Όταν οι ήχοι συναντούν τα χρώματα
Διαθεματική Ομάδα (Δημοτικό)
Κάθε μορφή τέχνης είναι μοναδική. Οι Εικαστικές Τέχνες, ο Χορός, η Μουσική, το Θέατρο, η Λογοτεχνία έχουν η κάθε μια τη δική της γλώσσα, τα δικά της εκφραστικά μέσα και το δικό της σύστημα συμβόλων. Ωστόσο όλες οι μορφές τέχνης διέπονται από κάποια κοινά χαρακτηριστικά:
- Αποσκοπούν στην αισθητική απόλαυση/συγκίνηση και ικανοποιούν την ανάγκη του ανθρώπου για αισθητική εμπειρία.
- Έχουν τη δύναμη να αναπλάθουν κοινές εμπειρίες της καθημερινής ζωής.
- Έχουν τη δύναμη να εκφράζουν συναισθήματα, ιδέες, ιδανικά.
- Αποτελούν τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας, αλλά και κατανόησης του κόσμου.
- Εμπεριέχουν, μεταφέρουν και εκφράζουν νοήματα με τρόπο που δεν μπορούν να τα εκφράσουν οι λέξεις ή τα νούμερα.
Παρ΄ όλο που κάθε μορφή τέχνης διέπεται από το δικό της σύστημα συμβόλων και τη δική της εκφραστική γλώσσα, υπάρχουν σαφείς αναλογίες ανάμεσα στα σύμβολα, την εκφραστική γλώσσα και τους κώδικες επικοινωνίας που χρησιμοποιούν οι διαφορετικές μορφές τέχνης.
Η Μουσική και η Ζωγραφική είναι δυο τέχνες που έχουν συναντηθεί και αλληλεπιδράσει κατά τη διάρκεια της ιστορικής τους πορείας. Πολύ συχνά ένας ήχος δημιουργεί την εντύπωση ενός χρώματος και αντίστοιχα τα χρώματα συχνά φέρνουν αυθόρμητα στο νου μελωδικά μοτίβα. Νότες και χρώματα αποτελούν τα μέσα και τα υλικά με τα οποία οι καλλιτέχνες, ο καθένας από τη σκοπιά της δικής του Τέχνης, προσπαθούν να μεταφέρουν ιδέες και συναισθήματα, να συγκινήσουν και να προκαλέσουν αισθητική απόλαυση.
Τα κοινά σημεία μεταξύ των δύο Τεχνών προσφέρουν ποικίλες δυνατότητες για διαθεματική σύνδεση μεταξύ των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η υιοθέτηση της διαθεματικής προσέγγισης της γνώσης στα γνωστικά αντικείμενα που σχετίζονται με τις τέχνες δίνει την ευκαιρία για τη συνύπαρξη και τη συνεισφορά των διαφορετικών μορφών τέχνης στην οικοδόμηση της γνώσης και στη διαμόρφωση του αισθητικού κριτηρίου των μαθητών. Αντί της κατάτμησης της πραγματικότητας σε διδακτικά αντικείμενα και ξεχωριστά μαθήματα κάθε θεματική ενότητα εξετάζεται από περισσότερες της μιας επιστήμες και τέχνες και μετουσιώνεται σε βιωματική μάθηση.
Μέσα από τη διαθεματική σύνδεση της Μουσικής και της Ζωγραφικής οι μαθητές ανακαλύπτουν ότι οι δύο μορφές τέχνης διέπονται από κοινές έννοιες (όπως επανάληψη και αντίθεση, μοτίβο, θέμα και παραλλαγές, υφή) και αντιλαμβάνονται τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους αυτές οι έννοιες εκφράζονται σε κάθε μορφή τέχνης. Κατ' αυτό τον τρόπο κατανοούν διαισθητικά ευρύτερους κανόνες της αισθητικής που διέπουν όλες τις μορφές τέχνης.
Σύνδεση με τα σχολικά εγχειρίδια
- Θεοδωρακοπούλου, Μ., Παπαντώνης, Γ., Παρασκευοπούλου, Χ. & Σπετσιώτης, Γ. (2007). Μουσική ΣΤ΄ Δημοτικού. Βιβλίο Μαθητή. Αθήνα: ΟΕΔΒ (ενότητα: «Η Μουσική και οι άλλες τέχνες», σσ. 68-69).
