Σπονδυλωτά κι ασπόνδυλα ζώα: Οι περιπτώσεις του λύκου και της μέλισσας

Μελέτη Περιβάλλοντος (Δημοτικό)

Σπονδυλωτά κι ασπόνδυλα ζώα: Οι περιπτώσεις του λύκου και της μέλισσας

3 ώρες
Γενική περιγραφή περιεχομένου

Το συγκεκριμένο ψηφιακό διδακτικό σενάριο με τίτλο «Σπονδυλωτά κι ασπόνδυλα ζώα: Οι περιπτώσεις του λύκου και της μέλισσας» αφορά την αναγνώριση και τη διάκριση των σπονδυλωτών και των ασπόνδυλων ζώων, καθώς και τη μελέτη των αντιπροσωπευτικών περιπτώσεων του λύκου και της μέλισσας.

Το σενάριο είναι συμβατό με τις βασικές αρχές που διέπουν το  Αναλυτικό Πρόγραμμα του Δημοτικού και τη φιλοσοφία του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ).

Απευθύνεται σε μαθητές της Δ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Εντάσσεται στο γνωστικό αντικείμενο της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ΄ τάξης του Δημοτικού και αποτελεί μία εναλλακτική πρόταση  του Κεφαλαίου 3: Σπονδυλωτά και ασπόνδυλα ζώα (σελ.64-67 του σχολικού βιβλίου) που ανήκει στην Ενότητα 3 «Η φύση είναι το σπίτι μας».

Διάρκεια σεναρίου

Η διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου είναι τρεις διδακτικές ώρες (συνολικά 135΄).

Διδακτικοί στόχοι του σεναρίου

Οι μαθητές θα πρέπει:

  1. Να γνωρίσουν τα σπονδυλωτά και τα ασπόνδυλα ζώα.
  2. Να διακρίνουν και να ταξινομούν ζώα σε σπονδυλωτά και ασπόνδυλα.
  3. Να εξετάσουν τον λύκο ως ένα χαρακτηριστικό σπονδυλωτό ζώο.
  4. Να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα που αφορούν ζώα υπό εξαφάνιση.
  5. Να εξετάσουν τη μέλισσα ως ένα χαρακτηριστικό ασπόνδυλο ζώο.

 

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Θεωρητική προσέγγιση

Το σενάριο ακολουθεί ένα μοντέλο καθοδηγούμενης διερεύνησης και ανακάλυψης μέσα από δραστηριότητες που ευνοούν την κριτική και στοχαστική σκέψη, τη συμμετοχική και συνεργατική μάθηση. Στηρίζεται σε αρχές της εποικοδομητικής προσέγγισης και στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρήσεις του Vygotsky και των απογόνων του, όπου δίνεται έμφαση στις μαθησιακή διαδικασία, στην αλληλεπίδραση των εμπλεκόμενων μερών, καθώς και στο κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον που λαμβάνει χώρα. Κατά την εφαρμογή του σεναρίου οι μαθητές χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία (ενίοτε διαδραστικά) και αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους συστηματοποιούν τις γνώσεις τους και τις ανασυνθέτουν δημιουργικά.

Μεθοδολογική προσέγγιση

Η κυριότερη μέθοδος που ακολουθείται στο παρόν σενάριο είναι η ομαδοσυνεργατική, η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητών. Οι μαθητές της τάξης χωρίζονται από το δάσκαλο σε ανομοιογενείς ομάδες των 3-4 ατόμων. Αναλαμβάνουν ρόλους στο πλαίσιο της ομάδας τους  και υλοποιούν συνεργαζόμενοι αρμονικά τις δραστηριότητες του σεναρίου. Ο καθορισμός των ομάδων και ο ρόλος του καθενός μέσα στην ομάδα ορίζονται κάθε φορά ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στην τάξη. Η καθεμία ομάδα έχει στη διάθεσή της έναν φορητό υπολογιστή (laptop) με σύνδεση στο διαδίκτυο. Παράλληλα δίνονται σε κάθε ομάδα τα Φύλλα Εργασίας για να  τα συμπληρώσουν. Μέσα από την οριζόντια συναλλαγή των μαθητών αναπτύσσεται το αίσθημα της ισοτιμίας, της συνυπευθυνότητας και της αποδοχής του άλλου. Με την καλλιέργεια της συνεργατικότητας οι μαθητές καταφέρνουν να κατακτήσουν την γνώση, να προβληματιστούν και να αναπτύξουν κριτική κατανόηση.

