Το παρόν σενάριο είναι διαθεματικό και προτείνεται να αξιοποιηθεί από τη Δ΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου στο πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος. Στη σύγχρονη παιδαγωγική, λαμβάνεται υπόψη η διαθεματική προσέγγιση του θέματος, η έμφαση στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών και στη χρήση ενεργητικών μεθόδων. Αποφεύγονται μέθοδοι διδασκαλίας γνωσιοκεντρικού χαρακτήρα και οι μαθητές εργάζονται ομαδικά με δραστηριότητες που αξιοποιούν και τεχνολογικά εργαλεία των ΤΠΕ.

Συμβατότητα με το ΑΠΣ-ΔΕΠΠΣ και Εμπλεκόμενες Γνωστικές Περιοχές

Το σενάριο είναι συμβατό με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών και ο κεντρικός άξονας αφορά στη Μελέτη Περιβάλλοντος της Δ΄ τάξης του δημοτικού και συγκεκριμένα στην 5η ενότητα του σχολικού βιβλίου, στο κεφάλαιο 2 και στη σελ. 108, προβλέπεται η διδασκαλία του μαθήματος, "Φροντίζω το σώμα μου". Οι εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές του σεναρίου είναι: η Γλώσσα (ως οριζόντιος στόχος σε όλα τα μαθήματα), τα Μαθηματικά (μέτρηση βάρους-ύψους, ταξινόμηση δεδομένων και εξαγωγή συμπερασμάτων) (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι, 2003β, σ. 271), η Αγωγή Υγείας (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι, 2003γ, σ. 627), η Αισθητική αγωγή (κατασκευή αφίσας) και οι Νέες Τεχνολογίες. Σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ και το ΑΠΣ ο γενικός σκοπός της Μελέτης Περιβάλλοντος είναι η απόκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη δεξιοτήτων, αξιών που επιτρέπουν στο μαθητή να παρατηρεί, να περιγράφει και να ερμηνεύει.Η διαδικασία αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία μιας σφαιρικής αντίληψης για τη ζωή που συνιστά κυρίως την ανάπτυξη γνωστικών διασυνδέσεων και αλληλεπιδράσεων μεταξύ διαφορετικών αντικειμένων, στις οποίες η έμφαση δίνεται στην αντιμετώπιση του μαθητή ως ερευνητή. Η Μελέτη Περιβάλλοντος συνιστά έναν τομέα μάθησης ενιαίο με διεπιστημονικό χαρακτήρα το οποίο παρέχει δυνατότητες για διαθεματικές προεκτάσεις, έχει θεµατική και µεθοδολογική αυτοτέλεια. Η διδακτική προσέγγιση πρέπει να γίνεται µε ερευνητικές και ανακαλυπτικές µεθόδους - µέσα κυρίως από βιωµατικές προσεγγίσεις- µε τρόπο ώστε να είναι δυνατή, σε όλα τα στάδια, η ενεργός συµµετοχή του µαθητή. Η µεθοδολογία θα πρέπει να προβλέπει και να περιλαµβάνει εναλλακτικούς τρόπους οικοδόµησης της γνώσης, µε την αξιοποίηση όλων των µέσων για την επίτευξη του σκοπού της διδασκαλίας του µαθήµατος και των επιµέρους στόχων. Ο εκπαιδευτικός δεν έχει την αποκλειστική ιδιοκτησία της γνώσης αλλά υποκινεί την οµαδοσυνεργατική διδασκαλία, γίνεται διευκολυντής της οµάδας, υποβοηθά και καθοδηγεί την ερευνητική δραστηριότητα ενθαρρύνοντας και δραστηριοποιώντας όλους τους µαθητές ώστε να γίνουν οι ίδιοι δηµιουργοί της νέας γνώσης και να αναπτύξουν πρωτοβουλίες.

