To νερό: στοιχείο και... στοιχειό.
Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο)
Το παρόν σενάριο προσεγγίζει διαθεματικά το στοιχείο του νερού. Οι βασικοί άξονες στους οποίους κινείται είναι δυο. Ο πρώτος αφορά στη γνωριμία με τον κύκλο του νερού, στις μορφές και χρήσεις που αυτό μπορεί να έχει, ενώ ταυτόχρονα εστιάζει στα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα που το απειλούν.Απώτερος στόχος είναι η καλλιέργεια της περιβαλλοντικής-οικολογικής συνείδησης των μαθητών.
Ο δεύτερος άξονας αφορά στην παρουσία και στους τρόπους χρήσης του νερού στην αρχαιότητα στη Ρώμη και στο Βυζάντιο, καθώς και στη δυναμική του στη Θρησκειολογία .Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στα γοητευτικά πλάσματα που κατοικούν σ΄ αυτό νεράιδες, δράκοντες, γοργόνες και στοιχειά που μαγεύουν με τις ιστορίες και τους θρύλους τους.
Ταυτόχρονα δίνεται έμφαση στη διάσταση του νερού μέσα από τα ήθη, τα έθιμα, τη λαογραφία την παράδοση και την τέχνη γενικότερα.
Ως προς τη μεθοδολογία υλοποίησης του, ακολουθείται η ομαδοσυνεργατική μέθοδος με το χωρισμό των μαθητών σε υποομάδες, η βιωματική προσέγγιση των υπό διαπραγμάτευση θεμάτων, καθώς και η σύνδεση τους με άλλα γνωστικά αντικείμενα και συγκεκριμένα με τα μαθήματα της Γεωγραφίας, της Βιολογίας, της Τεχνολογίας, των Αρχαίων Ελληνικών, της Νεοελληνικής Γραμματείας της Ιστορίας, των Θρησκευτικών και των Εικαστικών.Τα παραπάνω στηρίζουν δυναμικά το διαθεματικό χαρακτήρα του σεναρίου.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται στη χρήση των ΤΠΕ, στη δημιουργική γραφή και στην παραγωγή από τους μαθητές πολυτροπικών κειμένων, ενώ η αξιολόγηση- διαγνωστική και μη- επικουρεί δυναμικά τη στοχοθεσία του σεναρίου.
Να επισημανθεί επίσης πως σε όλα τα στάδια εκπόνησης του προγράμματος λαμβάνεται πρόνοια για διαβαθμισμένη μάθηση καθώς η περιβαλλοντική ομάδα -όπως άλλωστε και οι σχολικές τάξεις- χαρακτηρίζονται από μαθησιακή ανομοιογένεια.
Τέλος προτείνονται δραστηριότητες οι οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα των μελών της ομάδας.
Ενώ από πολύ νωρίς οι μαθητές αναγνωρίζουν ποια είναι τα βασικά στοιχεία που απαρτίζουν το περιβάλλον και τον κόσμο γύρω τους, συχνά δεν μπορούν να κατανοήσουν την αλληλεπίδραση των στοιχείων αυτών μεταξύ τους. Ταυτόχρονα αδυνατούν σε πολλές περιπτώσεις να αντιληφθούν την επίδραση που έχουν οι πράξεις και οι επιλογές τους σ΄αυτό, αδυναμία που σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται ακόμα και σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Ο εκπαιδευτικός που καλείται να εκπονήσει πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για το νερό οφείλει στο σημείο αυτό να βοηθήσει τους μαθητές του να κατανοήσουν πόσο σημαντικό είναι το στοιχείο αυτό για την ύπαρξη της ζωής, να ακολουθήσει μαζί τους τον κύκλο του, να περιγράψει τις μορφές και τις μεταβολές της φυσικής του κατάστασης, αλλά κυρίως να τους βοηθήσει να αντιληφθούν τις ευαίσθητες ισορροπίες και τους συσχετισμούς ανάμεσα στα στοιχεία που απαρτίζουν το περιβάλλον και στο πως αυτά συνδέονται με τα μεγαλύτερα και σοβαρότερα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα που αφορούν στο νερό, όπως αυτό της έλλειψης και της υποβάθμισης του. Απώτερος στόχος είναι η γνώση και η ενημέρωση για τα παραπάνω να μετουσιωθεί σε ευαισθητοποίηση για την ανάγκη της ορθολογικής χρήσης και προστασίας του.
Ζητούμενο επίσης είναι η διαθεματικότητα η οποία αποτελεί απαραίτητο προσανατολισμό του παρόντος ψηφιακού σεναρίου. Οι διεπιστημονικές προσεγγίσεις σε άλλα γνωστικά αντικείμενα του σχολείου όπως η Γεωγραφία, η Ιστορία, τα Θρησκευτικά, η Γλώσσα και μέσω αυτής η Λαογραφία και η Παράδοση καθώς και τα Εικαστικά, βοηθούν στη θεώρηση του στοιχείου του νερού και ως …στοιχειό.
Η χρήση των ΤΠΕ κατά τη διάρκεια εκπόνησης του προγράμματος ενισχύει και αξιοποιεί την πολυαισθητηριακή αντίληψη των μαθητών, ενθαρρύνοντας την ερευνητική τους διάθεση και παράλληλα τους εξοικειώνει σε ένα καινούριο τρόπο δημιουργικότητας και έκφρασης. Αποτελεί μια από τις καίριες αξιώσεις του σεναρίου προκειμένου να δημιουργηθούν οι βάσεις για τον αρμονικό συγκερασμό ψηφιακού και περιβαλλοντικού γραμματισμού. Ταυτόχρονα μπορεί να στηρίξει την επιδίωξη για διαβαθμισμένη γνώση ανάλογα με το γνωστικό επίπεδο των μαθητών.
Τέλος, όλα τα παραπάνω θα πρέπει να λάβουν χώρα στα πλαίσια ενός ευχάριστου μαθησιακού κλίματος, ώστε η διαδικασία πρόσληψης της γνώσης να μη δημιουργεί στους μαθητές ανία και παθητική συμμετοχή στο πρόγραμμα. Η εισαγωγή της καινοτομίας, η συνεργασία τους σε ομάδες, η βιωματική μάθηση, η εκπαίδευση τους στη χρήση υπολογιστή και του παρεπόμενου ψηφιακού υλικού, η ενεργητική και βιωματική μάθηση είναι ένα ακόμη από τα ζητούμενα στα οποία καλείται να ανταποκριθεί το παρόν πρόγραμμα.