Άλλες  καινοτόμες διδακτικές μέθοδοι και τεχνικές που χρησιμοποιούνται  είναι οι εξής:

Καταιγισμός ιδεών, ενεργητική ακρόαση, ερωτήσεις-απαντήσεις, διερεύνηση, συζήτηση, επίλυση προβλήματος, παρατήρηση, συλλογή-διαχείριση και επεξεργασία πληροφοριών, δραματοποίηση, χρήση τεχνολογίας.

Το σενάριο περιλαμβάνει ποικίλες δραστηριότητες και τεχνικές για να καλύψει όσο το δυνατό τα ενδιαφέροντα όλων των μαθητών.   

Οι μαθητές εμπλέκονται με ενεργό τρόπο στο μεγαλύτερο μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας κι έτσι αυξάνεται το ενδιαφέρον τους και η συμμετοχή τους, ενώ παράλληλα μεταφέρει το μαθητή στο κέντρο της διαδικασίας της μάθησης μετατρέποντάς τον από παθητικό δέκτη πληροφοριών σε μικρό εξερευνητή-δημιουργό της γνώσης.

Ο ρόλος του δασκάλου όσο οι μαθητές δουλεύουν σε ομάδες είναι υποστηρικτικός, καθοδηγητικός και εμψυχωτικός. Δίνει σαφείς οδηγίες όπου κι αν χρειαστούν και φροντίζει για τη συμμετοχή όλων των μαθητών στις δραστηριότητες.

Φάσεις σεναρίου

Το σενάριο αποτελείται από τρεις φάσεις που συνοδεύονται από τα αντίστοιχα φύλλα εργασίας:

Φάση 1: «Γνωριμία με τα σπονδυλωτά και τα ασπόνδυλα ζώα»

Αρχικά γίνεται η κοινοποίηση του θέματος και των στόχων. Ακολουθεί η διερεύνηση των πρότερων γνώσεων των μαθητών σχετικά με τα σπονδυλωτά και τα ασπόνδυλα ζώα. Έπειτα οι μαθητές εξετάζουν τον σκελετό ενός ψαριού και τον σκελετό του λύκου. Καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους και πραγματοποιούν συγκρίσεις. Στη συνέχεια, οι μαθητές διατυπώνουν τους ορισμούς των σπονδυλωτών και των ασπόνδυλων ζώων και ταξινομούν στις δύο  αυτές κατηγορίες ζώα που τους δείχνει ο εκπαιδευτικός. Παράλληλα συμπληρώνουν το φύλλο εργασίας τους και εξασκούνται σε εφαρμογή που τους προτείνετε. Κατόπιν, δουλεύοντας στην ομάδα συμπληρώνουν στο φύλλο εργασίας τους κι άλλα παραδείγματα σπονδυλωτών κι ασπόνδυλων ζώων και τα ανακοινώνουν στην τάξη. Τέλος πραγματοποιείται ο έλεγχος των γνώσεων των μαθητών μέσα από διαδραστικές ασκήσεις αξιολόγησης.

Φάση 2: «Ο λύκος, η περίπτωση ενός σπονδυλωτού ζώου»