Οργάνωση της Διδασκαλίας

Το σενάριο προτείνεται να υλοποιηθεί με ομάδες μαθητών. Οι ομάδες είναι καλό να είναι ανομοιογενείς, για να εξασφαλιστεί ένα πλαίσιο στήριξης και ενεργητικής ένταξης για όλους τους μαθητές καθώς επίσης και για να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον μάθησης μέσα στο οποίο κάθε μαθητής θα μπορέσει να ξεπεράσει και να επεκτείνει τα ατομικά του όρια (Δούβλη, 2009, σ. 95). Βασικό κριτήριο, αν είναι εφικτό, για τον χωρισμό των ομάδων είναι η ύπαρξη ενός μαθητή που να είναι εξοικειωμένος με τη χρήση Η/Υ σε καθεμιά ομάδα. Στις ομάδες ανατίθεται κάθε φορά η ίδια εργασία.

Γνωστικά Προαπαιτούμενα

Οι μαθητές κατέχουν ήδη γνώσεις σχετικά με το θέμα που εξετάζεται από προηγούμενες τάξεις, καθώς το θέμα περιλαμβάνεται στα ΑΠΣ και στα ΔΕΠΠΣ όλων σχεδόν των τάξεων του δημοτικού. Η ανίχνευση των πρότερων ιδεών προτείνεται να γίνει με έναν ημιδομημένο εννοιολογικό χάρτη, με κεντρική έννοια το θέμα του σεναρίου, δηλαδή «Παιδική παχυσαρκία & υγιεινή διατροφή». Το σενάριο στοχεύει στην αξιοποίηση και στην επέκταση των πρότερων αυτών γνώσεων με τη συμβολή των ΤΠΕ. Η εξοικείωση των μαθητών με τη χρήση των εφαρμογών του σεναρίου αναμένεται να βοηθήσει στην υλοποίησή του.

Θεωρητική - Μεθοδολογική προσέγγιση

Το παρόν σενάριο στηρίζεται στην μέθοδο της Ομαδικής έρευνας (Group Investigation), κατά την οποία προωθούνται η αλληλεπίδραση και η επικοινωνία στην τάξη, και έχει τα παρακάτω στάδια (Δούβλη, 2009, σ. 106):

• Προβληματισμός και ορισμός του θέματος: Είναι η φάση κατά την οποία μέσα από συζήτηση στην τάξη εκδηλώνονται τα ενδιαφέροντα και οι απόψεις των μαθητών/τριών και αποφασίζεται το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν (Παιδική παχυσαρκία και υγιεινή διατροφή).
• Ανάλυση του θέματος: Από τη στιγμή που ορίζεται το θέμα, συζητιούνται και αποφασίζονται οι επιμέρους ενότητές του.
• Εφαρμογή: Είναι το στάδιο κατά το οποίο αποφασίζεται η μέθοδος εργασίας, τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν και υλοποιείται το σχέδιο εργασίας.
• Αξιολόγηση: Στο στάδιο αυτό αξιολογούνται οι γνώσεις που αποκτήθηκαν, παίρνουμε ανατροφοδότηση και γίνεται διάχυση των αποτελεσμάτων του σχεδίου εργασίας.

Το σενάριο περιλαμβάνει παιδαγωγικές δραστηριότητες όπου οι μαθητές εμπλέκονται ενεργητικά στη μάθηση και αισθάνονται ασφαλείς, δομούν προσωπικά τη μάθησή τους και βοηθιούνται από τις προηγούμενες εμπειρίες τους, τις πεποιθήσεις τους, τα ενδιαφέροντά τους και προσεγγίζουν τη μάθηση με διαφορετικούς τρόπους. Με αυτό το σκεπτικό διαφοροποιείται η οργάνωση της τάξης, των υλικών και χρησιμοποιούνται εναλλακτικοί τρόποι διδασκαλίας και αξιολόγησης.

