1.  ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

1.1.  Τίτλος διδακτικού σεναρίου                                                   

<<Θερμοκρασία - άνεμοι - βροχές - κλίμα>>  

1.2.  Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές                                                             

Γεωγραφία: Η σύνθεση της ατμόσφαιρας, η θερμοκρασία, οι άνεμοι και οι βροχές το κλίμα.                                                           

1.3.  Μάθημα και τάξη στην οποία απευθύνεται                                                   

Γεωλογία - Γεωγραφία Α' Γυμνασίου                                            

1.4.  Συμβατότητα με το αναλυτικό πρόγραμμα                                                 

Προβλέπεται στο Αναλυτικό πρόγραμμα Σπουδών Γεωγραφίας Α' Γυμνασίου η διδασκαλία των ενοτήτων: <<Η σύνθεση της ατμόσφαιρας, η θερμοκρασία, οι άνεμοι>> και <<Οι βροχές, το κλίμα>>.                                                                 

1.5.  Οργάνωση της διδασκαλίας και απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή         

Οι μαθητές θα εργαστούν στην αίθουσα πληροφορικής, σε ομάδες των δύο ή τριών ατόμων ανά υπολογιστή. Εναλλακτικά η πραγματοποίηση του σεναρίου μπορεί να γίνει σε τάξη με διαδραστικό πίνακα ή στην αίθουσα του τμήματος που έχουμε μάθημα, με τη βοήθεια βιντεοπροβολέα και ηλεκτρονικού υπολογιστή. Σ' αυτή την περίπτωση συνεργάζονται οι μαθητές κάθε θρανίου.

Την πρώτη διδακτική ώρα θα χρησιμοποιηθεί το λογισμικό <<Γεωγραφία - Γεωλογία Α' και Β' Γυμνασίου>>. Το λογισμικό μπορεί να φορτωθεί στον υπολογιστή και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί, χωρίς να υπάρχει σύνδεση στο Internet. 

Την δεύτερη διδακτική ώρα θα πραγματοποιηθούν δραστηριότητες μέσω της δικτυακής πλατφόρμας σχεδίασης ψηφιακών διδακτικών σεναρίων <<ΑΙΣΩΠΟΣ>> (http://aesop.iep.edu.gr/). Αυτή την ώρα χρειαζόμαστε σύδεση στο διαδίκτυο. Θα συνδράμουν στη διδασκαλία το βιβλίο του μαθητή <<Γεωλογία - Γεωγραφία Α' και Β' Γυμνασίου>>, παγκόσμιος γεωφυσικός χάρτης και αν υπάρχουν παγκόσμιοι θεματικοί χάρτες κατανομής θερμοκρασίας,  βροχοπτώσεων, κλιματικών τύπων. 

1.6.  Γνώσεις και αντιλήψεις των μαθητών                                                         

Οι μαθητές έχουν διδαχθεί τις έννοιες γεωγραφικό μήκος και πλάτος και επίσης ότι ο ήλιος δε ζεσταίνει εξίσου όλα τα σημεία της Γης. Στο δημοτικό έχουν διδαχθεί τις έννοιες καιρός και κλίμα. Έχουν ακόμη εξετάσει τις βασικές κλιματικές ζώνες.

       Παρανοήσεις των μαθητών

Πολλοί μαθητές συγχέουν τις έννοιες καιρός και κλίμα. Επίσης κάποιοι νομίζουν ότι όσο πιο ψηλά ανεβαίνουμε σε ένα βουνό αυξάνεται η θερμοκρασία γιατί πλησιάζουμε πιο κοντά στον ήλιο.  

1.7.  Διδακτικοί στόχοι                                                           

          1.7.1.  Γενικοί στόχοι 

• Η συνεργασία μεταξύ των μαθητών.
• Η τροποποίηση πρότερων αντιλήψεων που απέχουν από τις επιστημονικά αποδεκτές. 
• Η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία.                          

          1.7.2.  Ειδικοί στόχοι

• Η γνωριμία παραγόντων που ευνοούν το σχηματισμό της βροχής και η κατανόηση του μηχανισμού δημιουργίας της.
• Η σύνδεση της κατανομής της βλάστησης με τις βροχοπτώσεις.
• Η αναγνώριση των παραγόντων που επηρεάζουν τη θερμοκρασία μιας περιοχής.
• Η αναφορά των κλιματικών τύπων, η περιγραφή των χαρακτηριστικών τους και της γεωγραφικής κατανομής τους.
• Ο ορισμός των εννοιών καιρός και κλίμα, η διατύπωση των διαφορών τους και η κατανόηση της επίδρασης του κλίματος στη ζωή των ανθρώπων.                                                              

1.8.  Εκτιμώμενη διάρκεια                                                                              

Δύο διδακτικές ώρες.                                                                                                                                                       

