Η Ερευνητική Εργασία "Ο Εθελοντισμός μέσα από μια ιστοσελίδα" εντάσσεται στον κύκλο των "Ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών", σύμφωνα με τις οδηγίες διδασκαλίας της ερευνητικής εργασίας στην Α΄ και Β΄ Λυκείου. Αν και η διάρκεια της ερευνητικής εργασίας μπορεί να είναι από 4 μήνες έως και δύο τετράμηνα, εμείς στο παρόν σενάριο θα αναπτύξουμε εν συντομία μερικές μόνο από τις φάσεις που μπορεί να έχει μια τέτοια εργασία με ένα τεράστιο θέμα όπως είναι ο Εθελοντισμός. Οι 16 – 20 μαθητές που συμμετέχουν στην ομάδα εργασίας, χωρίζονται ανά 4 – 6 σε τέσσερις ομάδες, η καθεμιά από τις οποίες αναλαμβάνει να ερευνήσει ένα συγκεκριμένο υποθέμα[1].

Στο παρόν ψηφιακό σενάριο ακολουθείται η ανακαλυπτική - διερευνητική μάθηση (inquiry-based learning), όπου οι μαθητές θα φτάσουν στο αναμενόμενο μαθησιακό αποτέλεσμα μέσα από προσωπική έρευνα – αναζήτηση, απορίες και κατάλληλες ερωτήσεις, πάντα με τη διακριτική καθοδήγηση από τον εμψυχωτή / εκπαιδευτικό. Ο μαθητής παρακινείται να προσδιορίζει και να αξιοποιεί πηγές πληροφόρησης σχετικές µε τα προς διερεύνηση ερωτήματα, συνεπικουρούμενος από το εποπτικό υλικό που του παρέχεται έτσι ώστε να μπορεί να εργαστεί κριτικά. Η μέθοδος αυτή, σε συνδυασμό με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας που ούτως ή άλλως ακολουθείται στην Ερευνητική Εργασία, αποσκοπεί στη συνεργασία μεταξύ των μαθητών, την ανάληψη πρωτοβουλιών και την αυτενέργειά τους. Σε κάθε περίπτωση οι μαθητές έχουν ουσιαστικό και ενεργό ρόλο στην όλη μαθησιακή διαδικασία. Ουσιαστικά, ο ρόλος του εκπαιδευτικού περιορίζεται στην απλή καθοδήγηση / εμψύχωση των μαθητών. Άλλες τεχνικές διδασκαλίας που χρησιμοποιήθηκαν είναι ο καταιγισμός ιδεών και η μελέτη περίπτωσης.

Η επιλογή του συγκεκριμένου θέματος έγινε διότι είναι γεγονός ότι το πνεύμα του Εθελοντισμού, της προσφοράς και της αλληλεγγύης στις μέρες μας είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένο. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, ο εθελοντισμός ανθεί στην Ελλάδα, σε μεγάλο βαθμό λόγω ή χάρη στην οικονομική κρίση[2], η οποία έδωσε το κίνητρο σε χιλιάδες ανθρώπους να ασχοληθούν με εθελοντικές δραστηριότητες, στην προσπάθειά τους να αμβλύνουν τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργήθηκαν.

Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι ο Εθελοντισμός είναι κάτι νέο στην πατρίδα μας. Το αντίθετο μάλιστα αφού η έννοια της προσφοράς στον συνάνθρωπο και της συμμετοχής στα κοινά είναι σύμφυτη με τη ζωή του ανθρώπου και έτσι η ιστορία του Εθελοντισμού είναι δύσκολο να αποτυπωθεί με σαφήνεια[3]. Ήδη στην αρχαία Ελλάδα, υπήρχε ο θεσμός των Αμφικτιονιών, μία ένωση γειτονικών πόλεων (κρατών), που οι εκπρόσωποί τους συνέρχονταν ορισμένες ημέρες του έτους σε συγκεκριμένο τόπο για να τελέσουν θρησκευτική εορτή ή (αργότερα) να διακανονίσουν ειρηνικά τις διαφορές τους. Ο θεσμός αυτός θεωρείται πρόδρομος του σύγχρονου διεθνούς δικαίου και των διεθνών οργανισμών. [4]. Στο Βυζάντιο, υπάρχει έντονο το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο από τους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας και όχι μόνο, ενώ στη δημιουργία, αλλά και την οργάνωση του νεοελληνικού κράτους συνέβαλαν τα μέγιστα οι μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες. Σήμερα στη χώρα μας έχουν καταγραφεί 412 εθελοντικές ομάδες και πρωτοβουλίες, που ως κινητήριο δύναμη έχουν την αλληλεγγύη, την οικονομία, αλλά και τις ριζικές αλλαγές σε νοοτροπία και θεσμούς[5].

