Όψεις του κοινωνικού μηχανισμού πίσω από την καθημερινή μου ζωή
Κοινωνικές - Πολιτικές επιστήμες (Γενικό Λύκειο)
Στο σενάριο αυτό επιδιώκεται να εξοικειωθούν οι μαθητές με έννοιες που συμπεριλαμβάνονται στο 3ο κεφάλαιο του βιβλίου μαθητή της κοινωνιολογίας της Γ’ Λυκείου, έννοιες που θα τους βοηθήσουν να εξηγήσουν τις καθημερινές τους εμπειρίες, να αντιληφθούν τη δυνατότητα εναλλακτικών ενδεχομένων και να αρθρώσουν προτάσεις για το ξετύλιγμά τους.
Η ανάδειξη του βαθύτερου νοήματος της κοινωνικοποίησης και των αλληλοσχετιζόμενων μ’ αυτή εννοιών συμβαδίζει με τη διατύπωση ερωτημάτων σχετικά με τις αιτίες των κοινωνικών προβλημάτων ενώ η σύνδεση με καθημερινές εμπειρίες δίνει μια αίσθηση προσωπικού νοήματος και παρακινεί στην ενεργητική συμμετοχή των διδασκομένων στη διαδικασία του μαθήματος, στη δημιουργική του αφομοίωση και την επισήμανση του ουσιώδους.
Πραγματοποιείται μια εννοιολογική κατασκευή που χαρτογραφεί περιοχές του κοινωνικού και δεν στοχεύει απλώς στη περιγραφή αλλά φιλοδοξεί να εξηγήσει τη σχέση του μέρους με το όλο ώστε οι μαθητές να εμβαθύνουν την κριτική παρατήρηση των κοινωνικών φαινομένων και να μετακινηθούν πίσω από αυτά. Με το να συγκροτήσουν εννοιολογικά μία όψη του κοινωνικού μηχανισμού που βρίσκεται πίσω από τη φαινομενικότητα της ανθρώπινης ζωής και με το να συνειδητοποιήσουν τις επιδράσεις του στην καθημερινότητά τους, έχουν την ευκαιρία να κατανοήσουν επαρκέστερα τον κόσμο που ζουν.
Παρόλο που η έννοια του κοινωνικού μηχανισμού προσιδιάζει στην έννοια της δομής και κατ’ επέκταση παραπέμπει σε μια μάλλον δομο-λειτουργιστική προσέγγιση (οπότε εμφανίζεται ευάλωτη απέναντι στις πολύπλευρες κριτικές του δομολειτουργισμού) είναι κατ’ αρχάς χρήσιμη και αποδοτική όχι μόνο για τη βαθύτερη κατανόηση των κοινωνικών διαστάσεων του περιβάλλοντος κόσμου και της δυναμικής της κοινωνίας αλλά –δεδομένου ότι αναφέρεται πάντα στις αιτίες και τις συνέπειες της ανθρώπινης δράσης- και για την εμπέδωση της δυνατότητας δημιουργικής παρέμβασης. Ταυτόχρονα, μέσω της εφαρμογής στην καθημερινή ζωή εξερευνώνται οι δυνατότητες και τα όρια των θεσμικών δομών και των προδιαθέσεων φανερώνοντας τη ρευστότητα του κοινωνικού πεδίου και την ανάγκη συμπερίληψης εννοιών από τις σχολές σύγκρουσης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Μ’ αυτό τον τρόπο οι μαθητές εισέρχονται στο κέντρο ενός βασικού προβληματισμού της κοινωνιολογικής θεωρίας.
Ο εννοιολογικός χάρτης δεν προορίζεται για να ξεχαστεί αλλά επειδή μπορεί να εμπλουτίζεται συνεχώς καθ' όλη τη σχολική χρονιά συνιστά τον καμβά πάνω στον οποίο αναπτύσσονται προβληματισμοί και το εργαλείο για την εμπέδωση και κριτική επιθεώρηση ενός συνόλου σχετικών γνώσεων και αντιλήψεων.
Το πρόβλημα που προσπαθεί να επιλυθεί είναι ο τρόπος με τον οποίο οι μαθητές θα καταφέρουν να κατανοήσουν εις βάθος τις βασικές έννοιες κοινωνικός θεσμός, σύστημα, κοινωνική θέση, κοινωνικός ρόλος, κοινωνικοποίηση, φορείς κοινωνικοποίησης, κοινωνικές αξίες και κανόνες, κοινωνικός έλεγχος και αυτοέλεγχος, έτσι ώστε να καταφέρουν να ανακαλύψουν τις μεταξύ τους σχέσεις και να τις συνθέσουν σε ένα όλο. Ενώ οι έννοιες και οι ορισμοί τους μπορούν εύκολα να εντοπιστούν στο βιβλίο κοινωνιολογίας της Γ Λυκείου, οι πραγματικές διαστάσεις τους δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές. Οι δυσχέρειες που προκύπτουν από τον προσανατολισμό των μαθητών προς τις πανελλήνιες εξετάσεις, το συνολικό φόρτο εργασίας και την έλλειψη κινήτρων αντιμετωπίζονται με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας και το συσχετισμό με την καθημερινή τους ζωή ώστε να αποκτηθεί προσωπικό νόημα και να κινητοποιηθεί η αυτενέργεια.
Οι μαθητές θα πρέπει να καταφέρουν: 1) να συμπληρώσουν έναν εννοιολογικό χάρτη που θα αναπαριστά τον τρόπο που οι συγκεκριμένες έννοιες σχετίζονται μεταξύ τους, 2) να κατανοήσουν τη δυναμική που αποκτούν οι έννοιες καθώς συγκροτούνται σε μια ολότητα που εκφράζεται ως ένας κοινωνικός μηχανισμός, 3) να αντιληφθούν τις δικές τους θέσεις μέσα σ’ αυτό το μηχανισμό, 4) να εντοπίσουν τα κυριότερα προβλήματα (ή δυσλειτουργίες) που προκύπτουν σε διάφορα σημεία του όλου και 5) να τοποθετηθούν κριτικά.
Δημιουργώντας ένα μοντέλο μέσω του οποίου θα ερμηνεύσουν καταστάσεις της καθημερινής ζωής, θα συνειδητοποιήσουν την κατασκευασιμότητα των κοινωνικών πραγμάτων και συνακόλουθα τη δυνατότητα αλλαγής τους, θα αναπτύξουν διάθεση για ενεργή παρέμβαση και θα αρχίσουν να σχηματοποιούν στη σκέψη τους προτάσεις για τον περιορισμό ή την εξάλειψη των προβλημάτων.
2)Εκτυπωτής.
3)Φωτοτυπικό μηχάνημα.