«Ας σπάσουμε τον πάγο: Γνωριμία με τις οργανικές ενώσεις»

Χημεία (Γενικό Λύκειο)

«Ας σπάσουμε τον πάγο: Γνωριμία με τις οργανικές ενώσεις»

2 ώρες
Γενική περιγραφή περιεχομένου

Το σενάριο απευθύνεται σε μαθητές της Β΄ Λυκείου Γενικού Λυκείου. Οι μαθητές μπορούν να εργαστούν σε ομάδες των τριών ατόμων στην αίθουσα των Η/Υ. Για την εφαρμογή του διδακτικού σεναρίου θα αξιοποιηθούν διδακτικά τέσσερα αρχεία Βίντεο, δύο εφαρμογές μαθησιακού αντικειμένου από το αποθετήριο του Φωτόδεντρου (Ψηφιακό Σχολείο), το λογισμικό Χημείας Β-Γ Γυμνασίου καθώς και διαδραστικά εργαλεία της ψηφιακής πλατφόρμας Αίσωπος. Σε περίπτωση που η αίθουσα των Η/Υ του σχολείου δεν είναι διαθέσιμη το σενάριο μπορεί να εκτελεστεί στην αίθουσα διδασκαλίας με τη χρήση ενός υπολογιστή και προβολικού. Οι μαθητές σε αυτή την περίπτωση εξακολουθούν να εργάζονται σε ομάδες των τριών ατόμων.

Το σενάριο περιέχει επίσης τρία Φύλλα Εργασίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το διδάσκοντα συμπληρωματικά στη διδασκαλία του. Η συνολική διάρκεια του σεναρίου υπολογίζεται στις δύο διδακτικές ώρες, κατά προτίμηση συνεχόμενες.

Κατά την διεξαγωγή του σεναρίου ο καθηγητής παίζει το ρόλο του συντονιστή και διευκολυντή της μάθησης χωρίς να περιορίζεται στο ρόλο του κριτή του «σωστού – λάθους». Κατευθύνει τους μαθητές ώστε ακολουθώντας τις προτεινόμενες δραστηριότητες να συνειδητοποιήσουν και να κατακτήσουν τις νέες γνώσεις.

Η προτεινόμενη οργάνωση διδασκαλίας περιλαμβάνει πέντε φάσεις.

Στην πρώτη φάση πραγματοποιείται το έναυσμα του ενδιαφέροντος των μαθητών με την προβολή ενός βίντεο. Ακολουθεί μία πολύ σύντομη συζήτηση με σκοπό οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν αρχικά το χημικό στοιχείο που παίζει τον κεντρικό ρόλο στην οργανική χημεία.

Στη δεύτερη φάση και με σκοπό να κεντριστεί περαιτέρω το ενδιαφέρον των μαθητών γίνεται μία σύντομη ιστορική αναδρομή στους κύρους σταθμούς-ανακαλύψεις της οργανικής χημείας από το 1700 μ.Χ. οι οποίες έδωσαν την απαραίτητη ώθηση για τη ραγδαία ανάπτυξη της οργανικής χημείας. Οι μαθητές γνωρίζουν μερικούς διάσημους χημικούς και τις αντίστοιχες ανακαλύψεις τους.

Στην τρίτη φάση με τα τίτλο «Οργανική χημεία και καθημερινότητα»  οι μαθητές καλούνται να δουν αρχικά ένα σύντομο βίντεο με τον τίτλο «Μία συνηθισμένη μέρα Ι». Στο προβαλλόμενο βίντεο διατυπώνονται προτάσεις που παραπέμπουν σε συνδυασμό με τις προβαλλόμενες εικόνες σε γνωστές ομάδες οργανικών ενώσεων. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να προβλέψουν αυτές τις ομάδες ενώσεων και να τις καταγράψουν (μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αυτή την περίπτωση το φύλλο εργασίας 1). Στη συνέχεια καλούνται να αναρωτηθούν για τις χημικές ενώσεις που οι ίδιοι χρησιμοποιούν στην καθημερινότητα τους και που πιστεύουν ότι ανήκουν στις οργανικές ενώσεις. Μετά την εκ νέου προβολή ενός δεύτερου βίντεο (Μία συνηθισμένη μέρα ΙΙ) όπου πλέον αναγράφοντα τα ονόματα των ομάδων οργανικών ενώσεων οι μαθητές ελέγχουν τις προβλέψεις τους (στόχος 1). Οι μαθητές παρακολουθούν μία ακόμη παρουσίαση από το αποθετήριο μαθησιακών αντικειμένων του Φωτόδεντρου και ελέγχουν τις νεοαποκτηθείσες γνώσεις τους μέσω μίας άσκησης αντιστοίχησης.

