Τα παιδιά περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας τους στο σχολείο, το οποίο αποτελεί φυσικό χώρο μάθησης και διαπαιδαγώγησης. Ο μαθητής μέσα από τη συμμετοχή του στη σχολική ζωή διαμορφώνει και αναδιαμορφώνει στάσεις και αξίες, επεξεργάζεται εκ νέου το σύνολο των ιδεολογιών και των αντιλήψεών του και τροποποιεί ή υιοθετεί νέες συμπεριφορές. Συνεπώς, η ανάπτυξη και η εφαρμογή προγραμμάτων «Αγωγής Υγείας» στο χώρο του σχολείου, αποτελεί ιδανική επιλογή, καθώς ενδείκνυνται για την παροχή γνώσεων, για την ευαισθητοποίηση των μαθητών σχετικά με θέματα υγείας, καθώς και για την επίτευξη σημαντικών αλλαγών, στις καθημερινές τους συμπεριφορές και στους δείκτες της υγείας τους. Η δημιουργία θετικής στάσης απέναντι στηnν υγιεινή διατροφή και στην   κατανάλωση  υγιεινών τροφών, καθώς και η ενθάρρυνση των παιδιών να πίνουν αρκετό νερό και να αποφεύγουν τα αναψυκτικά είναι  οι βασικοί σκοποί  αυτού του διδακτικού σεναρίου.

  ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ – ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

 Το διδακτικό σενάριο εντάσσεται στη θεματική ενότητα «Υγιεινή Διατροφή»,   στο πλαίσιο υλοποίησης ενός καινοτόμου προγράμματος Αγωγής Υγείας, με τίτλο «Γεύσεις και χρώματα».

 Εμπλεκόμενες   γνωστικές περιοχές:

• Μελέτη Περιβάλλοντος (ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση)
• Μαθηματικά  (ταξινόμηση, αντιστοίχιση, αριθμοί)
• Δημιουργία και έκφραση (κουκλοθέατρο, εικαστικά)
• Γλώσσα (προφορική και γραπτή έκφραση)
• Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών

  ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ:

     Οι δραστηριότητες που σχεδιάστηκαν στα πλαίσια του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου, προσεγγίζονται διαθεματικά, έχοντας ως γνώμονα τις αρχές του ΑΠΣ - ΔΕΠΠΣ του Νηπιαγωγείου (2003). Επομένως δίνεται έμφαση στην αυτενέργεια των νηπίων, σε δραστηριότητες που έχουν νόημα για τα νήπια, χρησιμοποιώντας τις τεχνολογίες ως μέσο διερεύνησης και ανακάλυψης.

Λαμβάνοντας υπόψη το Αναλυτικό Πρόγραμμα και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Α.Π. και ΔΕΠΠΣ), ο σχεδιασμός του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου επιδιώκει να προσεγγίσει το πολιτιστικό υπόβαθρο του κάθε παιδιού, τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες του και τις προϋπάρχουσες γνώσεις του. Δίνει έμφαση στην ενεργητική και βιωματική μάθηση, καθώς οι δραστηριότητες απαιτούν την προσωπική εμπλοκή των νηπίων. Παρέχει ευκαιρίες στους μικρούς μαθητές, να εξασκούν και να αναπτύσσουν δεξιότητες, μέσα από την αναζήτηση, την αιτιολόγηση και επιχειρηματολογία, τη λήψη αποφάσεων, την επίλυση προβλημάτων. Η παιγνιώδης μορφή των δραστηριοτήτων, θέτει στο επίκεντρο το παιχνίδι, ως μέσο μάθησης και ενισχύει την αυτενέργεια των νηπίων, παρέχοντας τη δυνατότητα οικοδόμησης της γνώσης. Οι δραστηριότητες συνδέονται αβίαστα με την τεχνολογία, ενώ το υπολογιστικό περιβάλλον που χρησιμοποιείται διευκολύνει τη χρήση διδακτικών μεθόδων, που συμβαδίζουν με τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης, όπως είναι η διαθεματική προσέγγιση, η συνεργασία σε ομάδα, η επίλυση προβλημάτων, ο αυτοέλεγχος και η εκμετάλλευση του λάθους.

   ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

      Η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του διδακτικού σεναρίου με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών, προϋποθέτει την ανάπτυξη δεξιοτήτων από τα νήπια σε συγκεκριμένους τομείς :

        Ως προς τη μεθοδολογία:

        Τα παιδιά θα πρέπει να είναι εξοικειωμένα στον τρόπο λειτουργίας της ομάδας και τις αρχές της συνεργατικής μάθησης (χωρισμός σε ομάδες, επίτευξη ενός κοινού στόχου, κατανομή ρόλων, σεβασμός στα μέλη της ομάδας, κλπ).

         Ως προς τα γνωστικά αντικείμενα:

• Γλώσσα: να έχουν κατακτήσει βασικές δεξιότητες προφορικής επικοινωνίας (αιτιολόγηση, ανάπτυξη επιχειρημάτων, αφήγηση – περιγραφή, κλπ), να έχουν έρθει σε επαφή με διάφορα είδη κειμένων και να μπορούν να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά τους, να έχουν αναπτύξει ορισμένες δεξιότητες ανάγνωσης και γραφής (να μπορούν να παράγουν κείμενο και να αποδίδουν νόημα σε αυτό, να χρησιμοποιούν σύμβολα, κλπ). Να είναι ευαισθητοποιημένα σε θέματα που αφορούν τη γραπτή έκφραση.
• Μαθηματικά: Να μπορούν να απαριθμούν έως και πέντε αντικείμενα, να έχουν κατακτήσει τις έννοιες τόσα-όσα και περισσότερα-λιγότερα, να είναι σε θέση να κάνουν αντιστοιχίσεις.
•  Δημιουργία και έκφραση: να είναι εξοικειωμένα με διάφορες μορφές δημιουργίας και έκφρασης και να μπορούν να χρησιμοποιήσουν ποικίλα υλικά, στην προσπάθειά τους να εκφραστούν.

        Ως προς την Τεχνολογία:

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι τα παιδιά:

• Να είναι εξοικειωμένα με τη χρήση των λογισμικών και περιβαλλόντων που εμπλέκονται στη διαδικασία (άνοιγμα βιβλιοθηκών, εισαγωγή εικόνων/ σχημάτων, σχεδιασμός, τροποποιήσεις, κλπ). Θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση, τα νήπια να έχουν αναπτύξει δεξιότητες, αναφορικά με τα Εκπαιδευτικά Λογισμικά και Περιβάλλοντα Μάθησης, προκειμένου αυτά να ενταχθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• Να γνωρίζουν βασικές έννοιες, που σχετίζονται με τον υπολογιστή (χειρισμός πληκτρολογίου, άνοιγμα – κλείσιμο υπολογιστή και προγραμμάτων, «σύρε και άσε» κλπ.).

   ΣΚΟΠΟΣ    

Βασικός σκοπός του σεναρίου, είναι η ευαισθητοποίηση των παιδιών σε θέματα υγιεινής διατροφής και η καθιέρωση υγιεινών στάσεων στην καθημερινότητα, μέσα απο συνειδητές επιλογές που θα κάνουν οι μαθητές, καθώς θα τους οδηγούμε βήμα βήμα απο το γνωστικό μέρος της διατροφής, σε νέες συμπεριφορές.

    ΣΤΟΧΟΙ  

 Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

       Μελέτη περιβάλλοντος:

Ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση.

• Διερεύνηση των γνώσεων των παιδιών για τις υγιεινές τροφές.
• Διεύρυνση των γνώσεών τους για τις ομάδες τροφίμων και τις υγιεινές τροφές.
•  Διάκριση υγιεινών και μη υγιεινών τροφών.
• Να μάθουν να επιλέγουν συνειδητά αναγνωρίζοντας τις ποιότητες των τροφίμων προς όφελος της υγείας τους.

