Ίδρυμα Λαμπράκη, ταινιομάθημα " Ιουστινιανός", μέρος πρώτο.

"Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός, στο κέντρο της παράστασης, συνοδεύεται από έξι φρουρούς και τρεις αξιωματούχους, δύο στα δεξιά του και έναν στα αριστερά του, ενώ κρατάει χρυσό δίσκο, τον οποίο πρόκειται να προσφέρει στον ναό. Φοράει έναν βαρύ πορφυρό μανδύα, που κάνει το σώμα του να φαίνεται πλατύ και επίπεδο. Το πρόσωπό του είναι δουλεμένο με μεγάλη λεπτομέρεια και στο κεφάλι του φέρει φωτοστέφανο, γεγονός που τον κάνει να ξεχωρίζει με τη μεγαλοπρέπειά του. Δίπλα του στέκεται ο επίσκοπος Μαξιμιανός, όπως μας πληροφορεί η επιγραφή πάνω από το κεφάλι του. Ο Μαξιμιανός κρατάει έναν σταυρό στολισμένο με πολύτιμους λίθους, ενώ η συνοδεία του, στα αριστερά του, αποτελείται από δύο διακόνους, ο ένας από τους οποίους κρατάει το Ευαγγέλιο και ο άλλος ένα θυμιατήρι. Πρόκειται για μοναδικό έργο από θεματολογική άποψη, καθώς ο αυτοκράτορας, αλλά και η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, στο απέναντι ψηφιδωτό, παρουσιάζονται να προσφέρουν τα σκεύη της Θείας Ευχαριστίας στον ναό για τα εγκαίνιά του, μια συνήθεια που είχε ξεκινήσει από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της μητέρας του Ελένης. Ό,τι εντυπωσιάζει σ’ αυτό το έργο είναι η επιλογή του καλλιτέχνη να αναπαραστήσει τον Μαξιμιανό δίπλα στον αυτοκράτορα, γεγονός που δηλώνει ότι η θρησκευτική εξουσία θεωρούνταν ισότιμη με την πολιτική. Ο αυτοκράτορας είναι πολιτικά ο ανώτατος άρχοντας, ενώ ο επίσκοπος είναι ο θρησκευτικός ηγέτης, που είναι εντεταλμένος από τον αυτοκράτορα να ασκήσει την εκκλησιαστική εξουσία. Νοητά μοιάζει σαν οι βασιλείς να είναι παρόντες στην πόλη της Ραβένας, την οποία η πολιτική εξουσία στην Κωνσταντινούπολη σκόπευε να χρησιμοποιήσει ως έδρα, για να επιβληθεί πολιτικά και θρησκευτικά στη Δύση." Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

Επιδρομές τον 6ο αιώνα

Όσο για την Ιλλυρία και τη Θράκη ολόκληρη -που σημαίνει όλη την περιοχή από τον Ιόνιο κόλπο ως τα προάστια του Βυζαντίου, μέσα στην οποία βρίσκονται η Ελλάδα και η χώρα των Χερρονησιωτών (περίπου η σημερινή Βαλκανική χερσόνησος)-, Ούννοι και Σκλαβηνοί και 'Αντες, κάνοντας επιδρομές εναντίον τους σχεδόν κάθε χρόνο αφότου ο Ιουστινιανός παρέλαβε την εξουσία, προξένησαν αγιάτρευτα κακά στους κατοίκους τους. Πάνω από διακόσιες χιλιάδες ήταν, νομίζω, οι Ρωμαίοι που σκοτώνονταν ή γίνονταν σκλάβοι σε κάθε επιδρομή, ώστε η λεγόμενη "σκυθική ερημία" επικράτησε στ' αλήθεια παντού σ' αυτή τη χώρα.

Προκοπίου Kαισαρέως, Aνέκδοτα ή Aπόκρυφη Iστορία, εκδόσεις 'Αγρα, Αθήνα 1993, 18, 20-21, 120-121 (μετάφραση Αλόη Σιδέρη). http://www.ime.gr/chronos/08/gr/p/index.html