- Θεοδωρακοπούλου, Μ., Παπαντώνης, Γ., Παρασκευοπούλου, Χ. & Σπετσιώτης, Γ. (2007). Μουσική ΣΤ΄ Δημοτικού. Τετράδιο Εργασιών. Αθήνα: ΟΕΔΒ (ενότητα: «Η Μουσική και οι άλλες τέχνες», σσ. 48-49).
- Θεοδωρακοπούλου, Μ., Παπαντώνης, Γ. Παρασκευοπούλου, Χ. & Σπετσιώτης, Γ. (2007). Μουσική ΣΤ΄ Δημοτικού. Βιβλίο Εκπαιδευτικού. Αθήνα: ΟΕΔΒ (ενότητα: «Η Μουσική και οι άλλες τέχνες», σ. 86)
Βιβλιογραφία για τον εκπαιδευτικό
- Δημητρακοπούλου, Μ., Τζένου, Μ. & Ανδρούτσος, Π. (2012). Μουσική Γ΄ Γυμνασίου. Βιβλίο Μαθητή. Αθήνα: ΙΤΥΕ Διόφαντος (κεφάλαιο: «Εικόνα και Ήχος», ενότητα: «Εικαστικά και μουσική…μουσική και εικαστικά», σσ. 18-21).
- Δημητρακοπούλου, Μ., Τζένου, Μ. & Ανδρούτσος, Π. (2012). Μουσική Γ΄ Γυμνασίου. Τετράδιο Εργασιών. Αθήνα: ΙΤΥΕ Διόφαντος (κεφάλαιο: «Εικόνα και Ήχος», ενότητα: «Εικαστικά και μουσική…μουσική και εικαστικά», σ. 15).
- Δημητρακοπούλου, Μ., Τζένου, Μ. & Ανδρούτσος, Π. (2012). Μουσική Γ΄ Γυμνασίου, Βιβλίο Εκπαιδευτικού, Αθήνα: ΙΤΥΕ Διόφαντος (κεφάλαιο: «Εικόνα και Ήχος», ενότητα: «Εικαστικά και μουσική…μουσική και εικαστικά», σσ. 26-27).
- Πατρικαλάκης, Φ. (2009). Η Ζωγραφική της Μουσικής και η Μουσική της Ζωγραφικής. Αθήνα: Μανδραγόρας.
- Φλεβοτόμος, Φ. (2010). Μουσική και Ζωγραφική: Αναζητώντας τις Βάσεις μιας Εκλεκτικής Συγγένειας. (Από
το βιβλίο Composing in Unison: Studies in Affinities between Some Musical and Pictorial Structures, Saarbrücken Germany, VDM Verlag, 2009) (http://www.mmb.org.gr/page/default.asp?la=1&id=5281 , ανακτήθηκε
στις 18/9/2015) - Χαμακιώτη, Α. & Ζιρώ, Ο. (2010). Αισθητική Αγωγή: Μουσική και Εικαστικά ως σχέδιο μαθήματος διαθεματικής δράσης. Eπιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 16, Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (http://www.pi-schools.gr/download/publications/epitheorisi/teyxos16/084-...).
- Ψηφιακό σχολείο. Μουσική Γ΄ Γυμνασίου, Διαδραστικό Βιβλίο Μαθητή (εμπλουτισμένο) (κεφάλαιο "Εικαστικά και μουσική...μουσική και εικαστικά»]. (http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C114/612/3974,17783).
ΕΙΚΟΝΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: Μουσική, Gustav Klimt (http://www.wikiart.org/en/gustav-klimt/music)
Το σενάριο αποσκοπεί στη διαισθητική κατανόηση ευρύτερων κανόνων της αισθητικής, που διέπουν τις διαφορετικές μορφές τέχνης και στην ανακάλυψη από τους μαθητές των αναλογιών και αντιστοιχιών ανάμεσα στα σύμβολα, την εκφραστική γλώσσα και τους κώδικες επικοινωνίας μεταξύ της Μουσικής και των Εικαστικών Τεχνών και ειδικότερα της Ζωγραφικής.