Τάξεις στις οποίες απευθύνεται:

Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο απευθύνεται σε μαθητές της  Β΄Δημοτικού.

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές:

Εντάσσεται στη γνωστική περιοχή της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (Μελέτης Περιβάλλοντος της  Β΄Δημοτικού).Σχετίζεται επίσης με τη γλώσσα, τα μαθηματικά, την ιστορία, την αισθητική αγωγή και  την πληροφορική.

Γνώσεις και πρότερες ιδέες  ή αντιλήψεις των μαθητών

Οι μαθητές  έχουν ήδη αναφερθεί στις τέσσερις εποχές στην Α΄ τάξη  αλλά τα παιδιά έχουν συναντήσει τις εποχές και τους μήνες στην καθημερινή τους ζωή όταν μετράνε το χρόνο στην οικογένειά τους ,μέσα στα παραμύθια και στις  ιστορίες της γιαγιάς.

Λογισμικά που θα χρησιμοποιηθούν:

Η ενότητα περιλαμβάνει παιδαγωγικές δραστηριότητες αξιοποίησης τεχνολογικών εργαλείων ΤΠΕ.

1. Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης ( Kidspiration), για να ανιχνευτούν οι πρότερες γνώσεις των μαθητών για τις εποχές . Αυτό, γιατί η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι μια ειδική τεχνική οπτικοποίησης των σχέσεων ανάμεσα σε διάφορες έννοιες.

2.Το διαδίκτυο για να βρουν παραμύθια και άλλου είδους πληροφορίες.

3. Το λογισμικό ζωγραφικής (Revelation Natural Art) με το οποίο οι μαθητές θα δημιουργήσουν ελεύθερα ζωγραφικές συνθέσεις σχετικές με το θέμα μας..

Σκοπός και στόχοι

• ως προς τις ΤΠΕ
• ως προς τη διαδικασία μάθησης
• σε σχέση με άλλα γνωστικά αντικείμενα

 Διδακτικοί Στόχοι

Οι μαθητές επιδιώκεται:

Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο:

Οι μαθητές να κατανοήσουν την κυκλικότητα του χρόνου.

Οι μαθητές να εξοικειωθούν με άλλους τρόπους μέτρησης του χρόνου: εποχές-μήνες.

Οι μαθητές να παρατηρήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε εποχής τα οποία σχετίζονται με τη φύση, τις καιρικές συνθήκες, τις ασχολίες των ανθρώπων(δραστηριότητες-αθλήματα),ήθη-έθιμα, γιορτές.

Να καλλιεργήσουν την προφορική και τη γραπτή έκφραση.

Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και να δημιουργήσουν.

Να αναζητήσουν μύθους που αναφέρονται στην εναλλαγή των εποχών και κάνοντας αναδρομή στο παρελθόν να το συγκρίνουν με το παρόν όσον αφορά την ενδυμασία, τις κατοικίες, τις ασχολίες, τα εργαλεία.

Να αποδώσουν τις εποχές μέσα από το περιβάλλον του revelation natural art

Να γνωρίσουν τα έργα ζωγράφων  σχετικά με τις εποχές.

Να δραματοποιήσουν ένα τραγούδι αναλαμβάνοντας ρόλους.

Β. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών

Να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στον Η/Υ ως μέσο άντλησης πληροφοριών.

Να εξοικειωθούν με την εύρεση, αξιολόγηση και αξιοποίηση πληροφοριών και εικόνων μέσω του διαδικτύου.

 Να αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης και αξιοποίησης των λογισμικών , Kidspiration, Word, , Revelation Natural Art και γενικότερα του Η/Υ.

Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

Οι στόχοι μάθησης είναι γνωστικοί και μεταγνωστικοί, συναισθηματικοί – σχετικοί με τη δημιουργία  των κινήτρων.

Οι μαθητές μέσα από τη διαδικασία της έρευνας και της συνεργασίας στο έργο, εμβαθύνουν στη γνώση, αναλαμβάνουν ένα έργο που έχει νόημα γι’ αυτούς και ενισχύουν τις θετικές συμπεριφορές απέναντι στη μάθηση με συμμετοχή. Ενισχύεται η αυτοεκτίμηση κυρίως των συνεσταλμένων μαθητών αφού οι εργασίες ανακοινώνονται σε όλους και τέλος εμπεδώνεται το αίσθημα του ανήκειν σε μια ομάδα που παράγει έργο.

• Να συνεργαστούν στα πλαίσια της μικρής ομάδας και να διαπραγματευτούν.

• Να ασκηθούν στη συνεργατική μάθηση για την επίτευξη των στόχων τους, να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να αναπτύξουν τη δημιουργική και κριτική τους σκέψη.

