Στο σενάριο περιλαμβάνονται δύο φύλλα εργασίας. Οι δραστηριότητες σχεδιάστηκαν ακολουθώντας σε μεγάλο βαθμό τη δομή του λογισμικού «Βιολογία Α΄- Γ΄ Γυμνασίου», του σχολικού βιβλίου, του βιβλίου καθηγητή καθώς και στη χρήση ενός βίντεο αναρτημένο στην ηλεκτρονική πλατφόρμα «Αίσωπος» Σενάριο ''Τα επίπεδα οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών-Οι ζωικοί ιστοί'', Φάση 1η ‘’Τα επίπεδα οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών’’ http://aesop.iep.edu.gr/node/18172/4520

ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Προβλέπεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών της Βιολογίας Γ΄ γυμνασίου η διδασκαλία της ενότητας:

‘1.3 Τα επίπεδα οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών’, 'Τα είδη των ζωικών ιστών' στο Κεφάλαιο 1ο κεφ. ‘Οργάνωση της ζωής – Βιολογικά συστήματα’.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων στην αίθουσα πληροφορικής. Εναλλακτικά το μάθημα μπορεί να γίνει στην αίθουσα διδασκαλίας με έναν Η/Υ και βιντεοπροβολέα. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί το εργαστήριο φυσικών επιστημών εφόσον είναι κατάλληλα εξοπλισμένο για να υποστηρίξει την 3η δραστηριότητα του 2ου φύλλου εργασίας. Διαφορετικά οι ομάδες των μαθητών θα πραγματοποιήσουν την εναλλακτική 3η δραστηριότητα του 2ου φύλλου εργασίας στην αίθουσα πληροφορικής. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού κατά τη διάρκεια διεξαγωγής του μαθήματος είναι επικουρικός, παρακολουθεί την διαδικασία και παρεμβαίνει μόνο όταν χρειαστεί ή όταν ζητηθεί από κάποια ομάδα.

Θα χρησιμοποιηθεί ένα βίντεο που έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα 'Αίσωπος' με θέμα ‘Τα επίπεδα οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών’ και το λογισμικό «Βιολογία Α’-Γ΄ γυμνασίου». Θα πρέπει να υπάρχει σύνδεση στο διαδίκτυο για να δουν οι μαθητές το βίντεο και να πραγματοποιηθεί διαδικτυακά (σε φόρμα Google) η αξιολόγηση.

Στην κάθε ομάδα (τεσσάρων μαθητών) δίνονται τα ίδια φύλλα εργασίας πάνω στα οποία εργάζονται οι μαθητές, ανεξάρτητα από τις άλλες ομάδες και στο τέλος ανακοινώνονται τα αποτελέσματα όλων των ομάδων στην τάξη.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

1. Να ονομάζουν και να ορίζουν τα διαφορετικά επίπεδα οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών (1ο  Φ.Ε.- δραστηριότητες 1, 2, 3, 4).
2. Να εξηγούν την έννοια της διαφοροποίησης των κυττάρων (1ο  Φ.Ε.- δραστηριότητες  1, 2).
3. Να επισημαίνουν το γεγονός ότι τα κύτταρα των οργανισμών υφίστανται μεταβολές κατά τη διαφοροποίηση (1ο  Φ.Ε.- δραστηριότητες  1, 2).
4. Να προσδιορίζουν τα επίπεδα οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών (1ο Φ.Ε.- δραστηριότητες 1,  2, 3, 4).
5. Να  διακρίνουν και να περιγράφουν, συνοπτικά, τα είδη των διαφορετικών ζωικών ιστών (2ο  Φ.Ε.- δραστηριότητα 1, 2, 3, 4).
6. Να διακρίνουν τις σχέσεις μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων στα οποία οργανώνεται η ζωή (1ο  Φ.Ε.- δραστηριότητες 1, 2, 3, 4 -  2ο  Φ.Ε.- δραστηριότητα 1, 2)
7. Να συσχετίζουν τη δομή με τη λειτουργία σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής (2ο  Φ.Ε.- δραστηριότητα 1, 2, 3, 4).
8. Να εξοικειωθούν με τη διαδικασία «πρόβλεψη- πειραματισμός- επιβεβαίωση- συμπέρασμα.» (1ο  Φ.Ε.- δραστηριότητες 1, 2, 3, 4 -  2ο  Φ.Ε.- δραστηριότητες 1, 2, 3, 4).
9. Να εμπεδώσουν ή και να βελτιώσουν τα συμπεράσματά τους κατά τη συζήτηση των αποτελεσμάτων στην ολομέλεια (1ο Φ.Ε.- δραστηριότητα 5, 2ο Φ.Ε.- δραστηριότητα 4 ).