http://www.ime.gr/chronos/08/gr/p/index.html

ebooks.edu.gr

H Στάση του Νίκα

"Ο λαός, που στέκονταν σε άτακτη μάζα, όταν είδε θωρακισμένους στρατιώτες, που είχαν αποκτήσει μεγάλη δόξα για αδραγανθία και είχαν μεγάλη πολεμική εμπειρία, να τρέχουν και να χτυπούν με ταξίφη τους, τράπηκαν σε φυγή. Τότε ακούστηκαν δυνατές κραυγές, όπως ήταν φυσικό, και ο Μούνδος, που βρισκόταν εκεί κοντά και βιαζόταν να μπει στη μάχη (γιατί ήταν τολμηρός και δραστήριος), αλλά οι περιστάσεις τον έκαναν να απορεί για το τι πρέπει να κάνει, βλέποντας τον Βελισάριο να μπαίνει στον αγώνα, έκανε και αυτός επίθεση στον Ιππόδρομο από την πύλη που λέγεται Νεκρή. Και τότε οι στασιαστές, που βρίσκονταν γύρω από τον Υπάτιο, χτυπιούνταν αμείλικτα και από τις δύο μεριές και κατατροπώνονταν. Όταν η φυγή γενικεύτηκε και η σφαγή του λαού πήρε μεγάλη έκταση, ο Βοραΐδης και ο Ιούστος, ανιψιοί του Ιουστινιανού, χωρίς κανένας να τολμά να τους εμποδίσει, κατέβασαν από το θρόνο τον Υπάτιο και τον οδήγησαν στο βασιλιά μαζί με τον Πομπήιο. Εκείνη την ημέρα σκοτώθηκαν περισσότεροι από τριάντα χιλιάδες άνθρωποι.".

Προκοπίου Kαισαρέως, Ιστορία των Πολέμων, Νέα Σύνορα - Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1996, βιβλίο Α', XXIV, 50-54, (μετάφραση Π. Ροδάκη).

Χάρτης της περιοχής του Μεγάλου Παλατιού της Κωνσταντινούπολης στον οποίο διακρίνεται ο Ιππόδρομος. Η διάταξη των κτιρίων του ανακτορικού συμπλέγματος βασίζεται σε λογοτεχνικές και ιστορικές αναφορές. https://el.wikipedia.org/wiki/Ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης.

https://el.wikipedia.org/wiki/

Ντοκυμαντέρ του History Channel

Ο ρόλος της ελληνικής γλώσσας

"...Και δε γράψαμε το νόμο στην πατροπαράδοτη γλώσσα (λατινική) αλλά σ' αυτή την κοινή, την ελληνική, ώστε να γίνει γνωστός σε όλους, αφού θα μπορούν να τον καταλάβουν εύκολα..."

Απόσπασμα από τη Νεαρά VII, I, του Ιουστινιανού.
Aπό το σχολικό βιβλίο: Iστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή, B' Γυμνασίου, 85.

O Ιουστινιανός και η εργατικότητά του

"Eπί δύο συνεχόμενες μέρες παρέμεινε νηστικός, ενώ σηκωνόταν πάντα από τα βαθιά χαράματα και αγρυπνούσε για την πολιτεία και διαχειριζόταν με έργα και λόγια τα πολιτικά προβλήματα από το πρωί ως το μεσημέρι και όχι σπάνια ως τη νύχτα. Kαι ενώ πήγαινε βαθιά μεσάνυχτα να κοιμηθή, σηκωνόταν αμέσως, σα να μην υπέφερε το κρεββάτι. Kαι όταν πήγαινε για φαγητό δεν έτρωγε ψωμί ούτε έπινε κρασί και απείχε από όλα τα άλλα φαγητά. Έτρωγε μόνο άγρια χόρτα, συντηρημένα για μεγάλο διάστημα μέσα στο αλάτι και το ξύδι, και το μοναδικό ποτό του ήταν το νερό".

Προκοπίου Kαισαρέως, Περί κτισμάτων, Bιβλιοθήκη των Eλλήνων, Aθήνα 1996, κεφ. A'. ζ', 8-10, 83-85 (μετάφραση Σ. Kοκκίνου-Mαντά).

Ο "Ιουστινιάνειος Κώδικας" διαιρείται σε δώδεκα βιβλία και περιέχει διατάξεις από την εποχή του αυτοκράτορα Αδριανού (117-138) μέχρι τη χρονιά έκδοσής του. Οι παλιότερες διατάξεις υπέστησαν τροποποιήσεις και συντμήσεις, εκείνες όμως του ίδιου του Ιουστινιανού καταχωρήθηκαν σε γενικές γραμμές ολόκληρες. Η έκδοση του "Κώδικα" έγινε στα λατινικά, αν και περιέλαβε κάποιες διατάξεις στα ελληνικά. Ο "Ιουστινιάνειος Κώδικας" κατάφερε να εξαλείψει την ασάφεια που επικρατούσε στον χώρο της απονομής δικαιοσύνης, ενώ οι διοικητικές, ποινικές, πολιτικές και εκκλησιαστικές του διατάξεις αποτελούν πολύτιμη πηγή για τα κοινωνικοοικονομικά και εκκλησιαστικά προβλήματα της εποχής.

http://www.ime.gr/chronos/

O Xριστιανισμός συστατικό στοιχείο του βυζαντινού κράτους

Γνωρίζουμε πως τίποτε δεν ευχαριστεί τον ελεήμονα Θεό περισσότερο από την ομόθυμη σύναιση όλων των χριστιανών στα θέματα της αληθινής και άσπιλης πίστης.