2.  ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ                                                                             

2.1.  Διδακτική προσέγγιση του σχολικού βιβλίου                                             

Το σχολικό βιβλίο ασχολείται με τα θέματα της εργασίας μας σε δύο κεφάλαια. Στο πρώτο, με τίτλο <<Η σύνθεση της ατμόσφαιρας, η θερμοκρασία, οι άνεμοι>>, εξετάζεται η σύνθεση της ατμόσφαιρας. Μετά αναφέρονται οι παράγοντες που  επηρεάζουν τη θερμοκρασία του αέρα μιας περιοχής. Τέλος ορίζεται τι είναι οι άνεμοι και εξετάζεται ο τρόπος που προκαλούνται.                                                    

Το δεύτερο κεφάλαιο, με τίτλο <<Οι βοχές, το κλίμα>>, αρχίζει με μια παράγραφο που αναφέρεται σε <<ανέμους που φέρνουν βροχή....>>. Σχετικά με αυτό το βιβλίο αναφέρει μόνο τους μουσσώνες. Το δεύτερο κεφάλαιο ασχολείται κυρίως με τους παράγοντες που επηρεάζουν το παγκόσμιο κλίμα και τους κλιματικούς τύπους της Γης. Περιγράφονται τα χαρακτηριστικά των κλιματικών τύπων και ζητείται από τους μαθητές να αντιστοιχίσουν τις ονομασίες τους. Αυτές φαίνονται στο υπόμνημα του θεματικού χάρτη με τους κλιματικούς τύπους της Γης, που περιέχει το σχολικό  βιβλίο.

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Γεωγραφίας - Γεωλογίας Γυμνασίου (Φ.Ε.Κ. 304 τεύχος Β' 13-3-2003), στους στόχους για τις θεματικές ενότητες του σεναρίου μας, αναφέρει:

Οι μαθητές επιδιώκεται:

• Να αναγνωρίζουν τη σημασία των ανέμων και των βροχών για τη  διατήρηση της ζωής και ειδικότερα την επίδρασή τους στη ζωή και τις
  δραστηριότητες των ανθρώπων.
• Να ερμηνεύουν τις διαφορές θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης.
• Να διακρίνουν κλιματικούς τύπους, να περιγράφουν και να ερμηνεύουν τη
  γεωγραφική τους κατανομή.
• Να συσχετίζουν τους κλιματικούς τύπους με την επίδρασή τους στη ζωή των ανθρώπων.

2.2.  Το προτεινόμενο σενάριο                                                                             

Η προτεινόμενη διδασκαλία, την πρώτη διδακτική ώρα, εξετάζει τον τρόπο δημιουργίας της βροχής, τον ρόλο των βουνών και την επίδραση των βροχών στην κατανομή της βλάστησης. Στη συνέχεια εξετάζονται οι παράγοντες που επηρεάζουν τη θερμοκρασία μιας περιοχής και οι κλιματικοί τύποι, οι περιοχές επικράτησης τους και τα χαρακτηριστικά που τους διακρίνουν. Τέλος παρουσιάζονται και ερμηνεύονται τα κλιματογράμματα.

Η προτεινόμενη διδασκαλία, την δευτέρη διδακτική ώρα, εξετάζει τους όρους καιρός, κλίμα και τις διαφορές τους. Στη συνέχεια αναφέρεται στην επίδραση του κλίματος στις δραστηριότητες των ανθρώπων και στη κατανομή τους πάνω στη Γη.

Τη δεύτερη διδακτική ώρα, μετά την ολοκλήρωση του βασικού μέρους της διδασκαλίας, ακολουθούν δραστηριότητες επανάληψης - αξιολόγησης. Στο τέλος δίνονται στους μαθητές εργασίες για το σπίτι. 

Το προτεινόμενο σενάριο αποτελείται από τέσσερα φύλλα εργασίας.                                                                                                                                               

2.3.  Προστιθέμενη παιδαγωγική αξία από τη χρήση των ΤΠΕ - λογισμικού                          

Η προσομοίωση του ανέμου, της πορείας των νεφών, της ανοδικής κίνησης τους λόγω της ύπαρξης του βουνού και της βροχόπτωσης που ακολουθεί. Το οπτικό ερέθισμα διευκολύνει τη μάθηση.                                                                          

Το σχολικό βιβλίο παραπέμπει στην παρατήρηση και μελέτη θεματικών χαρτών,  χωρίς να τους περιέχει. Το λογισμικό, με τους κατάλληλους θεματικούς χάρτες που περιέχει (όπως της κατανομής των θερμοκρασιών πάνω στη Γη και μάλιστα ένας για κάθε μήνα), αναπληρώνει την έλλειψη κάποιων κλασικών θεματικών χαρτών, όπως και την αντίστοιχη έλλειψη από το σχολικό βιβλίο και βοηθάει στη μελέτη και την ερμηνεία κάποιων γεγονότων.                                                                                         

Η εξοικείωση των μαθητών με τους υπολογιστές, η αυτενέργεια, η ανακαλυπτική - διερευνητική και συνεργατική μάθηση (δουλεύουν σε ομάδες δύο-τριών ατόμων) παρακινούν το ενδιαφέρον και δραστηριοποιούν περισσότερους μαθητές σε σχέση με τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας. 

