Ο ομηρικός "οίκος" και οι πρώτοι πολιτικοί θεσμοί
Ιστορία (ΔΕ) (Γενικό Λύκειο)
Το σενάριο προσεγγίζει την έννοια του ομηρικού "οίκου" ως μιας εκ των πρώτων μορφών κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης στην αρχαία Ελλάδα. Μελετώνται πλευρές, όπως κοινωνική διαστρωμάτωση, οικονομικές ασχολίες και πολιτική οργάνωση.
Στη συνέχεια αναδεικνύονται οι πρώτες μορφές δημόσιου λόγου και ο ρόλος του ατόμου σε αυτή την κοινωνία. Ο δημόσιος λόγος διατυπώνεται μέσα σε συγκεκριμένους θεσμούς που αλληλοεξαρτώνται. Οι θεσμοί αυτοί εξελίσσονται και αναπτύσσονται στην κλασική Ελλάδα του 5ου αιώνα.
Στην τελευταία φάση επιχειρείται σύγκριση των θεσμών της ομηρικής εποχής μεταξύ ενός μυθοπλαστικού παραδείγματος απολιτικής κοινωνίας (Κύκλωπες) και της πλήρους ανάπτυξης δημοκρατικών θεσμών, όπως η εκκλησία του δήμου στην Αθήνα της κλασικής εποχής.
Το σενάριο δεν αναπτύσσει τις αιτίες για τις οποίες εξελίχθηκε ο "ομηρικός οίκος" σε άλλου τύπου πολιτεύματα. Προσπαθεί να αναδείξει το κεντρικό χαρακτηριστικό του: Είναι μια πολιτική κοινωνία, η οποία δημιουργεί πολιτικούς θεσμούς και στην οποία για πρώτη φορά τα άτομα συμμετέχουν με τη γνώμη τους, τις αποφάσεις ή τις αντιρρήσεις τους και, βεβαίως, τη θέση τους.
Σύντομη βιβλιογραφία:
- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμοι Β και Γ1. Εκδοτική Αθηνών, 1970
- Mosse, Cl. Η Αρχαϊκή Ελλάδα. Από τον Όμηρο ως τον Αισχύλο, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 2001
- Βλάχος, Γ. Πολιτικές κοινωνίες στον Όμηρο, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1985
- Finley, M. Ο κόσμος του Οδυσσέα, Σιδέρης, Αθήνα, 1954
- Ομηρικά Έπη, Οδύσσεια και Ιλιάδα. Μεταφράσεις των Καζαντζάκη -Κακριδή και Πολυλά. Ανακτήθηκαν από τη σελίδα Ελληνικός Πολιτισμός.
Παρατηρήσεις:
- Η λέξη "πολιτικός" χρησιμοποιείται καταχρηστικά, επειδή είναι παράγωγη της λέξης "πόλις" που προέκυψε αργότερα. Ωστόσο οι πρώτοι θεσμοί που θεμελιώνονται την εποχή του ομηρικού "οίκου" παραπέμπουν στον καταμερισμό αρμοδιοτήτων - εξουσιών και συναντώνται συστηματικά στις μεταγενέστερες πόλεις.
- Οι Βλάχος και Mosse επιχειρηματολογούν για το πώς μπορούν τα ομηρικά έπη να αξιοποιηθούν ως ιστορικές πηγές, παρά τη γενική διαπίστωση ότι "τα έπη είναι πρώτα απ' όλα ένα δημιούργημα της φαντασίας, και έτσι πρέπει να διαβάζονται".
Τι σημαίνει η έννοια του ομηρικού "οίκου" από άποψη κοινωνίας και οικονομίας;
Ποιες δυνατότητες παρέχει ο ομηρικός "οίκος" στα άτομα να διατυπώνουν δημόσιο λόγο, να εκφράζονται δηλαδή σχετικά με θέματα που αφορούν στο σύνολο της κοινωνίας;
Δημιουργός Σεναρίου: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΔΕΛΗΣ (Εκπαιδευτικός)
Έλεγχος Σεναρίου με τα Προγράμματα Σπουδών: ΚΟΡΝΑΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Σχολικός Σύμβουλος)
Έλεγχος Επιστημονικής Επάρκειας Σεναρίου: ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ (Συντονιστής)