Στην τέταρτη φάση με τίτλο «Γιατί ο άνθρακας ξεχωρίζει»  οι μαθητές αρχικά θυμούνται τη θέση του άνθρακα στον περιοδικό πίνακα με την παρατήρηση μία εικόνας και εκτελούν μία άσκηση συμπλήρωσης κενών όπου ελέγχονται προηγούμενες γνώσεις που αφορούν τη δομή του Π.Π.. Οι μαθητές καθοδηγούνται να παρακολουθήσουν προσεκτικά το βίντεο «ΕισαγωγήΟργανικήΧημεία1». Αναμένεται να έχουν αντιληφθεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του άνθρακα που τον καθιστούν ένα ξεχωριστό στοιχείο, να έχουν κατανοήσει τη δημιουργία απλού, διπλού και τριπλού μεταξύ των ατόμων άνθρακα καθώς και να διακρίνουν τις οργανικές από τις ανόργανες ενώσεις (στόχοι 2, 3, 4). Οι νεοαποκτηθείσες γνώσεις ελέγχονται με την εκτέλεση μία άσκησης με κάρτες ερωτήσεων και σειράς ερωτήσεων μοναδικής επιλογής.

Στην τέταρτη φάση με τίτλο «Ταξινόμηση των οργανικών ενώσεων» οι μαθητές χρησιμοποιούν το λογισμικό Χημεία Β&Γ Γυμνασίου. Στο τμήμα υδρογονάνθρακες μελετούν την ταξινόμηση των οργανικών ενώσεων σε κυκλικές και άκυκλες (Φύλλο εργασίας 3). Κατόπιν δοκιμάζουν τις γνώσεις τους σε μία δοκιμασία και σημειώνουν το σκορ τους. Οι μαθητές μελετούν ακόμη ένα βίντεο «ΕισαγωγήΟργανικήΧημεία2» με σκοπό τη μεγαλύτερη εμπέδωση. Τέλος εκτελούν μία εφαρμογή στο αποθετήριο μαθησιακών αντικειμένων του Φωτόδεντρου όπου ελέγχουν τις γνώσεις τους σχετικά με την ταξινόμηση των οργανικών ενώσεων με βάση τη μορφή της ανθρακικής αλυσίδας (στόχος 5). Συνολικά γίνεται προσπάθεια οι μαθητές οι μαθητές να δεχθούν πολλαπλά ερεθίσματα που εξυπηρετούν του αρχικούς στόχους του σεναρίου και να καταφέρουν μάθουν να αυτενεργούν μέσω της κατάλληλης καθοδήγησης που θα λάβουν από τον διδάσκοντα. 


Εκπαιδευτικό Πρόβλημα

Με το παρόν σενάριο επιδιώκεται να οικοδομηθούν νέες γνώσεις στο ήδη υπάρχον γνωστικό υπόβαθρο των μαθητών έτσι όπως αυτό διαμορφώθηκε από την επαφή τους με το μάθημα της Χημείας τα προηγούμενα χρόνια. Συγκεκριμένα οι μαθητές διδάσκονται για πρώτη φορά την ενότητα «Άνθρακας» στο Γυμνάσιο όπως αυτό προβλέπεται από το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών της Χημείας Γ’ Γυμνασίου. Στη συνέχεια παρεμβάλλεται η διδασκαλία της ανόργανης χημείας στην Α΄ Λυκείου και οι μαθητές έρχονται ξανά σε επαφή με τη χημεία του άνθρακα στη Β’ Λυκείου.