Confessio rectae fidei, PG 99, 993C.
Από το: C. Mango, Βυζάντιο, η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης, Αθήνα 1990, 127 (μετάφραση Δ. Τσουγκαράκης)

1.«Στις ειδικές διατάξεις του κώδικα Πανδέκτη που συνέταξε ο Ιουστινιανός, απαγορεύεται η διδασκαλία κάθε μαθήματος από εθνικούς διδασκάλους,αλλά πουθενά δεν αναφέρεται ρητή διάταξη περί κατάργησης των σχολών της Αθήνας.
Ο Αγαθίας, που εξιστορεί λεπτομερώς την αποδημία των επτά φιλοσόφων της Ακαδημίας στην αυλή του Χοσρόη, δε λέει ότι έφυγαν επειδή καταργήθηκε η σχολή της Αθήνας, όπως ήταν φυσικό να πει, αν πράγματι έγινε αυτή η κατάργηση, αλλά βεβαιώνει ότι αυτοί μετανάστευσαν «επειδή αυτούς η παρά Ρωμαίοις κρατούσα επί τω κρείττονι δόξα ουκ ήρεσκεν», επειδή δηλαδή δεν ασπάζονταν τη θρησκεία που επικρατούσε εδώ» (Κ. Παπαρηγόπουλου, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 1885, επανέκδ. εκδ. Κάκτος, 1992, τ. 9, 3)
2. " Η Ακαδημία έκλεισε το 529 από τον Ιουστινιανό. Σύμφωνα με τον Αγαθία τα εναπομείναντα μέλη της, μεταξύ των οποίων και ο Σιμπλίκιος, αναζήτησαν προστασία στην αυλή του Χοσρόη Α΄ στην Περσία. Μαζί τους μετέφεραν παπύρους λογοτεχνικών, φιλοσοφικών και, σε μικρότερο βαθμό, επιστημονικών. Με τη συνθήκη ειρήνης Περσίας και Βυζαντίου το 532 τέθηκε υπό εγγύηση η προσωπική τους ασφάλεια." https://el.wikipedia.org/wiki/Ακαδημία Πλάτωνος.

Η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος

Η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος έλαβε χώρα από τις 5 Μαΐου έως τις 21 Ιουνίου του 553 στην Κωνσταντινούπολη με τη συμμετοχή 165 επισκόπων, υπό την προεδρία του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ευτυχίου. Την συγκάλεσαν ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α΄ και η σύζυγός του, Αυτοκράτειρα Θεοδώρα. Επαναβεβαίωσε τα ορθόδοξα δόγματα περί της Αγίας Τριάδας και του Ιησού Χριστού και καταδίκασε πλήθος μη ορθοδόξων συγγραμμάτων καθώς και ορισμένους συγγραφείς (Ευάγριο, Δίδυμο, Ωριγένη κ.α.).

Ντοκυμαντέρ του History Channel

Οι αρχιτέκτονες Ανθέμιος από τις Τράλλεις και Ισίδωρος από τη Μίλητο της Μ. Ασίας, που επεξεργάστηκαν τα σχέδια και διεύθυναν τις εργασίες κατασκευής τη (532-537), έδωσαν έμφαση στο κέντρο, δηλαδή στον καθ' ύψος άξονα του ναού. Το κτίριο είναι σχεδόν τετράγωνο (76 Χ 71 μ.). Τέσσερις ογκώδεις πεσσοί (τετράγωνοι κίονες) σχηματίζουν το κεντρικό τετράγωνο. Οι πεσσοί συνδέονται με τόξα που σχηματίζουν ημισφαιρικά τρίγωνα και δημιουργούν ένα στεφάνι,πάνω στο οποίο στηρίζεται ο τεράστιος τρούλος. Ο τρούλος μοιάζει να κρέμεται από τον ουρανό (Προκόπιος). Το φως εισδύει άπλετο από τα παράθυρά του και πλημμυρίζει το εσωτερικό του ναού. Ο ιστορικός Προκόπιος εξαίρει το κάλλος και το μέγεθος της Αγίας Από τους τριάντα δύο ναούς που ο Ιουστινιανός έχτισε στην Κωνσταντινούπολη η Αγία Σοφία ήταν η μόνη που άντεξε στο χρόνο, υμνήθηκε και έγινε σύμβολο και πηγή έμπνευσης όχι μόνο για το μεσαιωνικό αλλά και για το νεότερο Ελληνισμό. Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Β Γυμνασίου, βιβλίο μαθητή.

https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Iustinianus_I