Στα πλαίσια της παραπάνω διαδικασίας ο εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία ενός συνεργατικού περιβάλλοντος μάθησης εξασφαλίζοντας τις παρακάτω προϋποθέσεις:

• Θετική αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέλη της ομάδας (positive interdependence).
• Ατομική υπευθυνότητα και προσωπική ευθύνη (individual accountability/ personal responsibility).
• Ενισχυτική αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο (face-to-face promotive interaction).
• Διαπροσωπικές, ομαδικές και κοινωνικές ικανότητες (interpersonal and small group skills / social skills).
• Λειτουργικότητα της ομάδας (group processing).

Διδακτική προσέγγιση με ΤΠΕ

Οι ΤΠΕ δίνουν τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό με τη χρήση του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης να διερευνήσει τις πρότερες γνώσεις των μαθητών και τις αναπαραστάσεις τους σχετικά με το υπό εξέταση θέμα. Επιπλέον, η εννοιολογική χαρτογράφηση αποτελεί για τους μαθητές εργαλείο συνεργασίας (Μικρόπουλος, 2006, σ. 115).Το διαδίκτυο χρησιμοποιείται για τη συλλογή πληροφοριών που αποτελούν το πρωτογενές υλικό προς επεξεργασία και οικοδόμηση της νέας γνώσης και εμπλέκει τους μαθητές σε κατευθυνόμενη διερεύνηση, η οποία βασίζεται στην ανακάλυψη και αξιοποίηση του ψηφιακού υλικού, εστιάζοντας στη χρήση και αξιοποίηση των προσφερόμενων πληροφοριών και όχι στις τεχνικές εύρεσης και αναζήτησής τους.

Επέκταση

Οι μαθητές μετά την ολοκλήρωση των παραπάνω δραστηριοτήτων μπορούν με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού της τάξης να οργανώσουν μια εκδήλωση με τίτλο «Τρώω σωστά, είμαι υγιής» με σκοπό να ευαισθητοποιήσουν τους μαθητές του σχολείου και τους γονείς τους. Στην εκδήλωση αυτή μπορούν να προσκαλέσουν και ειδικούς για να μιλήσουν για το θέμα της Παιδικής Παχυσαρκίας και της Υγιεινής Διατροφής.

Βιβλιογραφία

Δαγδιλέλης, Β., & άλ., (2010), Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη. Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 1: Γενικό Μέρος. Α’ έκδοση. Πάτρα: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Ε.Α.Ι.Τ.Υ.

Δούβλη, Γ. (2009), Η διδασκαλία των μαθηματικών. (Σημειώσεις). Θεσσαλονίκη: Διδασκαλείο Δ. Γληνός.

Κόμης, Β., & άλ., (2010), Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη. Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 2: Κλάδοι ΠΕ60/70. Β’ έκδοση. Πάτρα: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Ε.Α.Ι.Τ.Υ.

Μικρόπουλος, Τ. (2006), Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2003), Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Αγωγής Υγείας για το Δημοτικό. 

ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2003), Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Μαθηματικών για το Δημοτικό.

ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2003), Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Μελέτης περιβάλλοντος για το Δημοτικό.

Φραγκάκη Μ., (2010), Σενάριο μάθησης: Η βυζαντινή τέχνη με το Rna στο Κόμης, Β. 2010, Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα ΚΣΕ. Τεύχος 2Α, σελ. 188, Κλάδος ΠΕ70. Αθήνα: ΥΠΔΒΜΘ, Ε.Α.Ι.Τ.Υ.

Σελίδες από το Διαδίκτυο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM102/524/3459,14002/extras/mtpc_d02-food-pyramid/index.html

http://el.wikipedia.org/wiki/Πύλη:Κύρια

http://www.agogiygeias.gr/joomla/flashes/pyramid4.swf

http://www.oikologoi.gr/news/υγεία_οικολογία/ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ_ΥΓΙΕΙΝΗΣ_ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ#.Vexonfntmkp

http://www.dietinfo.gr/gr/bmi_children.php

http://www.totrenaki.gr/διατροφή