Για τη δημιουργία και την αξιοποίηση του ψηφιακού διδακτικού σεναρίου χρησιμοποιούμε τα παρακάτω μέσα των ΤΠΕ: 

Το εκπαιδευτικό λογισμικό <<Γεωγραφία - Γεωλογία Α' και Β' Γυμνασίου>>, το οποίο έχει μοιραστεί σε CD στα σχολεία. Υπάρχει επίσης στην ιστοσελίδα του πρώην Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στη διεύθυνση:  http://www.pi-schools.gr/content/index.php?lesson_id=22&ep=326&c_id=848, ή στη δικτυακή εκπαιδευτική πύλη του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας & Θρησκευμάτων, e-yliko.gr, στη διεύθυνση http://e-yliko.gr/Lists/List40/DispForm.aspx?ID=125  Το λογισμικό μπορούμε να το εγκαταστήσουμε στον υπολογιστή και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς να είναι απαραίτητη η σύνδεση στο Internet.

Την ανοιχτή δικτυακή πλατφόρμα σχεδίασης ψηφιακών διδακτικών σεναρίων <<Αίσωπος>>, (http://aesop.iep.edu.gr/), για τη δημιουργία και παρουσίαση δραστηριοτήτων - ερωτήσεων.

Το Word, για τη συγγραφή των φύλλων εργασίας και το διαδίκτυο για την σύνδεση με την πλατφόρμα <<Αίσωπος>>.

Το εργαστήριο πληροφορικής, κυρίως την πρώτη διδακτική ώρα, για την πλοήγηση των μαθητών στο λογισμικό και την πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων σύμφωνα με τα βήματα που περιγράφονται στα φύλλα εργασίας.

Βιντεοπροβολέα και Η/Υ, κυρίως τη δεύτερη διδακτική ώρα, που η πραγματοποίηση του σεναρίου γίνεται πιο εύκολα μέσα στην τάξη, με προβολή των δραστηριοτήτων - ερωτήσεων στον πίνακα (κλασικό ή διαδραστικό).

Σύνδεση και πρόγραμμα περιήγησης στο Internet.

3.    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ                                                                                                 

1.
Κ. Παυλόπουλος, Α. Γαλάνη (2009) Γεωλογία - Γεωγραφία Α' Γυμνασίου,             Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β.

2.
Κ. Παυλόπουλος, Α. Γαλάνη (2009) Γεωλογία - Γεωγραφία Α' Γυμνασίου             Τετράδιο Εργασιών, Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β. 

3.
Κ. Παυλόπουλος, Α. Γαλάνη (2009) Γεωλογία - Γεωγραφία Α' Γυμνασίου Βιβλίο   Εκπαιδευτικού, Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β.

4.
Π. Κόκοτας (1999) Διδακτική των Φυσικών Επιστημών, Αθήνα: Γρηγόρης

5.
Α. Κατσίκης (1999) Διδακτική της Γεωγραφίας, Αθήνα: Τυπωθήτω - Γ. Δάρδανος

6.
Ν. Δαπόντες, Ν. Καλογερόπουλος, Β. Καραστάθης, Σπ. Τσοβόλας Γεωλογία -     Γεωγραφία Α-Β Γυμνασίου - Οδηγός χρήσης Λογισμικού, Π.Ι.

7.
R. Driver, E. Guesne, A. Tiberghien (1993) Οι ιδέες των παιδιών στις φυσικές       επιστήμες, Αθήνα: Ένωση Ελλήνων Φυσικών τροχαλία

8.
S. Papert (1991) Νοητικές Θύελλες - Παιδιά, Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές και           Δυναμικές Ιδέες, (Μετ. Α. Σταματίου) Αθήνα: Οδυσσέας

9.
(2008) Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα   Στήριξης Επιμόρφωσης - Τεύχος 1 : Γενικό Μέρος, Πάτρα: Ι.Τ.Υ.

10.
(2008) Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα   Στήριξης Επιμόρφωσης - Τεύχος 5 : Κλάδος ΠΕ 04, Πάτρα: Ι.Τ.Υ.

11.
(2015) Εγχειρίδιο Χρήσης Πλατφόρμας - Εκδοση 2.1, Αθήνα:Πλατφόρμα Ανάπτυξης/Σχεδίασης Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων <<Αίσωπος>>

12.
Δειγματικά Εκπαιδευτικά Ψηφιακά Σενάρια