       Γλώσσα:

       α) Προφορική επικοινωνία:

• Να ενθαρρύνονται να παίρνουν το λόγο, να αφηγούνται,  να περιγράφουν και να επιχειρηματολογούν.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και τον προφορικό τους λόγο μέσα από το διαδίκτυο.

       β) Γραφή και γραπτή έκφραση:

• Να συνειδητοποιήσουν τη διαφορά γραπτού λόγου και εικόνας.
• Να αναγνωρίσουν ονόματα και να αντιστοιχίσουν εικόνα με λέξη.

       Μαθηματικά:

• Να κατατάσσουν τροφές  σε υγιεινές και μη υγιεινές
• Nα ομαδοποιούν..
• Να παροτρύνονται για να απεικονίζουν σχέσεις σε πίνακες καταγραφής (π.χ. πίνακας διπλής εισόδου). 

       Δημιουργία και έκφραση:

• Να παρατηρούν και να προσπαθούν να ερμηνεύσουν το φυσικό περιβάλλον,.
• Να ζωγραφίζουν υγιεινές τροφές, καλλιεργώντας την αισθητική τους αντίληψη και αναπτύσσοντας τη φαντασία τους.
• Nα βελτιώσουν τις ψυχοκινητικές τους ικανότητες (συντονισμός ματιού – χεριού).

       Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

Στο συγκεκριμένο σενάριο οι μαθητές με τη χρήση των φύλλων  εργασίας και στα πλαίσια της διερευνητικής-ανακαλυπτικής προσέγγισης της μάθησης, επιδιώκεται να γίνουν ικανοί να εφαρμόζουν με τη χρήση των ΤΠΕ, αποκτημένες γνώσεις για την επίτευξη των γνωστικών στόχων που αναφέρθηκαν.

Αναμένεται οι μαθητές:

• Να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες (συνεργασία, επικοινωνία και αλληλεπίδραση να κάνουν υποθέσεις, να πάρουν πρωτοβουλίες, να επιχειρηματολογήσουν), να καταλήξουν σε συμπεράσματα από κοινού, αναπτύσσοντας υπεύθυνη στάση και συμπεριφορά.
• Να καλλιεργήσουν τη δημιουργική τους σκέψη, την κριτική τους ικανότητα και τη φαντασία.
• Να εξοικειωθούν με τη διερεύνηση και επιλογή πληροφοριών μέσα από το πλούσιο υλικό του διαδικτύου ή μέσα από το πληροφοριακό υλικό που παρέχουν τα λογισμικά.
• Να συμμετέχουν ενεργά σε διαδικασίες πειραματισμού, ανακάλυψης και επίλυσης προβλημάτων.

       Ως προς τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών

Παρέχονται ευκαιρίες στα παιδιά:

• να ασκηθούν στη χρήση των βασικών εργαλείων του υπολογιστή,
• να τον αξιοποιήσουν για διερεύνηση και αναζήτηση πληροφοριών μέσω της χρήσης κατάλληλων λογισμικών.
• Να επιλύουν προβλήματα και να καταγράψουν δεδομένα.
• να συνεργάζονται σε οµάδες για την παραγωγή κάποιου έργου και να σέβονται τις απόψεις και την εργασία των άλλων.   

  ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ

    Το σενάριο εκτιμάται ότι θα διαρκέσει περίπου στις 3 ώρες. Ωστόσο, είναι δυνατόν να μεταβληθεί, ανάλογα με το ενδιαφέρον των μαθητών. Οι δραστηριότητες υλοποιούνται σε καθημερινή βάση, συμπεριλαμβανομένου και αυτών που δε σχετίζονται με την τεχνολογία. Επίσης, η χρονική διάρκεια της κάθε δραστηριότητας ποικίλει, ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας της και την ανταπόκρισης των μαθητών. 

 ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ  ΜΟΝΤΕΛΟ

  Θεωρητική προσέγγιση

Το σενάριο στηρίζεται στις αρχές του εποικοδομητισμού και στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες του Vygotsky. Στόχος της μάθησης είναι η τροποποίηση των προϋπαρχουσών γνώσεων. Στόχος της διδασκαλίας είναι η δημιουργία κατάλληλου και πλούσιου περιβάλλοντος με το οποίο αλληλεπιδρούν οι μαθητές. Η μάθηση λαμβάνει χώρα μέσα από δραστηριότητες διερεύνησης, ανακάλυψης, έρευνας-πειραματισμού και επίλυσης προβλημάτων. 

  Μεθοδολογική προσέγγιση

Το σενάριο στηρίζεται στο πλαίσιο της παιδαγωγικής της αλληλεπίδρασης όπου τα παιδιά ενθαρρύνονται να εκφράζουν, να ανταλλάσσουν και να αντιπαραθέτουν τις ιδέες τους, να  εντοπίζουν προβλήματα, να θέτουν ερωτήσεις, να κάνουν προβλέψεις, να αναζητούν απαντήσεις και να τις ελέγχουν καθώς δουλεύουν ομαδοσυνεργατικά και σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, βασιζόμενο στον κοινωνικό εποικοδομητισμό, στη διερευνητική-ανακαλυπτική μάθηση και εμπειρική-βιωματική προσέγγιση.

   Ο ρόλος του εκπαιδευτικού

     Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι βοηθητικός, διευκολυντικός και συνεργατικός, ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών. Καθοδηγεί με τέτοιο τρόπο τη διαδικασία, ώστε να αναδεικνύονται οι άτυπες στρατηγικές των παιδιών, προκαλεί την αποτελεσματική συζήτηση και την αλληλεπίδραση στις ομάδες και στην ολομέλεια, παροτρύνει τους μαθητές που συναντούν δυσκολίες  και γενικότερα ενεργεί κατάλληλα, ώστε να εξασφαλίζεται ο επιθυμητός προσανατολισμός συνεργατικής διερεύνησης. Τα παρακινεί, στέκει βοηθός και συμπαραστάτης τους κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων, τα ενθαρρύνει και συμβάλλει στην πρόοδο των  εργασιών. Ενδιαφέρεται να συμμετέχουν όλα στη διαδικασία.

 Ο ρόλος των μαθητών

Βασικός ρόλος του μαθητή είναι η μάθηση, κοινωνική (αλληλεπίδραση με άλλους) και γνωστική (απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων σχετική με το περιεχόμενο της διδακτέας ύλης), η οποία βρίσκεται σε συνάρτηση με τη σχέση δασκάλου–μαθητή (Μπίκος, 2004). Τα συνεργατικά περιβάλλοντα διδασκαλίας μέσα στα οποία αναπτύσσονται οι δραστηριότητες, επιτρέπουν την αλληλεπίδραση των μαθητών, την αλληλοβοήθεια, ακόμα και όταν οι δραστηριότητες εξελίσσονται στην ολομέλεια της τάξης.  

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-ΥΠΕΠΘ /Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2003), Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο

http://www.pischools.gr/download/programs/depps/27deppsaps_Nipiagogiou.zip

-ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2007),

Οδηγός Νηπιαγωγού . Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί . Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: ΟΕΔΒ.

http://www.pi-schools.gr/preschool_education/odigos/nipi.pdf

-Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη (2011), Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών, τ. 1 και 2: Γενικό και  Ειδικό Μέρος

-Ματσαγγούρας, Η. (2004). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. Αθήνα: Γρηγόρη.

-Τζεκάκη, Μ. (1998). Μαθηματικές Δραστηριότητες για την Προσχολική Ηλικία, Gutenberg, Αθήνα.