Συνεχίζοντας την ενασχόλησή μας με τις σχετικές θέσεις, επιδιώκουμε την εμπλοκή των παιδιών σε πιο συστηματικές χρήσεις της χωρικής πληροφορίας (Τζεκάκη, 2015) και για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούμε το σκάκι, ένα επιτραπέζιο παιχνίδι που συνεισφέρει στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ο Ζωιτσάκος (στο Χασάπης, 2012) αναφέρει πως το σκάκι αναδεικνύεται ως ένα χρήσιμο εργαλείο μάθησης στην γεωμετρία και στην κατάκτηση χωρικών εννοιών. 'Έτσι, στην φάση αυτή χρησιμοποιούμε αρχικά τη σκακιέρα με τα κομμάτια της ως χειραπτικό υλικό και στην συνέχεια εργαζόμαστε στην οθόνη του υπολογιστή, οπτικοποιώντας τις δραστηριότητες. Η οπτικοποίηση μιας δράσης στο περιβάλλον του υπολογιστή ενισχύει την παρατηρητικότητα των παιδιών (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2006 & 2012) και αποκτά ιδιαίτερη σημασία στην προσχολική ηλικία καθώς "μεγάλο μέρος της χωρικής γεωμετρικής και γενικότερα μαθηματικής δραστηριότητας στηρίζεται στην ανάπτυξη και επεξεργασία νοερών αναπαραστάσεων και συμβολικών εικόνων" (Clements, 2004).

Στην πρώτη αυτή φάση του σεναρίου μας παίρνουμε την σκακιέρα από τα επιτραπέζια παιχνίδια της τάξης και την φέρνουμε σε ένα τραπεζάκι στην ολομέλεια. Μπορούμε επίσης να έχουμε μία σκακιέρα για κάθε τραπέζι της τάξης και να χωρίσουμε τα παιδιά σε ομάδες. Οι μαθητές θα παρατηρήσουν τις σκακιέρες στημένες με όλα τους τα κομμάτια. Σκοπός μας είναι να περιγράψουν με το χειραπτικό υλικό, πώς είναι τοποθετημένα τα κομμάτια της σκακιέρας, χρησιμοποιώντας τις έννοιες που κατέκτησαν με τις προηγούμενες δράσεις της α' φάσης. Στην αρχή, η/ο εκπαιδευτικός θα εξηγήσει πως το παιχνίδι αυτό παίζεται από δύο παίκτες και πως κάθε παίκτης έχει μπροστά του τον στρατό του (λευκό και μαύρο στρατό) και θα καλέσει τα παιδιά της κάθε ομάδας να καθήσουν έτσι ώστε να έχουν ανάμεσά τους την σκακιέρα τους.

Καθώς παρατηρούμε την σκακιέρα, η/ο εκπαιδευτικός, δείχνοντας ταυτόχρονα το κομμάτι για το οποίο μιλάει, ξεκινά την περιγραφή : "-οι δύο στρατοί είναι τοποθετημένοι ο ένας απέναντι από τον άλλον", και "-οι πύργοι βρίσκονται στην άκρη της σκακιέρας" και "-κάθε πύργος δίπλα του έχει έναν ίππο" κτλ. Στη συνέχεια απευθύνει ερωτήσεις στις ομάδες, όπως "-ποιό κομμάτι βάζουμε ανάμεσα στην βασίλισσα και τον αξιωματικό;", "-ποιό κομμάτι τοποθετούμε μπροστά από τον βασιλιά;", μέχρι να περιγραφούν όλα τα λευκά κομμάτια.

Στην συνέχεια οι μαθητές δουλεύουν με απεικονιστικό υλικό στον υπολογιστή της τάξης. Στο ψηφιακό εργαλείο με τις διαδραστικές ενεργές περιοχές, οι μαθητές, χωρισμένοι στις ομάδες τους, έρχονται στον υπολογιστή. Με τη λειτουργία "drag and drop" θα τοποθετήσουν τα κομμάτια σε μια σκακιέρα-διάγραμμα. Τους ζητούμε να περιγράφουν στα άλλα μέλη της ομάδας πώς τοποθετούν το κάθε κομμάτι. 'Όταν τελειώσουν, ελέγχουν το αποτέλεσμα και το ανακοινώνουν στην ολομέλεια της τάξης.

Στο εργαλείο "κάρτες μνήμης" τα παιδιά εξασκούνται στην παρατήρηση και εμπέδωση της τοποθέτησης των κομματιών. Οι μαθητές, σε ζευγάρια, παίζουν το παιχνίδι αυτό στον υπολογιστή κάνοντας παρατηρήσεις "-οι πύργοι είναι στην άκρη της σκακιέρας", "-πίσω από τα στρατιωτάκια στέκονται τα κομμάτια της σκακιέρας" κ.α.

Στην φάση αυτή, παρέχονται φύλλα εργασίας. Στο πρώτο φύλλο οι μαθητές μπορούν να εργαστούν ατομικά. Το δεύτερο φύλλο εργασίας δίνει στην /στον εκπαιδευτικό μια αφόρμηση για πιθανή επέκταση του σεναρίου. Το τρίτο φύλλο εργασίας μπορεί να αξιοποιηθεί στην παρούσα φάση από τον/την εκπαιδευτικό, για την αξιολόγηση της ανταπόκρισης των μαθητών/τριών, σχετικά με τη στοχοθεσία που είχε τεθεί στην αρχή.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Clements & Samara (2004), στο Λεμονίδης Χ., (2014). Παρουσίαση, ανάλυση και σύγκριση του ισχύοντος και δύο σύγχρονων προγραμμάτων σπουδών της γεωμετρίας. Πρακτικά 13^ου διημέρου για τη διδασκαλία των μαθηματικών. 8 & 9 Μάη 2015. Θεσσαλονίκη

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2006). Οδηγός της Νηπιαγωγού. Ανακτημένο στις 27-9-2015 στον διαδικτυακό τόπο http://www.pi-schools.gr/content/index.php?lesson_id=300&ep=368

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2012). Νέα Προγράμματα Σπουδών για το Νηπιαγωγείο. Ανακτημένο στις 27-9-2015 στον διαδικτυακό τόπο http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php

Τζεκάκη, Μ. (2015). Προσεγγίζοντας χωρικές και γεωμετρικές έννοιες στις μικρές ηλικίες. Πρακτικά 13ου Διήμερου διαλόγου για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών. 8 & 9 Μάη 2015. Θεσσαλονίκη

Xασάπης, Δ. (2012). Το παιχνίδι στη μάθηση και στη διδασκαλία των μαθηματικών. Πρακτικά 10oυ Διημέρου Διαλόγου για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών. Αθήνα