Κινηματογραφώντας… λογοτεχνίζουμε.
Πρόγραμμα Πολιτιστικών Θεμάτων (Γυμνάσιο)
Το όλο εγχείρημα (της μεταγραφής του λογοτεχνικού κειμένου σε ταινία μικρού μήκους) στηρίζεται στην ανάπτυξη των συναισθημάτων και των κινήτρων μάθησης με βάση την κοινωνικο-γνωστική θεωρία των Σκοπών Επιτυχίας ή Θεωρίας των Στόχων (Goal achivement theory) (Ames, 1992; Pintrich, 2003) .Τα κίνητρα για μάθηση επιδρούν σημαντικά στη συμπεριφορά και την επίδοσή των μαθητών καθώς τους ωθούν σε εμπλοκή και αποτελεσματική εργασία προκειμένου να δοκιμάσουν εμπειρίες επιτυχίας.Σχετίζονται με σύνολο ενδογενών και εξωγενών παραγόντων όπως είναι τα ατομικά χαρακτηριστικά του μαθητή, τα χαρακτηριστικά του πλαισίου της τάξης (π.χ. οι πρακτικές των εκπαιδευτικών) και το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο.
Η οργάνωση της τάξης ακολουθεί τις βασικές αρχές του εποικοδομισμού (constructivist classroom structures) με έμφαση στην ανακαλυπτική /διερευνητική μάθηση (Bruner, 1966, 1985, 1986), στις κοινότητες μάθησης (Wenger, 1998), την προτυποποίηση των ενεργειών του εκπαιδευτικού (teacher modeling) (Bandura, 1977, 1986, 2003) σε πλαίσιο φθίνουσας καθοδήγησης (fading scaffolding) (Vygotsky, 1978).
Το συγκεκριμένο πολιτιστικό πρόγραμμα -ως διδακτική/μαθησιακή πρακτική- θα ακολουθήσει την προσέγγιση ενός παραγωγικού θέματος (Brameld, 1962 ; Freire, 1977) όπου το κεντρικό θέμα «Η μετατροπή του λογοτεχνικού έργου σε ταινία μικρού μήκους» (1) να αποτελέσει τον κεντρικό πυρήνα/κέντρο ενός τροχού. Από το κεντρικό θέμα δημιουργούνται τα επιμέρους θέματα/ εξακτινώσεις του. Στη στεφάνη του κύκλου θα μπορούσαν να βρεθούν:
Η ερμηνευτική προσέγγιση του κειμένου (2), η διερεύνηση του ιστορικοκοινωνικού πλαισίου που το γέννησε (3), τα παιδικά χρόνια της συγγραφέως και οι έμφυλες αναπαραστάσεις (4), οι οικογενειακοί δεσμοί και η αίσθηση του καθήκοντος (τα κοινωνικά «πρέπει») (5), η ανάπτυξη της υποκριτικής τέχνης των μαθητών (6), η σκηνοθετική προσέγγιση (7), η βιντεοσκόπηση και το μοντάζ (8), η μουσική επιμέλεια (9).
Η συγκεκριμένη προσέγγιση αναμένεται να αυξήσει το ενδιαφέρον την μαθητών για το έργο, την ενεργή εμπλοκή τους σε εμπειρίες με νόημα, τις πεποιθήσεις αυτεπάρκειας (self efficacy beliefs), την κριτική τους σκέψη και την χειραφέτησή τους κατά τη διδακτική/ μαθησιακή πράξη (Freire, 1977; Apple, 1990) , την υιοθέτηση στρατηγικών αυτορρυθμιζόμενης μάθησης (self-regulated learning) (Zimmerman et al., 1986; 1988; 1989; 1992)
.
References
Ames, C. (1992). Classrooms: Goals, structures, and student motivation. Journal of educational Psychology, 84, 261–271.
Apple, M. (1990). Ideology and Curriculum. New York: Routlegle.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change.
Psychological Review, 84, 191-215
Bandura,A. (1986). Social foundations of thought and action: A social-cognitivite theory. Englewood Cliffs, N): Prentice-Hall.
Bandura, A.(2003). Self-efficacy: The exercise of control (6th ed.) New York: Freeman.
Brameld, Th. (1962). Toward a reconstructed philosophy of education. New York: Holt, Rhinehart and Winston.
Bruner, J.S. (1966). Toward a theory of instruction. New York: Norton.
Bruner, J.S. (1985). Models of the learner. Education Researcher, 14, 5-8.
Bruner, J.S. (1986). Actual minds, possible words. Harvard University Press, London, Cambridge.
Freire, P. (1977). Η παιδαγωγική του καταπιεζόμενου. Αθήνα: Ράππας.
Pintrich, P. R. (2003). A motivation science perspective on the role of student motivation in learning and teaching contexts. Journal of Educational Psychology, 95, 667– 686.
Vygotsky, S.(1978). Mind in society. The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Wenger, E. (1998). Communities of practice: Learning, meaning, and identity. New York: Cambridge University Press.
Wenger, E., White, N.,& Smith, J. (2009). Digital Habitats. Stewarding technology for communities. Portland USA: CPSquare.
Zimmerman, B., & Martinez-Pons, M. (1986). Development of a structured interview for assessing student use of self-regulated learning strategies. American Educational Research Journal, 23, 614}628.
Zimmerman, B., & Martinez-Pons, M. (1988). Construct validation of a strategy model of student self-regulated learning. Journal of Educational Psychology, 80, 284}290.
Zimmerman, B., & Schunk, D. (1989). Self-regulated learning and academic achievement: Theory, research, and practice. New York: Springer.
Zimmerman, B., Bandura, A., Martinez-Pons, M. (1992). Self-Motivation for Academic Attainment: The role of Self- Efficacy Beliefs and Personal Goal Setting. American Educational Research Journal, 29, 663-676.

Το διδακτικό σενάριο αποσκοπεί να αναδείξει τη σχέση ανάμεσα στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο και φιλοδοξεί να αποτελέσει μέρος καινοτόμου πολιτιστικής δραστηριότητας. Οι μαθητές κινούνται στη «ζώνη επικείμενης ανάπτυξής τους» και υποβοηθούνται (scaffolding) από τον εκπαιδευτικό και τους ικανότερους συμμαθητές τους προκειμένου να αναπτύξουν τα κίνητρα και τις πεποιθήσεις επάρκειας (self efficacy beliefs) μέσα από εμπειρίες επιτυχίας.
Το λογοτεχνικό απόσπασμα «Πρώτες Ενθυμήσεις» από την Αυτοβιογραφία της Πηνελόπης Δέλτα (είναι ήδη διδαγμένο στο μάθημα της Λογοτεχνίας) θα δώσει το κινηματογραφικό σενάριο, τις σκηνοθετικές οδηγίες, το χωροχρόνο και τα φυσιογνωμικά και κινησιολογικά χαρακτηριστικά των πρωταγωνιστών/μαθητών. Μέσα από τη νέα αυτή προσέγγιση, αποκαλύπτεται η περισσότητα λόγου της λογοτεχνικής γραφής σε σχέση με τον αφαιρετικό -γι αυτό και δραστικότατο- λόγο του κινηματογράφου που στοχεύει στην κορύφωση της δραματικής έντασης με τις κινήσεις, τις σιωπές, τις παραλείψεις.
Η συγκεκριμένη διδακτική-μαθησιακή πρόταση απαρτίζεται από επιμέρους δραστηριότητες που έχουν τη μορφή επίλυσης προβλήματος (problem solving), λήψης απόφασης (decision making), κριτικής σκέψης, δημιουργικής (μετα)γραφής και έκφρασης.