Το 1ο Φ.Ε. έχει ως κύριο θέμα την κυτταρική διαφοροποίηση και τα επίπεδα οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών.

Το 2ο Φ.Ε. έχει ως κύριο θέμα τους ζωικούς ιστούς και τους ιστούς που σχηματίζουν το όργανο του στομάχου.

Στο τέλος κάθε δραστηριότητας γίνεται έλεγχος και τυχών διόρθωση αν η πρόβλεψη που έκαναν οι μαθητές ήταν λανθασμένη. Τέλος γίνεται  συζήτηση με τις άλλες ομάδες για την εξαγωγή συμπερασμάτων.

Για αξιολόγηση των μαθητών δίνονται ερωτήσεις σε φόρμα της Google και οι μαθητές απαντούν σ’ αυτές προς το τέλος της δεύτερης διδακτικής ώρας.

1ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Περιλαμβάνει 5 δραστηριότητες:

• Στην πρώτη δραστηριότητα οι μαθητές κάνουν πρόβλεψη και καταγράφουν τις απόψεις τους με βάση τις πρότερες γνώσεις που έχουν από τη διδασκαλία της Βιολογίας Α’ Γυμνασίου για την δημιουργία ενός πολυκύτταρου οργανισμού από το ζυγωτό.
• Στην δεύτερη δραστηριότητα παρακολουθούν το βίντεο για την κυτταρική διαφοροποίηση και τη δημιουργία του οργανισμού στον άνθρωπο.
• Στη συνέχεια επιβεβαιώνουν ή απορρίπτουν τις προβλέψεις τους, κάνουν τις απαραίτητες διορθώσεις και εξάγουν συμπεράσματα.
• Στην τρίτη δραστηριότητα οι μαθητές περιγράφουν με βάση τις γνώσεις τους από τι αποτελούνται οι ιστοί.
• Στην τέταρτη δραστηριότητα οι μαθητές παρατηρούν στο λογισμικό πληροφορίες για την οργάνωση των πολυκύτταρων οργανισμών, πως τα κύτταρα σχηματίζουν ιστούς , πως οι ιστοί σχηματίζουν όργανα,  και τα συστήματα οργάνων τον οργανισμό.
• Επιβεβαιώνουν ή  διορθώνουν τις προβλέψεις τους και καταλήγουν σε συμπεράσματα.
• Τέλος ανακοινώνουν τα συμπεράσματά τους στην ολομέλεια.

2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Περιλαμβάνει 4 δραστηριότητες:

• Αρχικά οι μαθητές (1η δραστηριότητα) κάνουν πρόβλεψη και καταγράφουν τις απόψεις τους για τους ιστούς που υπάρχουν στο όργανο του στομάχου.
• Στην δεύτερη δραστηριότητα οι μαθητές με τη βοήθεια του λογισμικού παρατηρούν τους ιστούς που υπάρχουν στο όργανο του στομάχου.
• Στην τρίτη δραστηριότητα χρησιμοποιώντας το μικροσκόπιο παρατηρούν τους διαφορετικούς ζωικούς ιστούς και με την βοήθεια του λογισμικού παρατηρούν σε φωτογραφίες (από μικροσκόπιο) τις λεπτομέρειες της δομής των τεσσάρων μεγάλων κατηγοριών των ζωικών ιστών.
• Συζητούν με τις άλλες ομάδες τον σκοπό και λειτουργία των διαφορετικών ιστών στο στομάχι.
• Καταλήγουν σε συμπεράσματα.
• Τέλος για αξιολόγηση δίνονται 5 ερωτήσεις σε φόρμα της Google.
• Ως εργασία για το σπίτι αναθέτουμε στην κάθε ομάδα να βρει πληροφορίες  για τη δομή και λειτουργία ενός συστήματος οργάνων που αποτελούν τον ανθρώπινο οργανισμό.