• Να αναπτύσσουν το διάλογο και την επιχειρηματολογία.

• Να σέβονται τις διαφορετικές απόψεις και να συνθέτουν μέσα από αυτές καινούριες προτάσεις.

Διδακτική Προσέγγιση

Αφόρμηση- Έχοντας ως στόχο τη βαθύτερη κατανόηση και την ανακάλυψη του ενδιαφέροντος των παιδιών για την κυκλικότητα του χρόνου και την εναλλαγή των εποχών θα ακολουθηθεί το  μαθητοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας που δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να ακολουθήσουν ένα δημιουργικό, οικοδομιστικό μοντέλο  μάθησης.

Είναι φανερό πως ένα θέμα που αφορά εύρεση σχέσεων μεταξύ γεγονότων ή πραγματικοτήτων μπορεί να διδαχθεί αποτελεσματικά με παρουσίαση των σχετικών πηγών με πρόγραμμα παρουσίασης ή την υποβοήθηση της σκέψης για ανακάλυψη των σχέσεων μέσω των λογισμικών χαρτογράφησης (δηλαδή με ενσωμάτωση της τεχνολογίας). Επίσης άλλες υπερμεσικές πηγές όπως το διαδίκτυο ενισχύουν την αυτενέργεια του μαθητή και η συγκέντρωση δεδομένων από τέτοιες πηγές και η  έκφραση ιδεών βοηθά την ανάπτυξη της δημιουργικότητας του μαθητή καθώς και της κριτικής του σκέψης. Οι μαθητές στους οποίους θα γίνει το μάθημα γνωρίζουν ήδη τη χρήση των λογισμικών προγραμμάτων που θα αξιοποιηθούν (έχουν εξοικειωθεί στο πρόγραμμα του ολοήμερου σχολείου) (kidspiration, internet, revelation natural art).  

Θεωρητικό Πλαίσιο Το παρόν σενάριο στηρίζεται στη θεωρία του εποικοδομισμού του Piaget όπου ο μαθητής οικοδομεί τη γνώση, αναγνωρίζει τις εποχές  αναλόγως τα χαρακτηριστικά τους και στην προσπάθεια αυτή αλληλεπιδρά με το υλικό περιβάλλον (εκπαιδευτικό λογισμικό), τους συμμαθητές του και τον εκπαιδευτικό που έχει ρόλο εμψυχωτή και καθοδηγητή. Επίσης, στηρίζεται και στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρήσεις για την μάθηση (Vygotsky- Doise-  Mugny) σύμφωνα με τις οποίες ο μαθητής δημιουργεί ένα σύνολο γνώσεων με τη βοήθεια του περιβάλλοντος και όχι μόνος του. Οι κοινωνικογνωστικές θεωρίες υποστηρίζουν τη συνεργατική μάθηση σε όλες τις μορφές και ενθαρρύνουν τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών και γενικότερα την κοινωνική αλληλεπίδραση, συνεργασία και την ενεργό συμμετοχή των μαθητών και αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη.

Οι βασικές παιδαγωγικές αρχές που διέπουν το εκπαιδευτικό σενάριο είναι η διερευνητική και η συνεργατική μάθηση, καθώς επίσης και η διαθεματικότητα[1].

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού και των μαθητών

Ο ρόλος του δασκάλου είναι υποστηρικτικός και διευκολυντικός στην οργάνωση  και στην κατανομή των εργασιών. Μέσα βέβαια από τη διαμεσολάβηση διατηρεί τον διδακτικό του ρόλο. Ενθαρρύνει, θέτει ερωτήσεις και τους προτρέπει να συνεχίσουν την προσπάθεια. Οι οδηγίες που δίνονται στους μαθητές είναι γραπτές.

Οι μαθητές μοιράζονται υπεύθυνα τους ρόλους τους. Ο ένας γράφει(συγγραφέας), ο άλλος συμβουλεύει-παρατηρεί ,και ο άλλος εκτυπώνει και παρουσιάζει. Κάθε μέλος έχει την ευκαιρία να προσφέρει στο κοινό έργο. Οι μαθητές συνεργάζονται, διερευνούν, εντοπίζουν πληροφορίες, αξιολογούν και ανακοινώνουν τις εργασίες τους.(Διερευνητική και ανακαλυπτική μάθηση).Το κλίμα είναι τέτοιο που κάθε μέλος μαθαίνει από τα υπόλοιπα.

Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση των μαθητών είναι συντρέχουσα – διαμορφωτική  αλλά και τελική. Συντρέχουσα αξιολόγηση γίνεται  καθ’ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έργου, με τον δάσκαλο να βρίσκεται συνεχώς  κοντά στις ομάδες, να παρατηρεί το πώς εργάζονται και το πώς εκτελούν τις  διάφορες δραστηριότητες.Η συντρέχουσα αξιολόγηση προσφέρει την απαιτούμενη ανατροφοδότηση στον δάσκαλο και στον μαθητή. Ο δάσκαλος  μπορεί να εξακριβώσει το βαθμό μάθησης  και της κατανόησης του γνωστικού αντικειμένου από τους μαθητές, πόσο καλά  οικοδομήθηκε η  νέα γνώση, να επισημάνει την καταλληλότητα  των στόχων και την αποτελεσματικότητα των διδακτικών προσεγγίσεων. Στο θέμα της οικοδόμησης της γνώσης ο εκπαιδευτικός μπορεί να εντοπίσει τυχών παρανοήσεις, ν’ αποσταθεροποιήσει τις αρχικές ιδέες, έτσι ώστε να είναι πιο παραγωγική η οικοδόμηση των νέων γνώσεων.

Ο δάσκαλος αφ’ ενός αξιολογεί τη συλλογική εργασία των ομάδων και αφ’ ετέρου τη συμμετοχή και το ενδιαφέρον που επιδεικνύει το κάθε μέλος της ομάδας χωριστά.

Η τελική αξιολόγηση με σκοπό την ανακεφαλαίωση των όσων διδάχθηκαν και την αυτοαξιολόγηση των παιδιών στις καινούριες γνώσεις, γίνεται μέσω φύλλων εργασίας ,από τα οποία ενδεικτικά παραθέτω  στη συνέχεια.

Αναστοχασμός και σκέψεις:

Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας του Η/Υ στο συγκεκριμένο θέμα βοήθησε στην πιο παραγωγική και ποιοτική οικοδόμηση των νέων γνώσεων. Έδωσε περισσότερη προστιθέμενη  αξία στη διδακτική προσέγγιση. Με τη συνεργασία εντός και μεταξύ των ομάδων αξιοποιήθηκαν οι ικανότητες για οικοδόμηση της γνώσης απ’ όλα τα παιδιά αφού όλα τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να εκφραστούν και να ανακαλύψουν. Η χρήση του εννοιολογικού χάρτη και η μεγάλη ποικιλία εικόνων που παρέχονται μέσα από τη βιβλιοθήκη των δύο λογισμικών διευκολύνουν την όλη πορεία της διδασκαλίας  και  εξοικονομούν χρόνο στον εκπαιδευτικό. Η εξερεύνηση στο διαδίκτυο (καθοδηγούμενη λόγω μικρής ηλικίας), βοήθησε τα παιδιά ν’ ανακαλύψουν τη γνώση πέρα από το σχολικό εγχειρίδιο. Ευελπιστώ ότι όλα τα παιδιά πήραν αρκετές πληροφορίες και όξυναν τη δημιουργικότητά τους και την κριτική τους σκέψη.

 Βιβλιογραφία

Δαγδιλέλης, Β., & άλ., (2010), Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 1: Γενικό Μέρος. Πάτρα: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Ε.Α.Ι.Τ.Υ. ,

Κόμης, Β., & άλ., (2008), Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών στη Χρήση και Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διδακτική Διαδικασία. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 2Α: Κλάδοι ΠΕ60/ΠΕ70. Πάτρα: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Ε.Α.Ι.Τ.Υ. ,

ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (200), Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ). Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Μελέτης Περιβάλλοντος. Προσπελάστηκε: 21 Ιουνίου 2010, από http://www.pi-schools.gr/download/programs/depps/12deppsaps_mel_per.zip.

ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2006), Μελέτη Περιβάλλοντος Β’ Δημοτικού. Βιβλίο μαθητή. Αθήνα: ΟΕΔΒ.

Σελίδες στο διαδίκτυο

http://www.paidika.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1049&It…

Δημαράκη, Ε. (2004). Ανατομία Σεναρίων Μάθησης. EPICT

Δρ. Μασούρου Βαρβάρα: Η αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών για τη δημιουργία Εκπαιδευτικών Σεναρίων

Δρ. Ευθυμιόπουλος Αχιλλέας:  Θεωρίες Μάθησης και ΤΠΕ, Παιδαγωγική αξιοποίηση του διαδικτύου

[1] Η διαθεματικότητα, αποτελεί μια μέθοδο προσέγγισης προβλημάτων, αλλά και διδασκαλίας. Είναι η επέκταση της ανάλυσης ενός αντικείμενου σε σφαίρες που επεκτείνονται πέρα από τα αυστηρά όρια της μίας γνωστικής περιοχής, προκειμένου η μελέτη αυτή να εγγραφεί σε ένα γενικότερο πλαίσιο και να διασυνδεθεί με άλλες έννοιες (Ματσαγγούρας, 2003).