Εξερευνώντας τον μουσικό κόσμο της τάξης μου: μία βιωματική, εθνογραφική προσέγγιση
Βιωματικές Δράσεις - ΣΔΕ - Project (Γυμνάσιο)
Εξερευνώντας τον μουσικό κόσμο της τάξης μου: μία βιωματική, εθνογραφική προσέγγιση
Η παρούσα πρόταση αφορά την εξερεύνηση του μουσικού κόσμου των μαθητών μιας τάξης από τους ίδιους. Μπορεί να ενταχθεί στο 5ο πεδίο των Βιωματικών Δράσεων του Γυμνασίου «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης», σύμφωνα με το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα (προτείνεται η Β’ Γυμνασίου, βλ. Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. 2007) και το αντίστοιχο ωρολόγιο πρόγραμμα (ΥΑ 115475/Γ2/06-09-2013). Στόχος είναι να μετατραπούν οι μαθητές σε μικρούς εθνογράφους και να προσεγγίσουν βιωματικά τη μουσική κουλτούρα των συμμαθητών τους και των οικογενειών τους, διευρύνοντας τους μουσικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς και επιστημονικούς τους ορίζοντες. Η βιωματική δράση έχει τη μορφή σχεδίου εργασίας και βασίζεται στις θεωρητικές έννοιες και τα αντίστοιχα μεθοδολογικά εργαλεία που παρέχει η παιδαγωγική της βιωματικής μάθησης (Χρυσαφίδης 2006· Ματσαγγούρας 2011), η πολιτισμική ανθρωπολογία και η εθνομουσικολογία (Κάβουρας 1996, 2015a, 2015b· Barz και Cooley 2008), σε επικοινωνία με τις επιστήμες της αγωγής (Spindler και Spindler 2000· Campbell et al. 2005· Σωτηρόπουλος 2013· Παπαπαύλου 2005), και η συμπεριληπτική, διαπολιτισμική παιδαγωγική (Burnard et al. 2008· Μάμας 2014).

Οι πολυπολιτισμική εικόνα της σύγχρονης τάξης, η οικονομική και κοινωνική κρίση, σε συνδυασμό με τις κοινωνικές και πολιτισμικές προκαταλήψεις, είναι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν εκδηλώσεις ρατσιστικών φαινομένων και αύξηση των κρουσμάτων σχολικού εκφοβισμού. Η εκπαιδευτική εμπειρία και έρευνα δείχνει ότι η πολιτική «επίσημης πολυπολιτισμικότητας» (Bannerji 2000) οδήγησε μεν στη συμπερίληψη διαφορετικών πολιτισμών στα αναλυτικά προγράμματα και τα σχολικά βιβλία, συχνά όμως έχει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, αφού οι «ξένοι» πολιτισμοί παρουσιάζονται ως κατώτεροι, «εξωτικοί» ή «πρωτόγονοι» (βλ. επίμετρο στο Παπαπαύλου 2005). Στη μουσική εκπαίδευση ειδικότερα, η αποπλαισιωμένη επαφή με μουσικές κουλτούρες διαφορετικών πολιτισμών μάλλον οξύνει αντί να μειώνει τις στερεοτυπικές αναπαραστάσεις των μαθητών για τον πολιτισμικό «Άλλο» (Bradley 2006), εκτός εάν υλοποιείται σε ένα βιωματικό, κριτικό-αντιρατσιστικό πλαίσιο (May 1999, Sefa Dei και McDermott 2014).
Πώς μπορεί να βοηθήσει η μουσική και οι τέχνες γενικότερα στην αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων, σε ένα πλαίσιο βιωματικών δράσεων; Στόχος της μουσικής-ανθρωπολογικής προσέγγισης του συγκεκριμένου σχεδίου βιωματικής δράσης είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές μέσω της επαφής με μία τελεστική τέχνη, όπως η μουσική, και μέσω της γνωριμίας με μία ποιοτική ερευνητική μεθοδολογία, όπως η εθνογραφική, ότι ο πολιτισμικός «Άλλος» δεν βρίσκεται σε κάποια ξένη, μακρινή και εξωτική χώρα, αλλά είναι ο διπλανός του, ο συμμαθητής του, ο συγγενής του, ή και ο ίδιος του ο εαυτός. Η γνωριμία με την εθνογραφική μέθοδο, που περιλαμβάνει επιτόπια έρευνα, συμμετοχική παρατήρηση, σημειώσεις πεδίου, συγγραφή αναστοχαστικού ημερολογίου, ηχογράφηση ή/και βιντεοσκόπηση ανοιχτών συνεντεύξεων και επεξεργασία των δεδομένων, συντελεί αποφασιστικά στην ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων για την προσέγγιση διαφορετικών μουσικών ειδών και πολιτισμών που υπάρχουν στο οικείο περιβάλλον των μαθητών, για την κριτική προσέγγιση του αντίστοιχου περιεχομένου του σχολικού βιβλίου μουσικής (Δημητρακοπούλου, Τζένου και Ανδρούτσος 2010), αλλά και για τη μεγαλύτερη κατανόηση του ευρύτερου κοινωνικού και πολιτισμικού περιβάλλοντός τους.
Δημιουργός Σεναρίου: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΟΥΡΔΟΥΛΑΣ (Εκπαιδευτικός)