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Α΄- Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - Η ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ

Το συγκεκριμένο λογισμικό χρησιμοποιείται γιατί σ’ αυτό οι μαθητές παρακολουθούν τα επίπεδα οργάνωσης των πολυκύτταρων οργανισμών (κύτταρο, ιστός, όργανο, σύστημα οργάνων), πως τα κύτταρα σχηματίζουν τους ιστούς και τα όργανα του πεπτικού συστήματος. Παρατηρούν φωτογραφίες από μικροσκόπιο των τεσσάρων μεγάλων κατηγοριών των ιστών. Επίσης έχουν την δυνατότητα να κάνουν μεγέθυνση και να διακρίνουν τα οργανίδια των κυττάρων των ιστών. Στο εργαστήριο μπορούμε να παρατηρήσουμε τους διαφορετικούς ιστούς αλλά δεν έχουμε την δυνατότητα για τόσο μεγάλη μεγέθυνση ώστε οι μαθητές να διακρίνουν τις λεπτομέρειες των κυττάρων των ιστών. Επίσης η απλή παρατήρηση των ιστών στο εργαστήριο με το μικροσκόπιο θα απαιτούσε πολύ χρόνο και οι μαθητές θα πρέπει να έχουν δεξιότητες στην χρήση των μικροσκοπίων. Το προηγούμενο πρόβλημα αντιμετωπίζεται με προετοιμασία του εργαστηρίου φυσικών επιστημών από τον εκπαιδευτικό, για την παρατήρηση των ιστών με μικροσκόπια (οι μαθητές κάνουν άμεσα την παρατήρηση των ιστών) και παράλληλα των φωτογραφιών των ιστών από το λογισμικό Βιολογία Α’-Γ΄ Γυμνασίου με τη βοήθεια του υπολογιστή και του βιντεοπροβολέα του εργαστηρίου.   Με το λογισμικό η εικονική παρατήρηση των ιστών γίνεται πολύ εύκολα από τους μαθητές, μπορούν να διακρίνουν λεπτομέρειες και τους βοηθά στην ενεργητική μάθηση, δηλαδή να «χτίσουν» τις γνώσεις τους.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η διδακτική προσέγγιση που εφαρμόζεται είναι ο κοινωνικός εποικοδομητισμός και στην κάθε ομάδα υπάρχει μια κατανομή των εργασιών της κάθε δραστηριότητας, για την εξαγωγή των κοινών συμπερασμάτων. Όλες οι ομάδες των μαθητών για κάθε δραστηριότητα καλούνται να προβλέψουν, να διατυπώσουν τις ήδη εμπεδωμένες απόψεις τους, στη συνέχεια χρησιμοποιώντας το βίντεο, το λογισμικό, κάνοντας μικροσκοπική παρατήρηση να καταλήξουν σε συμπεράσματα και τέλος να επαληθεύσουν ή να απορρίψουν τις αρχικές τους απόψεις. Μ΄ αυτόν τον τρόπο επιδιώκουμε να ενισχύσουμε τις ήδη υπάρχουσες σωστές απόψεις και να ανατρέψουμε τις λανθασμένες. Σε μικρότερο βαθμό εφαρμόζεται η καθοδηγούμενη διερεύνηση.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

1. Αντιλαμβάνονται τους πολυκύτταρους οργανισμούς ως σύνολα όμοιων αυτοτελών κυττάρων.
2. Αντιστέκονται στο γεγονός ότι οργανισμοί όπως ο άνθρωπος και όργανα όπως το συκώτι ή το στομάχι αποτελούνται από κύτταρα.
3. Συγχέουν μεταξύ τους τις έννοιες ‘ανάπτυξη’, ‘κυτταρική διαίρεση’, ‘κυτταρική αύξηση’ και ‘κυτταρική διαφοροποίηση'.

ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ

α. Να αναπτύξουν οι μαθητές την προσωπικότητα τους με τη δημιουργία ανεξάρτητης σκέψης, αγάπης για εργασία, κριτικής ικανότητας για την αντιμετώπιση καταστάσεων, δεξιότητες στην χρήση των υπολογιστών καθώς και δυνατότητα για επικοινωνία και συνεργασία με άλλα άτομα. 

β. Να δημιουργηθεί στους μαθητές η ανάγκη για αναζήτηση της γνώσης και να εξοικειωθούν με τον επιστημονικό τρόπο σκέψης και την επιστημονική μεθοδολογία.

γ. Να αποκτήσουν δεξιότητες επικοινωνίας, να μάθουν να ακούν  τις απόψεις των άλλων και να τοποθετούν τη δική τους ανάμεσα σε εκείνες.