Στην αρχή οι μαθητές ακούνε το ουρλιαχτό των λύκων και προσπαθούν να καταλάβουν για ποιο ζώο πρόκειται (αφόρμηση). Ακολουθεί η διερεύνηση των πρότερων γνώσεων των μαθητών σχετικά με τον λύκο με την τεχνική της ιδεοθύελλας. Στη συνέχεια με τη βοήθεια μιας διαδραστικής παρουσίασης οι μαθητές περιγράφουν το σώμα του λύκου και αποκτούν κάποιες γνώσεις για τη ζωή του. Μετά αντλούν πληροφορίες από το διαδίκτυο ή και το σχολικό βιβλίο και  συμπληρώνουν την ταυτότητα του λύκου στο Φύλλο Εργασίας 2.1. Συνεχίζουν με το  Φύλλο Εργασίας 2.2, όπου καταγράφουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες οι οποίες οδήγησαν στον κίνδυνο  εξαφάνισης του λύκου και τις προτάσεις τους για την  προστασία του λύκου. Παρουσιάζουν τις εργασίες τους στην ολομέλεια της τάξης. Κατόπιν γίνεται συζήτηση για το ρόλο του «κακού» λύκου στα παραμύθια κι αν αυτός υφίσταται στην πραγματικότητα. Τέλος πραγματοποιείται ο έλεγχος των γνώσεων των μαθητών μέσα από διαδραστικές ασκήσεις αξιολόγησης.

Φάση 3: «Η μέλισσα, η περίπτωση ενός ασπόνδυλου ζώου»

Το μάθημά μας ξεκινά με μια παροιμία που αφορά τη μέλισσα (αφόρμηση) κι ακολουθεί η διερεύνηση των πρότερων γνώσεων των μαθητών σχετικά με αυτή. Έπειτα οι μαθητές εξετάζουν τα διάφορα μέρη του σώματος της μέλισσας και εκφράζουν τις απόψεις τους για τη χρησιμότητά τους. Στη συνέχεια αποκτούν περισσότερες γνώσεις για την κοινωνία και τον τρόπο ζωής των μελισσών, μέσα από μία εικόνα με διαδραστικά σημεία κι ένα διαδραστικό βίντεο. Κατόπιν οι μαθητές βρίσκουν πληροφορίες από το διαδίκτυο για τα προϊόντα της μέλισσας και συμπληρώνουν στο Φύλλο Εργασίας 3.1. Ακολουθεί η περιγραφή του μελισσοκόμου. Τέλος πραγματοποιείται ο έλεγχος των γνώσεων των μαθητών μέσα από διαδραστικές ασκήσεις αξιολόγησης. 

Αξιολόγηση σεναρίου

Η αξιολόγηση της μαθησιακής διαδικασίας πραγματοποιείται με ποικίλους τρόπους αρχικά, ενδιάμεσα και τελικά. Αξιολογούνται οι πρότερες γνώσεις, η συμμετοχή των μαθητών στις δραστηριότητες, τα συμπληρωμένα φύλλα εργασίας και οι απαντήσεις που δίνουν οι μαθητές  στις διάφορες διαδραστικές ασκήσεις που υπάρχουν στο τέλος κάθε φάσης.

 

Βιβλιογραφία

Βιβλίο Δασκάλου. Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου. Διαθέσιμο: http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko.

Βιβλίο Μαθητή. Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου. Διαθέσιμο: http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko.

Βοσνιάδου, Σ. (2006). Σχεδιάζοντας περιβάλλοντα μάθησης υποστηριζόμενα από τις Σύγχρονες Τεχνολογίες. Αθήνα: GUTENBERG.

ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ (2003). Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΦΕΚ 304Β/13-03-2003. Διαθέσιμο: http://www.pi-schools.gr/programs/depps.

Κόμης, Β. (2004). Εισαγωγή στις Εκπαιδευτικές Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα: εκδ. Νέων Τεχνολογιών.

Ματσαγγούρας, Η. (2000). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. Αθήνα: Γρηγόρης.

Μπασέτας, Κ. (2002). Ψυχολογία της Μάθησης. Αθήνα: εκδ. Ατραπός.

Τετράδιο Εργασιών. Μελέτης Περιβάλλοντος Δ΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου. Αθήνα: ΟΕΔΒ

Δικτυογραφία

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

http://photodentro.edu.gr/photodentro/MA-ZOA_pidx0037075/xrays.html

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-D108/558/3664,15900/

http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3681

http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3672

http://kpe-kastr.ark.sch.gr/site/presentations/Honeybee/index.html

http://www.honeymell.com

https://commons.wikimedia.org/wiki

https://en.wikipedia.org/wiki

https://el.wikipedia.org/wiki

 https://pixabay.com

http://www.public-domain-image.com  

https://www.flickr.com/photos

http://www.arcturos.gr/animals/lykos

https://www.youtube.com

 

 

 


Εκπαιδευτικό Πρόβλημα

Σκοπός  του συγκεκριμένου σεναρίου είναι να γνωρίσουν οι μαθητές τα  σπονδυλωτά και τα ασπόνδυλα ζώα, ώστε να είναι σε θέση να τα διακρίνουν και να τα ταξινομούν σε κατηγορίες.

