταση πρόβλημα (context, interaction, attitudes and outcomes).
Στο υπάρχον ψηφιακό σενάριο «Ασφάλεια στο διαδίκτυο: Επικοινωνώ αλλά δεν αποκαλύπτω…» το περιεχόμενο της μάθησης, μπορεί να αξιολογηθεί με βάση τις δραστηριότητες των φύλλων εργασίας αλλά και της ψηφιακής αφίσας που ανέπτυξαν οι ίδιοι οι μαθητές για την ασφάλεια στο διαδίκτυο ως την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Μπορεί δηλαδή να αξιολογηθεί κατά πόσον έγιναν κατανοητοί οι κίνδυνοι από την κοινοποίηση των προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο αλλά και τι προτάσεις-ιδέες αναπτύχθηκαν για την κοινοποίηση και προστασία των δεδομένων στη ψηφιακή αφίσα με το «Glogster». Ως προς τις αλληλεπιδράσεις, μπορεί να αξιολογηθεί το πώς δούλεψαν και συνεργάστηκαν τόσο οι μαθητές μιας ομάδας όσο και οι ομάδες μεταξύ τους. Τέλος, ως προς τα αποτελέσματα, που αναφέρει το ανωτέρω μοντέλο, ο εκπαιδευτικός μπορεί να διαπιστώσει κατά πόσο οι μαθητές έχουν θετικές στάσεις απέναντι στην προστασία των προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο.
Βιβλιογραφία
Αγγλική
Ansip, A. (2015). Blog post. A better and safer internet for our children. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2015 από http://ec.europa.eu/commission/2014-2019/ansip/blog/better-and-safer-in…
Eurydice (2009). Education on Online Safety in Schools in Europe. Summary Report. European Commission, December 2009. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2015 από http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports…
Jones, A., Scanlon, E., Tosunoglu, C., Butcher, P., Murphy, P. and Greenberg, J. (1996). Evaluating CAL at the Open University: 15 Years on. Computers and Education, 26(13), pp. 5-15.
Jones, A., Scanlon, E., Tosunoglu, C., Morris, E., Ross, S., Butcher, P. and Greenberg, J. (1999). Contexts for evaluating educational software. Interacting with Computers, 11, pp. 499-516.
Scanlon, E., Tosunoglu, C., Jones, A.; Butcher, P., Ross, S. Greenberg, J. Taylor, J. and Murphy, P. (1998). Learning with Computers: Experiences of Evaluation. Computers and education, 30(1/2), pp. 9-14.
Verhellen, Ε. (1996). Monitoring Children’s Rights: The Hague. Kluwer Law International.
Ελληνική
Βοσνιάδου, Σ. (2006). Σχεδιάζοντας περιβάλλοντα μάθησης υποστηριζόμενα από τις Σύγχρονες Τεχνολογίες. Αθήνα: GUTENBERG.
Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου (2009). Δράση Ενημέρωσης Saferinternet.gr. Δελτίο Τύπου. Έρευνα: Προώθηση της ασφαλούς χρήση του Διαδικτύου στο σχολείο - η άποψη των εκπαιδευτικών. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2015 από http://www.saferinternet.gr/index.php?action=download&objId=File342
Κόμης, Β. (2004). Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα: Νέων Τεχνολογιών.
Ράπτης, Α. και Ράπτη, Α. (2014). Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας. Αθήνα: Αυτοέκδοση.
Σοφός A. (2011). Νέες τεχνολογίες, νέες προκλήσεις. Νέα εκπαίδευση για την ασφάλεια στο διαδίκτυο; Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου "Ένταξη και Χρήση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία". Πάτρα 28-30/4/2011. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2015 από http://blogs.sch.gr/?get_group_doc=20/1304935239-1-0035.pdf
Ιστοσελίδες:
http://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&perform=view&id=13…
http://www.cyberkid.gov.gr/public/images/10x21statistika.pdf
Δημιουργός Σεναρίου: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ (Εκπαιδευτικός)
Έλεγχος Σεναρίου με τα Προγράμματα Σπουδών: ΤΑΓΚΑΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ (Σχολικός Σύμβουλος)
Έλεγχος Επιστημονικής Επάρκειας Σεναρίου: ΣΟΦΟΣ ΑΛΙΒΙΖΟΣ (Συντονιστής)