Μέσα από τη γνωριμία με την ιστορία του Εθελοντισμού, αλλά κυρίως με τις διάφορες εθελοντικές οργανώσεις και πρωτοβουλίες, οι μαθητές θα έρθουν σε επαφή με τις αρχές και τις αξίες του Εθελοντισμού και θα εμπλακούν δημιουργικά και με βιωματικό τρόπο στην έμπρακτη προσφορά προς το συνάνθρωπο και το περιβάλλον, αλλά και την κοινωνία γενικότερα. Μέσα επίσης από την προβολή υγιών προτύπων, όπως των εθελοντών, οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν το αίσθημα της ευθύνης και να απεγκλωβιστούν από το πνεύμα του ατομοκεντρισμού και της φιλαυτίας, γνωρίζοντας παράλληλα τις αξίες και τα οφέλη του Εθελοντισμού.

Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ο Εθελοντισμός δεν γνωρίζει σύνορα, ηλικίες, φραγμούς και περιορισμούς, αφού αφετηρία έχει τον άνθρωπο και αποδέκτη όλη την ανθρωπότητα και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει. Το να προσφέρεις από το υστέρημα ή το περίσσευμά σου ηθικά ή υλικά, δεν απαιτεί ούτε ιδιαίτερες γνώσεις ούτε κάποια εξειδικευμένα προσόντα. Κατά συνέπεια, πρέπει να κάνουμε σαφές στους μαθητές μας πως όλοι μπορούμε και πρέπει να γίνουμε εθελοντές. Άλλωστε, οι τομείς δράσης του Εθελοντισμού είναι πάρα πολλοί, από την προσφορά οποιασδήποτε μορφή βοήθειας  προς τον συνάνθρωπο (ηθική, ψυχολογική και υλική υποστήριξη, προσφορά αίματος, υγειονομική φροντίδα κλπ.) μέχρι την προσφορά προς το περιβάλλον (καθαρισμός ακτών και αλσών, δενδροφύτευση, ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, κάθε είδους προστασία κλπ.).

Τα βασικά ερωτήματα που οι μαθητές μας θα κληθούν να δώσουν απαντήσεις είναι τα εξής:

• Τι ονομάζουμε Εθελοντισμό και πώς εξελίχθηκε ιστορικά από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα;
• Ποιοι είναι οι τομείς του Εθελοντισμού;
• Ποια είναι τα προβλήματα στα οποία έρχεται να προσφέρει αξιόπιστες λύσεις ο Εθελοντισμός;
• Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι εθελοντικοί οργανισμοί και σύλλογοι στην Ελλάδα, το εξωτερικό και την πόλη μας και ποια η αποστολή τους;
• Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που ωθούν τους ανθρώπους στην ενασχόλησή τους με τον Εθελοντισμό σήμερα;
• Πόσο σημαντική είναι η εθελοντική εργασία και ο Εθελοντισμός;
• Μπορεί ο Εθελοντισμός να δώσει ικανοποιητικές λύσεις στα κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα;
• Ποιες είναι οι αξίες και τα οφέλη του Εθελοντισμού;
• Τελικά, τι αποκομίζει ένας εθελοντής από την ενασχόλησή του με τον Εθελοντισμό;;

[1] Ματσαγγούρας Ηλ.,  Η Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο, βιβλίο εκπαιδευτικού, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 2011, σ. 31.

[2] Φωτιάδη Ι., Εφημερίδα «Η Καθημερινή», «Ο εθελοντισμός ανθεί στην Ελλάδα», 28-6-2014. Διαθέσιμο και στο Διαδίκτυο: http://www.kathimerini.gr/773877/article/epikairothta/ellada/o-e8elonti…

[3] «Διδάσκοντας τον Εθελοντισμό, ένα εγχειρίδιο για τον καθηγητή της δευτεροβάθμιας  εκπαίδευσης», Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα 2012, σ. 18.

[4] Λάμψα Ι., Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου, τ. Α΄ λ. "Αμφικτιονία", Εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 1984, σσ. 338-340.

[5] Φωτιάδη Ι. (2014).