Επίσης δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να εξετάσουν τον λύκο ως ένα χαρακτηριστικό σπονδυλωτό ζώο και να ευαισθητοποιηθούν στον κίνδυνο εξαφάνισής του, που πιθανόν να μη γνωρίζουν. Τέλος εξετάζουν τη μέλισσα ως ένα χαρακτηριστικό ασπόνδυλο ζώο, αποκτούν γνώσεις για τον τρόπο ζωής της, τα προϊόντα της και τη δουλειά του μελισσοκόμου, εξαλείφοντας  πιθανές παρανοήσεις.

at 50/100
Εκπαιδευτική Βαθμίδα που απευθύνεται το σενάριο
Δημοτικό
Θεματική Ταξινομία
Μελέτη Περιβάλλοντος >
Τύπος Διαδραστικότητας
Συνδυασμός παθητικής και ενεργητικής μάθησης
Επίπεδο Διαδραστικότητας
υψηλό
Προτεινόμενη ηλικιακή ομάδα:
-6
6-9
9-12
12-15
15-18
18-25
25+
Φάσεις Ψηφιακού Σεναρίου:
Γνωριμία με τα σπονδυλωτά και τα ασπόνδυλα ζώα
45λεπτά
Χώρος Υλοποίησης
Σχολική τάξη με τη χρήση κινητού εργαστηρίου πληροφορικής
Ο λύκος, η περίπτωση ενός σπονδυλωτού ζώου
45λεπτά
Χώρος Υλοποίησης
Σχολική τάξη με τη χρήση κινητού εργαστηρίου πληροφορικής
Η μέλισσα, η περίπτωση ενός ασπόνδυλου ζώου
45λεπτά
Χώρος Υλοποίησης
Σχολική τάξη με τη χρήση κινητού εργαστηρίου πληροφορικής
Διδακτικοί Στόχοι
Να γνωρίσουν τα σπονδυλωτά και τα ασπόνδυλα ζώα.
Να διακρίνουν και να ταξινομούν ζώα σε σπονδυλωτά και ασπόνδυλα.
Να εξετάσουν τον λύκο ως ένα χαρακτηριστικό σπονδυλωτό ζώο.
Να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα που αφορούν ζώα υπό εξαφάνιση.
Να εξετάσουν τη μέλισσα ως ένα χαρακτηριστικό ασπόνδυλο ζώο.
Λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου
σπονδυλωτά, ασπόνδυλα, ζώα, σπονδυλική στήλη, σκελετός, λύκος, μέλισσα,
Υλικοτεχνική υποδομή
Για την υλοποίηση του ψηφιακού διδακτικού σεναρίου απαιτείται η εξασφάλιση ορισμένων υλικών και ψηφιακών μέσων, όπως:
1. Το βιβλίο μαθητή του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ΄ τάξης,
2. Τα φύλλα εργασίας και τα απαιτούμενα υλικά εργασίας των μαθητών (μολύβια, γόμες, σημειωματάριο),
3. Κινητό εργαστήριο πληροφορικής (ερμάριο, laptops) και σύνδεση στο διαδίκτυο (φυλλομετρητής),

Δημιουργός Σεναρίου: Αρχοντούλα Λαχανοπούλου (Εκπαιδευτικός)

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ (τι είναι;)
Το σενάριο «Σπονδυλωτά κι ασπόνδυλα ζώα: Οι περιπτώσεις του λύκου και της μέλισσας» έχει χαρακτηριστεί ως Βέλτιστο (βαθμολογία 70 μονάδων και άνω) ύστερα από αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε από δύο αξιολογητές βάσει κριτηρίων που ορίστηκαν από το ΔΣ του ΙΕΠ.