Συχνά οι μαθητές δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τη σπουδαιότητα της οργανικής χημείας στην καθημερινότητα και αδυνατούν να διακρίνουν τις οργανικές από τις ανόργανες ενώσεις (αν και αυτή η διάκριση εξυπηρετεί μόνο λόγους συστηματικής μελέτης). Επίσης αρκετές φορές η διδασκαλία της οργανικής χημείας περιορίζεται σε μηχανιστική επίλυση τυποποιημένων ασκήσεων γεγονός που απωθεί αρκετούς μαθητές από τη μελέτη της ωθώντας τους στο να υιοθετήσουν συχνά μία αδιάφορη στάση απέναντι στο μάθημα. Το παρών σενάριο αισιοδοξεί να καταστήσει πιο θελκτική τη διδασκαλία της οργανικής χημείας μέσα από την αλληλεπίδραση των μαθητών με ποικιλία ερεθισμάτων και να τους παρέχει έτσι ένα ολοκληρωμένο εισαγωγικό μάθημα όπου με την ενεργό συμμετοχή τους θα αποκομίσουν σημαντικό γνωστικό όφελος.

at 50/100
Εκπαιδευτική Βαθμίδα που απευθύνεται το σενάριο
Γενικό Λύκειο
Θεματική Ταξινομία
Χημεία > Οργανική χημεία > Ταξινόμηση >
Τύπος Διαδραστικότητας
Ενεργός μάθηση
Επίπεδο Διαδραστικότητας
υψηλό
Προτεινόμενη ηλικιακή ομάδα:
-6
6-9
9-12
12-15
15-18
18-25
25+
Φάσεις Ψηφιακού Σεναρίου:
Έναυσμα ενδιαφέροντος
5λεπτά
Χώρος Υλοποίησης
Αίθουσα Η/Υ
Κύριοι σταθμοί στην ιστορία της Οργανικής Χημείας
10λεπτά
Χώρος Υλοποίησης
Αίθουσα Η/Υ
Οργανική χημεία και καθημερινότητα
25λεπτά
Χώρος Υλοποίησης
Αίθουσα Η/Υ
Γιατί ο άνθρακας ξεχωρίζει
25λεπτά
Χώρος Υλοποίησης
Αίθουσα Η/Υ
Ταξινόμηση των οργανικών ενώσεων
25λεπτά
Χώρος Υλοποίησης
Αίθουσα Η/Υ
Διδακτικοί Στόχοι
Να αναγνωρίσουν τις οργανικές ενώσεις στην καθημερινότητα
Να διακρίνουν τις οργανικές από τις ανόργανες ενώσεις
Να αντιληφθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του άνθρακα που τον καθιστούν ένα ξεχωριστό στοιχείο
Να κατανοήσουν τη δημιουργία απλού, διπλού και τριπλού μεταξύ των ατόμων άνθρακα
Να ταξινομούν τις οργανικές ενώσεις σύμφωνα με καθορισμένα κριτήρια
Λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου
οργανική χημεία, άνθρακας, ταξινόμηση οργανικών ενώσεων, κορεσμένες ενώσεις, ακόρεστες ενώσεις,
Υλικοτεχνική υποδομή
Ηλεκτρονικοί υπολογιστές με πρόσβαση στο διαδίκτυο, βιντεοπροβολέας
Δημιουργός Σεναρίου: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ (Εκπαιδευτικός)
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΟ (τι είναι;)
Το σενάριο ««Ας σπάσουμε τον πάγο: Γνωριμία με τις οργανικές ενώσεις»» έχει χαρακτηριστεί ως Βέλτιστο (βαθμολογία 70 μονάδων και άνω) ύστερα από αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε από δύο αξιολογητές βάσει κριτηρίων που ορίστηκαν από το ΔΣ του ΙΕΠ.